VOV4.Bahnar - Hăm bơ ngai Mnông, et jur xa [a ‘nao j^ tơ drong tôch g^t kăl, ưh gơ\h th^u lơ\m tơ drong arih. Hăm tơ drong pôk pơ ư [a đơ\ng yang hơ păh ăn kon bơ ngai, tơ drong soi đei pơ gơ\r rim sơ năm vă apinh yang tơ jur ăn ‘mi pru, kial tơ hlu rơ ngơp, [a hơ [o jing ‘lơ\ng, unh hnam hiôk jơ nap, pơ lei pơ la chơt hơ iă ‘nă hal. Hơ pơi kơ mih ma duch nă păng bôl boăl vang hơ len năng tơ drong et jur xa [a ‘nao kơ bơ ngai Mnông Gar tơ\ plei Jiê Yuk, xăh Đắk Phơi, apu\ng Lắk, dêh char Dak Lak:

Hăm mu\k drăm đơ\ng choh jang xa păng juăt chơ mu\l [a mir, bơ ngai Mnông Gar tơ\ plei Jiê Yúk, xăh Đắk Phơi, apu\ng Lắk, dêh char Dak Lak đei lơ tơ drong et soi kiơ\ pơ yan jang [a. Kiơ\ kơ ‘no\h, đơ\ng chih te\h, rei pơ tăm truh kăt yoă păng chơ vih tơ\ hnam đei 3 tơ drong et soi kiơ\ 3 pơ yan g^t kăl, đei pơ yan choh te\h, rei pơ tăm; pơ yan [a hnông huăt, pơ yan kăt yoă [a tăh lơ\m pơk oei krao ‘no\h et jur xa [a ‘nao. {ok Y Krông Triết, tơ\ plei Jiê Yuk, xăh Đắk Phơi, apu\ng Lắk, dêh char Dak Lak tơ roi, ‘nâu j^ dôm tơ drong soi g^t kăl tơ [ôh jơ hngâm pôk pơ ư kơ [a kơ na đei kon pơ lei che\p vei kơ jăp rim jơ hnơr păng oei che\p vei hơ nơ\ng truh hrei ‘nâu.

“Tơ drong soi âu đei đơ\ng sơ sơ\, inh lăng [ôh đơ\ng adrol sơ\ bơih păng sư oei pơ gơ\r hơ nơ\ng truh dang ei, ưh đei hu\t ôh. Kon pơ lei nhôn jang mir kơ na đe đa pơ gơ\r tơ drong soi âu. Mưh [ao pơ tơm vă hnông huăt đe soi 1 ‘măng păng đơ\ng ro\ng kơ kăt yoă đang đe soi pă ‘măng dơ\ng. Kiơ\ tơ drong juăt ‘no\h soi kơ yang vă đei [a ‘nao, et jur xa [a ‘nao rim hnam pơ gơ\r kơ dih, hnam yơ pơ dro\ng, so\ng xa jơ nap ‘no\h te\h nhu\ng, đe pơ dro\ng [iơ\ ‘no\h te\h kơ pô, oei ưh đei ‘no\h te\h ie\r ku\m huei mơ\n.”

Tơ mam soi plang kơ yang

Kiơ\ [ok Y’Hai K’bin, tơ\ plei Jiê Yuk, lơ\m dôm tơ drong et soi, et jur xa [a ‘nao đa pơ gơ\r lơ\m khei 12 dương lịch rim sơ năm, đơ\ng ro\ng kơ mih ma duch nă kăt yoă [a, ko\h hơ [o đang. Dôm unh hnam đei [ôh krao pơ jâu truh soi păng krao kơ tum kơ to\ng ‘nho\ng o\h truh ngôi. Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h, jơ\p pơ lei chă rơih 1 an^h pơ gơ\r et xa pơ tôch pơ yan choh jang:

“Tơ drong et jur xa [a ‘nao kơ bơ ngai Mnông Gar pơ gơ\r lơ\m khei 12 rim sơ năm. Unh hnam dăh mă bơ ngai lơ\m pơ lei hơ iă kơ pơ yan jang xa đei, đe pơ gơ\r et jur xa [a ‘nao vă soi kơ yang, soi kơ pơ hngol [a păng dôm kơ loăi ‘long pơ tăm truh hăm pơ lei vă pơ lei pơ la păng rim hnam gơ\h ph^ tơ no\ prăt sơ năm. Et jur xa [a ‘nao j^ thoi no\h, soi tơ\ rim hnam hơ drol đang kơ ‘no\h pơ lei pơ gơ\r atu\m 1 [ôt, [ât 1 an^h yơ ‘no\h vă pơ gơ\r et jur xa [a ‘nao.”

Mưh pơ gơ\r tơ\ hnam, tơ drong soi đei pơ gơ\r tơ\ pơk hnam ‘no\h. Mưh soi ưh gơ\h th^u dôm tơ mam soi plang nhen: gơ\ng, tơ mam choh jang, 3 to\ tơ drô ge, 1 pôm ie\r, 1 pôm nhu\ng, 1 to\ pơ nhan tơ drô ge, 1 pôk ge\l đak, 1 to\ đing pơ o, dôm tơ mam đơ\ng choh jang xa đei. Dôm tơ mam soi plang âu đei hơ met đơ\ng hơ drol bơih.

