VOV4.Bahnar - Kon pơlei Bahnar tơ\ Tây Nguyên đei lơ khôi et xoi nhen et apinh xơnêp ‘lơ\ng, et xo\ng [a ‘nao, et ku\p bơnê, et Tơmo\m. Lơ\m noh et Tơmo\m (et tơguăt ‘nho\ng oh) jing minh khôi et xa [enh kơ kơ đon bơnôh tơguăt tơguăl, atu\m băl vang xo# hơ\k duh nhen vang glơng dôm tơdrong tơnap tap lơ\m tơdrong erih.

Khôi et Tơmo\m hăm tơdrong kăp g^t noh pơm ăn kon bơngai tơguăt dih băl hloh, ‘mêm kơ eng dih băl hloh. Ăh đon bơnôh 2 păh lăp băl, kon pơlei Bahnar tơ\ Gia Lai gô pơgơ\r et tơguăt ‘nho\ng oh dăh mă oei krao Et Tơmo\m. Ăh pơgơ\r et xa hăm tơdrong ako\m tôm ‘nho\ng oh kơtum kơto\ng, kueng [ôt. pơlei pơla, đei măt [ok kră pơlei. {ok Đinh Ply, oei tơ\ apu\ng K’Bang, dêh char Gia Lai tơroi:  “Gô đei 2 kơloăi. Mă mônh noh et tơpo# [ăn păng et tơguăt kiơ\ khôi. Mă blu\ng noh khôi juăt. Ăh kon bơngai tơjra#m tơnap tap lơ\m tơdrong erih, đe kră pơlei dăh mă pơjâu gô pơma dơnuh vă băt đon kơche\ng. Kră pơlei gô tơroh tơbang păng pơgơ\r et tơmo\m Et Tơmo\m tơ\ âu noh et io\k pơm me\ kon [ă kon,  pơm ‘nho\ng pơmai oh... đang kơ noh đe ye\t [ôh rơhơi kơ đon hloh, kơlih mưh đei tơdrong kiơ noh đe ye\t tơguăt dih băl hloh ăh j^ pơlo\ âu to. Oei et pơm po# [ăn pơtih nhen ‘nho\ng oh ‘mêm kơ eng dih băl nhen ‘nho\ng oh pôm me\ [ă noh et tơguăt po# [ăn hăm dih băl. Đơ\ng ro\ng kơ pơgơ\r xoi tơbeh đang đơ\ng noh tơ\ ro\ng gô nhen ‘nho\ng oh pôm me\ [ă đe\ch”.

Kiơ\ kơ [ok Đinh Bly, bơngai Bahnar hơnơ\ng et tơmo\m dih băl, mă kăl ăh năm truh minh anih oei ‘nao đei lơ hơdrung bơngai erih atu\m băl, đe xư hơnơ\ng pơgơ\r tơdrong et xa âu hăm tơdrong xă hloh noh đơ\ng pơlei âu hăm pơlei nai, đơ\ng hơdrung bơngai âu hăm hơdrung bơngai nai. Kơlih đe xư hơnơ\ng ‘meh vă kiơ\ đơ\ng tơdrong âu tơdrong tơguăt tơguăl đơ\ng rim tơ ‘ngla bơngai, rim pơlei pơla gô kơjăp hloh, đơ\ng noh atu\m yak hloh dôm tơdrong tơnap tap lơ\m tơdrong erih, vang glơng dih băl tơdrong xo# tơdrong he\l, tơgu\m dih băl lơ\m hơto\k pơm jang păng ưh đei pơm tơdrong kơne# hăm dih băl. {ok Đinh Ply ăn tơbăt:  "Tơmo\m noh vă kơ tơguăt dih băl hloh. Dang pơlei noh tơmo\m hăm pơlei, dang bơ\n erih dih băl tơguăt vih hơpong dih băl ưh đei tơhlăk yă kiơ ôh, nhen minh unh hnam đe\ch, ba duh gơh chă apinh găr [oh, hơcho# hla ‘nhot, apinh prit âu to... noh ưh đei pơngơ\t kiơ. Mưh ba ưh đei et tơmo\m noh ưh kh^n ôh. Ba pơgơ\r et tơmo\m noh vă bơ\ng pang ăn đon bơnôh băt ‘mêm hăm dih băl "

Hơnơ\ng bơngai Bahnar pơgơ\r et tơmo\m ăh pơgê hrôih, noh jing ăh jơ ‘năr rơngơp, plenh teh jơk hlăng ‘lơ\ng. Đơ\ng ataih, jơva tơgie\p, hơgơ\r atu\m hăm jơva ch^ng chêng ang bang xơng drơ\ng đe ‘nho\ng oh truh hăm pơlei pơla, truh hăm ‘nho\ng oh tơmo\m.

Vă pơgơ\r et Tơmo\m, [ok Đinh Thiên, apu\ng K’ Bang, dêh char Gia Lai ăn tơbăt:  "Tơmam plang noh đei ier păng nhu\ng. Lơ\m et tơmo\m [ă kon, noh bơngai [ă tơra nhu\ng, oei bơngai kon noh ier păng kơchai hơlăk. Et tơmo\m ‘nho\ng oh noh athei et xoi tobeh găh hnam ‘nho\ng, et tơmo\m [ă kon noh athei xoi tơbeh găh hnam [ă"

Ăh tôm tơdrong khôi xoi keh đang, bơngai tơmo\m păng kră pơlei mơ\t lơ\m hnam tơ ‘ngla vă pơgơ\r xoi tơbeh. Lơ\m tơdrong graxia tơ oei ăh kơđum tơmam plang, kră pơlei xơkat apinh yang hơpang vih bơ\ng pang.

 Nơ\r xơkat đei đe yang xơng drơ\ng duh jing kơplăh tơbre tơmo\m atu\m et minh hơluơ\n tơdrô mă blu\ng, đơ\ng ro\ng kơ noh truh kră pơlei, me\ [ă 2 păh, mă hơtuch noh pơtơm truh kơtum kơto\ng ‘nho\ng oh, bôl boăl atu\m hăm tôm bơngai năm ako\m et tơmo\m. {ok Đinh Ơn, oei tơ\ apu\ng K’ Bang tơblang: "Et [ơ\t dâu noh vă đei bơngai bơ\ng pang. Pơjâu xoi tơbeh bơ\ng đang măt hloi. Et tơmo\m âu krao noh tơguăt tơguăl tơpăt jue truh lai yơ lôch noh mă đ^, ưh lai gơh hu\t hơchăng dih băl. Hlôi et tơmo\m bơih noh athei erih dih băl thoi le\ ‘nho\ng oh pôm me\ [ă"

Lơ\m et tơmo\m, đe axong băl dôm tơmam drăm vă tơbăt dih băl. Noh jing kong, chơmei dăh mă ao tơpen. Kră pơlei jing bơngai pơjao tơmam drăm ăn tơbre. Pơjao răh, kră pơlei tơtă răh dôm tơdrong ‘lơ\ng tơdrong tro\ păng dôm tơdrong ưh gơh chă bơ\ lơ\m tơdrong tơpo# ‘nho\ng oh kơ tơbre, mưh ưh noh yang hơpang gô pơxru\ pơrăm. {ok Đinh Thiên tơroi: "Hăm ao dăh mă kong, hu pơn^l [ok ‘nho\gn ăn kơ oh. Chơmei ti [ok oh ăn kơ ‘nho\ng. Đei rim bơngai bơ\ng pang tơbre ‘nho\ng tơtruơ\ dih băl. Noh jing nơ\r xơkat ưh lai yơ gơh hơchăng băl mă đei tơdrong kiơ, ăh truh khei năr lôch hơchăng đe\ch"

Đơ\ng kră xơ\, bơngai Bahnar tơmo\m ‘nho\ng oh, [ă kon, me\ kon hăm lơ tơdrong phara băl. Et tơmo\m noh jing đon bơnôh kăp g^t, tơguăt tơguăl, tơgu\m dih băl mưh đei tơdrong xar bar tơnap tap duh nhen tơroi dih băl dôm tơdrong kiơ xo# xôn lơ\m unh hnam păng pơlei pơla.

Lan chih păng rapor