VOV4.Bahnar - Kiơ\ tơdrong joăt kơ bơngai K’ho, đơ\ng kră sơ\ bơih, mư\h pơ jing pơlei oe\i m^nh dơnơ\ng, ‘long lơ\m bri je\i đe\i anăn, păng kon bơngai je\i le\i lăi mơ\n. Kơ yuơ lơ lo\h, hăm hơpơi ‘me\h vă đe\i yang ve\i lăng năng tông nông gia kơ jăp ‘no\h bơngai K’ho gô pơgơ\r et tưochă anăn ăn nge ‘nao hơnhơl.

{ok K’Chung, oe\i tơ\ thôn Păng Pah, tơring Dà K’nàng, apu\ng Dam Rong, dêh char Lâm Đồng tơbăt: Kiơ\ bơngai K’ho, lăp đơ\ng ro\ng hơdru\h tơdăm io\k u\nh om, hơnhơl kon hơ ‘lơ\p, bơngai me\ nge au gie\ng oe\i lơ\m an^h hơdro#, ư\h kơ ăn tơmoi mơ\t ngôi, lăp bơngai lơ\m u\nh hnam gơ\h mơ\t ngôi. Đe sư gie\ng vă ve\i lăng năng tông ăn nge tep n^t, ư\h kơ nhơ\m … M^nh gie\ng đơ\ng ro\ng hơnhơl ‘no\h u\nh hnam pơgơ\r et tơchă anăn ăn nge au: “ Kiơ\ tơdrong joăt kơ bơngai K’ho, ‘no\h mư\h kon dro\ kăn đ^ hơdru\h gô tơchă klo, bơngai klo v^h oe\i tơ\ hnam akăn, “ch^ng chêng kăl đe\i hơmru\k, thoong đak kăl đe\i tôm hrôp, kơsu khăn vă tơno\, tơchă go\ hnam vă kơ chơt, vă đe\i kon m^nh rơbau, sau m^nh hre\ng” … Vă kơ yang rong, lăp đơ\ng ro\ng hơnhơl m^nh gie\ng, u\nh hnam pơgơ\r et tơchă anăn ăn kơ nge. “Kon yang ‘no\h yang tơchă anăn” păng kon kơ kon bơngai ‘no\h je\i tơchă ăn anăn”.

Me\ [a\ bơngai hơ io\h ‘no\h bơngai pơgơ\r et tơchă anăn ăn kon hơ ‘lơ\p. Păng tơchă anăn ăn kơ kon bơ\n, hmă hmă bơngai K’ho io\k anăn me\ [a\ yă [ok. Kiơ\ đe sư anăn kơ me\ [a\ yă [ok bơ\n ‘no\h ư\h kơ gơ\h hiơt hiong. Krao anăn kon tơgle\ anăn me\ [a\ yă [ok vă đơ\ng ro\ng au kơnh mư\h hơ io\h ‘no\h t^h vơ\ djơ\ ‘lơ\ng ling lang hơdơ\r kơ me\ [a\ yă [ok, hơdre\ch hơdrung krung iu bơ\n. {ok K’Chung tơbăt:  “Lơ\m u\nh hnam ‘no\h đe\i me\ [a\, kon hơ ‘lơ\p. Păng mư\h pơgơ\r ‘no\h me\ [a\ pơgơ\r ăn. Găh anăn vă krao ăn kon hơ ‘lơ\p ‘no\h io\k anăn me\ [a\ yă [ok bơ\n đơ\ng sơ\ vă krao anăn ăn đe hăp, kơ yuơ bơngai K’ho lăng me\ [a\ yă [ok ‘no\h kăl hlo\h, đe sư hli kơ hiơt hiot anăn me\ [a\ yă [ok. Pơt^h gia nhen anăn ^nh au ‘no\h K’Chung ‘no\h me\ [a\ ^nh je\i io\k anăn me\ [a\ yă [ok đơ\ng sơ\ vă pơm anăn ^nh”.

