VOV4.Bahnar – Lăp đơ\ng ro\ng ke\ch yuă [a, kon pơlei bơngai Êđê oe\i tơ\ dêh char Dak Lăk hmă hmă pơgơ\r Et jur sa [a ‘nao. Tơdrong pơgơ\r au vă bơnê kơ yang hri lăng tông nông gia ‘mi ro\ to\ hơlăng, jang mir [a jing ‘lơ\ng, rim u\nh hnam ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng. ‘Nau je\i jing tơdrong pơgơ\r vă tơgoăt tơgoăl d^h băl kơ jăp kơ kon pơlei pơla kơ bơngai Êđê.

Hmă hmă bơngai Êđê pơgơ\r Et jur sa lơ\m m^nh sơnăm [ar ‘măng. ‘Măng mă blu\ng pơgơ\r lơ\m khe\i 8, khe\i 9 lăp đơ\ng ro\ng ke\ch yuă [a hơdro\. ‘Măng mă 2 pơgơ\r lơ\m khe\i 11, khe\i 12 lăp đơ\ng ro\ng ke\ch yuă [a hmă. Lơ\m tơdrong pơgơ\r au đe\i pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\ng păng pơgơ\r et jur sa hloi. Tơdrong pơgơ\r Et jur sa đe\i pơgơ\r tơ\ u\nh hnam kơd^h kơd^h. U|nh hnam ayơ ke\ch [a đang hrôih ‘no\h pơgơ\r et hrôih păng hơvơn kon pơlei vang et sa. Đơ\ng ro\ng ‘no\h tru\h rim u\nh hnam ke\ch yuă đang klui pơgơ\r et sa. Kơ yuơ lơ lo\h kơna tơ\ pơlei đe\i lơ u\nh hnam tơdrong pơgơ\r Et jur sa kơte\ch kơ khe\i hloi. Ama Nhi, oe\i tơ\ buôn Drah, tơring Cư Ne\, apu\ng Krông {uk, dêh char Dak Lăk tơbăt, tơdrong pơgơ\r Et jur sa au nhen le\ et sa sơnăm ‘nao, pơtôch jang sa sơnăm so, pơ pro\ ăn vă cho\h jang sa ‘nao: “ Kiơ\ tơdrong joăt kơ bơngai Êđê, sơnăm ‘nao ‘no\h so\ng sa [a hle, m^nh u\nh hnam pơgơ\r Et jur sa. Kră pơlei gô krao hơvơn rim răih bơngai ke\ch [a đang ‘no\h pơgơ\r et jur sa vă kôn mon kon sau pran jăng grăng akau, sơnăm đơ\ng ro\ng jang sa đe\i io\k yua kơ jăp hlo\h dơ\ng”.

Pơgơ\r Et jur sa kơ u\nh hnam hmă hmă pơgơ\r lơ\m dang 2 -3 năr, tơ\ mir păng tơ\ hnam. Lơ\m mir bơngai Êđê, đe\i m^nh an^h te\h yang, vă rim sơnăm jơmu\l [a pơ ‘nho\ ăn sa [a hle, lăp hơdro# bơngai dro\ kăn cho\h ‘ngie\t ve\i lăng. {a jơmu\l [ơ\t hơgăt te\h au je\i vă pơm hơdre\ch. Mư\h ke\ch yoă lăp hơdro# bơngai dro\ kăn tơngla hnam, mă ư\h ‘no\h kon dro\ kăn kơdră chă te\ch [a, ư\h kơ gơ\h yuă ôh.

Năr et jur sa [ơ\t hơgăt te\h yang, u\nh hnam pơm gơ\ng ga, pơm rup meo hăm pơle, tơbăt ăn yang ve\i lăng năng tông mir. Đơ\ng ro\ng ‘no\h tơngla hnam soi tơbe\h yang hri hăm 1 to\ ge tơdrô, 1 to\ ier, 7 đing pơlăh prung hăm [a hle đe\ch ke\ch đơ\ng hơgăt te\h yang au. Soi tơbe\h đang rim bơngai vang et sa chơt hơ iă ‘nă hal. 

Lăp soi tơbe\h yang hri tơ\ mir đang, rim bơngai v^h tơ\ hnam chă soi tơbe\h ăn yang hri păng yang hơbang me\ [a yă [ok. Mư\h ke\ch [a, tơngla hnam bu\ch m^nh dơnơm [a to\k bo\k mir che\p ba tơ\ hnam. Lơ\m hnam, đe sư hơtol [a au tơ\ kơpal m^nh to\ reo tru\h pơyan đơ\ng ro\ng. Mư\h [a hơlu\ng ‘no\h hơlu\ng lơ\m reo, vă khan ve\i lăng năng tông yang hri. Kiơ\ bơngai Êđê akhan, yang [a ‘no\h oe\i lơ\m te\h, găh yang hri oe\i lơ\m [a. Mư\h chă jơmu\l pơtăm ‘no\h yang hri oe\i lơ\m mir; mư\h ke\ch [a v^h tơ\ hnam ‘no\h yang hri oe\i lơ\m hnam, oe\i lơ\m pơk. ‘Me\h vă [a jing ‘lơ\ng ple\i tr^u trăo ‘no\h kon pơlei kăl ve\i lăng năng tông yang hri mă ‘lơ\ng, ‘ne\ le# yang hri păr phôt phông thông hoang au to.

Lơ\m pơgơ\r Et jur sa tơ\ hnam, tơmam drăm chă soi tơbe\h ăn kơ yang, ăn yang hơbang me\ [a\ yă [ok ‘no\h đe\i 1 to\ nhu\ng t^h, 7 ge tơdrô, pai mơ\h 1 go\, m^nh get đak tăh phe [e\nh. Lăp pơ pro\ tơmam drăm đang, [ok pơjau tang măt ăn u\nh hnam chă soi tơbe\h hơvơ\h hơvơl hơpơi kơ yang năng tông nông gia ăn u\nh hnam jang sa đe\i [a lơ, pran jăng grăng akau, jang sa [a [e\nh kơ pơk, er^h sa ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng. Kră pơlei Aê Kol, buôn Tơng Ju\, tơring Ea Kao, pơlei tơm Buôn Ma Thuột tơbăt:“ {ok pơjau chă soi tơbe\h “ ơ yang păh hơle\ch, păh pơmơ\t, yang kông yang đak, yang nak yang hrêl, yang hri … dăh v^h tơ\ au vang song sa [a ‘nao hăm u\nh hnam”. {ok pơ jau chă soi tơbe\h dang 1 jơ, krao hơvơn yang kông yang đak, yang hơbang me\ [a\ yă [ok vang jur et sa [a ‘nao hăm u\nh hnam”. 

Lăp soi tơbe\h đang, [ok pơjau chă hrăih đak tơdrô tơ\ kong tơnu\h, tơ\ hơmru\k ch^ng chêng, jơ\ng kung, pơk [a. Lăp đơ\ng ro\ng ‘no\h tôn ch^ng chêng krao hơvơn yang vang jur et sa. Kiơ\ đơ\ng Aê Điêr, oe\i tơ\ buôn Ky, phương Thành Nhất, pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lak, tôn ch^ng chêng, hơri Kưt, hơri tơtơl … ư\h kơ gơ\h kơ [a\h lơ\m jơ ‘năr pơgơ\r et sa. Jơva ch^ng chêng păr phôt phông thông tơ ‘lông krao yang, pơle\i pơla vang et sa, tơdrong er^h sa ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng dơ\ng kơ jăp, tơdrong pơngot rơve\t pă đe\i pơ joă bơih:“Kră sơ\, me\ [a\ yă [ok ư\h kơ hu\t tơdrong joăt joe bơ\n đơ\ng sơ\. Hre\i au je\i oe\i le\i lăi đe\ch. Lơ\m jơ ‘năr pơgơ\r Et jur sa je\i oe\i tôn ch^ng chêng kiơ\ tơdrong joăt bơngai Êđê bơ\n le\. Je\i vang chă tôn ch^ng chêng [ai et jur sa [a ‘nao”.

Lăp đơ\ng ro\ng chă soi tơbe\h đang ‘no\h je\i jing jơ ‘năr chơt hơ iă chă et sa pơma dơnu\h d^h băl prăt măng. Dro\ kăn tơngla hnam ăn et tơdrô hơdrol, đơ\ng ro\ng ‘no\h dôm bơngai dro\ kăn ‘lo\ hlo\h lơ\m hnam, kiơ\ đơ\ng ro\ng ‘no\h dôm bơngai ‘lo\ kră lơ\m kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, kon pơlei pơla vang et sa... 

Găh tơdrong kăl kơ et jur sa, [ok Y Kô Niê, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r An^h ve\i lăng tơdrong oe\i sa jo\h ayo\ găh Dơno\ an^h ve\i lăng Jo\h ayo\ kơdo\ soang-Đă [o\ng lo\ng tơplo\ng kơdau păng Tơmang pơ hiơ\ dêh char Dak Lăk tơroi tơbăt:“Et jur sa [a ‘nao kơ bơngai Êđê ‘no\h j^ vă pơ ư pơ ang mu\k drăm, tơmam drăm bơ\n jang đe\i, đe sư pơgơ\r hơri păng hơ ‘mon. Đe sư pơgơ\r et sa lơ\m m^nh năr dăh mă 2 năr, đe sư [u\h ket sa nhu\ng ie\r …tơ [o#h dôm tơmam drăm đe sư đe\i vă hơvơn kon pơlei vang et sa. Tơbăt jơhngơ\m đon bơnê kơ yang tơpơng ăn ‘mi ro\ to\ hơlăng jang sa đe\i io\k yua kơ jăp …”

Et jur sa [a ‘nao kơ bơngai Êđê đe\i pơgơ\r kiơ\ u\nh hnam. Mă le\i tơngla hnam je\i vang chă krao hơvơn m^h ma duch nă kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h pơlei je#, atăih vang chă et sa. ‘Nau je\i jing m^nh trong vă tơgoăt tơgoăl d^h băl kon pơlei pơla bơngai Êđê, kơ yuơ đơ\ng chă mu\ih ro\h cho\h mir, jơmu\l pơtăm [a hơ [o pro hơmre\ tru\h ke\ch yoă, je\i đe\i kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, kon pơlei vang jang tơgu\m d^h băl ngăl.

Bơngai ch^h: H Za Wut