{ok pơ jâu soi sơ măh kơ pơ hngol yang [a [ât jơ\ng pơk

Lơ\m năr soi, đơ\ng pơ gê hrôih, rim bơ ngai lơ\m hnam vang pơ vih pơ văn tôm tơ drong. Yă tơ ‘ngla hnam tơ [ôh ăn kon dro\ nglo mă ưh ‘no\h klo sư pôk, kang tơ drô ge păng tơ tă ăn kon dro\ kăn năm krao mih ma duch nă, kơ tum kơ to\ng ‘nho\ng o\h lơ\m pơ lei truh ngôi pơ chơt hăm hnam tơ no\. Mo\ H’Tiếp Liêng Hot, tơ\ plei Jiê Yuk tơ roi, tơ drong pơ vih hơ met lơ\m rim hnam tôch hơ iă, hnam yơ roi đei [ôh đe pơ gơ\r hơ met roi hơ len.

“Truh pơ yan [a ‘nao, pu\ [a vih tơ\ hnam ‘no\h tơ ‘ngla hnam krao pơ jâu truh soi. Et jur xa [a ‘nao rim hnam pơ gơ\r kơ dih, ba chă pơ vih pơ văn tơ gu\m ăn hnam tơ no\ pai tơ mam xa, krao ‘nho\ng o\h truh ngôi păng hơ met tôm tơ mam soi. Kăl hlo\h j^ hơ met tơ mam soi, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h pai tơ mam xa vă so\, et xa hơ dai hăm dôm bơ ngai truh ngôi. Tơ drong hơ met tơ mam mơ\ng kiơ\ lơ\m hnam đei [ôh ưh, tơ dăh unh hnam ‘no\h đei [ôh [iơ\ đe hơ met tôch đunh.”

Mưh rim tơ mam soi plang đei hơ met tôm bơih ‘no\h đei pơ tơm pơ gơ\r et jur xa [a ‘nao. Tơ ‘ngla hnam krao pơ jâu truh soi, tơ oei [ât tơ drô ge mă blu\ng păng ăn pơ nhan tơ drô, đing pơ o ăn pơ jâu. Pơ jâu hlôm đing pơ o re păng soi sơ măh krao pơ hngol [a vih tơ\ hnam vă rim bơ ngai gơ\h pran jăng, grăng hơ kâu păng ph^ tơ no\ prăt sơ năm.

Lơ\m tơ drong soi âu, pham ie\r tơ mông đei pik tơ\ đ^ đăng tơ mam lơ\m hnam vă tơ băt pơ hngol [a hlôi truh tơ\ âu bơih. Hăm 3 to\ tơ drô ge, đei soi ăn kơ yang hri păng bơ ngai et blu\ng a ‘no\h j^ pơ jâu, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h truh tơ ‘ngla hnam păng kơ tum kơ to\ng ‘nho\ng o\h. Ge mă 2 ‘măn ăn rông [ôt lơ\m pơ lei păng ge mă 3 vă ‘măn ăn khul tôn ch^ng păng khul pơ vih pơ văn lơ\m năr et soi.

Nơ\r soi sơ măh đei hơ dai hăm jơ va tôn ch^ng

Et tơ drong đang ‘no\h truh tơ drong pik pơ lăh tu\l. Pơ lăh tu\l đơ\ng phe đei rơih đơ\ng [a ‘nao pe\h hrâu hăm [a so “M’bé” păng “Gưn ba”, io\k pik tơ\ rim tơ mam lơ\m hnam păng dôm bơ ngai lơ\m hnam vă đei jơ hngâm pran ‘lơ\ng, pơk tăh [e\nh [a. Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h tơ ‘ngla hnam io\k 1 pôk hơ ke kơ pô jôr [e\nh tơ drô ge păng 1 chup por hơ dai hăm ‘nhie\m nhu\ng, ‘nhe\m ie\r. Bơ ngai pơ jâu ming tơ mam xa tơ\ pơk, đang kơ ‘no\h tuh đơ\ng kơ pal pơk jur.

Tơ drong ‘nâu vă ap^nh yang [a, yang hri đơ\ng âu gơ\h to\ng io\k [a đơ\ng pơk pe\h pai mơ\h. Soi đang, tơ ‘ngla hnam krao pơ jâu, bơ ngai đei bưng ai tih lơ\m pơ lei et tơ drô ge, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h krao dôm bơ ngai nai et. Ngôi hơ dai [ât tơ drô ge, rim bơ ngai pơ đou ngôi dôm tơ drong chơt hơ iă, mơ\ng răh đe tôn che\ng păng vang hơ xoang tôch hơ iă.

Ưh lăp hơ dro# bơ ngai Mnông Gar đe\ch, et jur xa [a ‘nao j^ 1 tơ drong et soi [ơm truh tơ drong choh jang xa tôch hơ iă ưh đei hiơt hiong lơ\m tơ drong arih xa kơ lơ hơ dre\ch bơ ngai kon kông tơ\ Tây Nguyên. ‘Nâu đei năng j^ 1 lơ\m dôm tơ drong juăt tôch hơ iă lơ\m pơ yan “et soi” oei đei che\p vei truh dang ei.

H’Xíu H’mốc: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\