Je\i kiơ\ đơ\ng [ok K’Chung, tơdăh u\nh hnam ư\h kơ rơvơn vă tơchă kơ d^h anăn ăn kon hơ ‘lơ\p, le\i đe sư chă hơvơ\h bơngai mă kon pơlei yom hlo\h, kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, dăh mă kră pơlei. Đe sư hơpơi ‘me\h vă kon po đe\i dôm bơngai mă kon pơlei yom hlo\h chă tơchă ăn anăn, đơ\ng ro\ng au kơnh je\i t^h vơ\ djơ\ ‘lơ\ng, gơ\h găt băt tôm tơdrong nhen sư ‘no\h păng er^h sot. Lơ\m tơdrong pơgơ\r soi tơbe\h au ‘no\h 1 to\ nhu\ng trăp dang 15-20 k^ dăh mă ie\r, gô mơ\ng u\nh hnam đe\i, mă le\i kăl đe\i tơdrô … vă chă tơ [e\nh et sa ăn dôm bơngai vang năm [ơ\t pơgơ\r tơchă anăn, lăp tơchă anăn đang ăn kon hơ ‘lơ\p bơ\n. “ Tơdăh u\nh hnam ư\h kơ rơvơn vă tơưochă kơ d^h anăn ăn kon hơ ‘lơ\p, le\i đe sư chă hơvơ\h bơngai mă kon pơlei yom hlo\h, pơt^h gia đe sư hơvơ\h kră pơlei, dăh mă bơngai ‘lo\ kră hlo\h lơ\m kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h vă tang măt ăn me\ [a\ tơchă ăn anăn. Kơ yuơ mư\h đe\i đe kră, kră pơlei tơchă anăn ăn kon hơ ‘lơ\p bơ\n ‘no\h sa roi g^t kăl hlo\h dơ\ng. Kiơ\ kon pơlei, ie\r vă vă soi tơbe\h tơchă anăn ăn ‘no\h 1 to\, tơdrô 1 ge vă vang et sa chơt hơ iă hăm u\nh hnam. Kơ yuơ đe sư ‘me\h vă lơ\m đunh đai tai sơnăm kơnh bơngai hơ io\h au đe\i jing bơngai ‘lơ\ng hơ iă, đe\i yua ăn kon pơlei pơla. Gô mơ\ng kiơ\ u\nh hnam đe\i, găh kon tơrong kon kơlap chă ket [u\h [ơ\t et sa au ‘no\h nhu\ng 1 crăp (dang 15), tơdăh ư\h kơ đe\i le\i ie\r je\i hoe\i mơ\n”.

Bơngai hơ io\h lăp đơ\ng ro\ng đe\i anăn ‘no\h u\nh hnam sơđơ\ng jơhngơ\m gô đe\i yang lăng tông nông gia. Păng đơ\ng au, đe sư lui akhan, kon sau đe sư đơ\ng dang au ling lang đe\i yang ve\i lăng năng tông kơ jăp, pran jăng grăng akau… {ok K’Chung tơroi tơbăt: “Kon bơngai kăl đe\i anăn. Tơdăh ư\h kơ de\i anăn, đơ\ng ro\ng au kơnh mư\h yang Mngứ ap^nh ‘no\h ư\h kơ băt vă tơl lơ liơ. Kơ yuơ kiơ\ tơdrong joăt bơngai K’ho bơ\n akhan, mư\h kon bơngai đe\i t^h vơ\ ‘no\h yang ve\i lăng năng tông nông gia ăn …”.

Et tơchă anăn ‘no\h m^nh tơdrong pơgơ\r kăl hlo\h lơ\m jơhnơr er^h kơ bơngai K’ho. Hre\i au, tơdrong pơgơ\r au kon pơlei bơngai K’ho oe\i hơnơ\ng ve\i răk tơ [a\k ve\i, mă đơ\ng tơdrong chă pơgơ\r phara kơ sơ\ ră. Đ^ đăng je\i ‘me\h vă kôn mon kon sau bơ\n đe\i yang ve\i lăng năng tông, pran jăng grăng akau păng mư\h hơ io\h t^h vơ\ djơ\ ‘lơ\ng đe\i yua ăn kơ kon pơlei pơla, đe\i rim bơngai lui yom, ‘mêm kơ eng .

Bơngai ch^h: Lơ Mu K’Yến

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt