VOV4.Bahnar - Bơngai Êđê đei lơ tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng g^t kăl, lơ\m au đei Et to\k hnam ‘nao. Lăp pơm hnam pơtăm đang, bơngai Êđê pơgơ\r et to\k hnam ‘nao vă bơnê kơ yang păng hơvơn kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h kon pơlei vang pơm, vang tơra tơmam drăm ăn u\nh hnam pơm hnam keh đang.

Vă pơm đei hnam pơtăm kơjung kăl tôch hơlen păng u\nh hnam đei [o#h ‘mơ\i. Mư\h pơm đang ‘no\h tơngla hnam pơgơ\r Et to\k hnam ‘nao. Et to\k hnam ‘nao ‘no\h g^t klăl hlo\h kăl pơ pro\ tôm bơ\n tơdrô tơmam soi tơbeh mă tôm. Ge tơdrô đei cho# tơ\ tơnglơ\ng pơm đơ\ng năr hơlau, cho# pơre\ng to\k bo\k hnam kơjung ‘nao; dôm kong găr đei chă do\ng tơ\ hla đon rim ge tơdrô. Đe io\k pham nhu\ng, jing kon tơrong soi tơbe\h pik tơ\ jrăng hnam tơbăt ăn tơdrong pơdro\ng so\ng sa jơnap. Kră pơlei Aê Thơi, oei tơ\ Buôn Mblơt, tơring Ea Bông, apu\ng Krông Ana, dêh char Dak Lak tơroi tơbăt: “Găh kon tơrong soi tơbe\h ‘no\h nhu\ng mă lei ư\h kơ kăl oei hơpôm ôh, lăp đei kơ\l, gie\ng ‘no\h hoei bơih. Găh hơkau hăp hlôi đei chă kăt pai et sa. 1 hlak săng, 1 pơnhan mơ\h, 1 pơnhan ‘nhe\m nhu\ng do\ng tơ\ kơđum, get kro, đing et tơdrô…”

Kiơ\ đơ\ng kră pơlei Aê Thơi, ‘măng mă blu\ng ‘no\h soi tơbe\h kơ Yang, tơbăt ăn kơ yang găh hnam ‘nao, đơ\ng ro\ng ‘no\h soi tơbe\h ăn kơ hơtâu brâu, tru\h tơ\ soi tơbe\h et to\k hnam, soi tơbe\h ăn me\ [a\, kôn mon kon sau pran jăng grăng akau. Lơ\m au soi tơbe\h et to\k hnam ‘no\h g^t kăl hlo\h. Lơ\m pơgơ\r et sa au, lăp đơ\ng ro\ng hơmet tôm tơmam drăm vă soi tơbe\h, khu\l tôn ch^ng chêng măh tôn djơ djr^ng tơroi tơbăt ăn kon pơlei tơ je# atăih băt u\nh hnam đei tơdrong chơt, hơvơn rim bơngai vang năm et sa. Tơngla hnam chă ru\k u\nh rim kong tơnu\h lơ\m hnam, hơpơi ăn ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng. Mư\h vă soi tơbe\h klo akăn tơngla hnam hru\k hơbe\n ao tanh kon kông tơ oei tơ je# ge vă soi tơbeh.’Ngoăih tơdrong hơpơi ‘me\h vă hnam pơtăm kơjung kơ jăp ‘lơ\ng đunh đai tai sơnăm ‘no\h nơ\r soi tơbe\h jei ‘me\h vă đei tơdrong pu\n ai ăn kơ u\nh hnam. Kră pơlei Aê Thơi tơroi: “Mư\h soi tơbe\h ‘no\h soi tơbe\h lơ lau: Ơ yang kông yang đak yang nak yang krêr. Năr au u\nh hnam nhôn pơm hnam đang bơih. Hơvơ\h hơvơi hơpơi kơ yang vang năm et sa chơt hơ iă hăm nhôn. Lăng tông nông gia ăn u\nh hnam, kôn mon kon sau oei sa gơ\h găt băt ‘mêm kơ eng d^h băl, pran jăng grăng akau, jang sa đei [a hơ [o lơ, er^h sa ph^ tơto\ tơno ‘lơ\ng dơ\ng kơ jăp”.

Mư\h soi tơbeh đang, [ok pơjau soi tơbe\h io\k tơdrô ăn tơngla hnam et păng io\k kong găr tơ [ot tơ\ kơ ko\ng găh ‘ngie\o vă kơ sư tơ [ơ\p dôm tơdrong pu\n ai, tơ [ot kong păh ‘ma vă yang lăng tông nông gia hnam kơ jăp ‘lơ\ng, ve\i lăng năng tông u\nh hnam oei sa gơ\h găt băt ‘mêm kơ eng d^h băl, oei sa hơnu\k hơnoa. Lăp soi tơbe\h đang, bơngai soi tơbe\h io\k por ‘nhot, tơdrô ăn tơngla hnam et sa hơdrol, đơ\ng ro\ng ‘no\h krao dôm bơngai ‘lo\ kră hlo\h lơ\m kơtum kơto\ng vang et sa, đơ\ng ro\ng ‘no\h tơngla hnam tơ [e\nh ăn [ok soi tơbeh, kơtum kơtu\ng păng kon pơlei vang chă so\ng sa, et sa.

Mư\h et to\k hnam ‘nao, jơva ch^ng knăh rơra\o pă pơdơ\h hăm hơpơi ‘me\h vă yang lăng tông nông gia ăn pơlei pơla pran jăng grăng akau, hơnu\k hơnoa. Đ^ đăng rim bơngai pơlei tơje# atăih jei đei krao hơvơn vang et sa. Păng đe sư jei hơnhăk ba ge tơdrô dăh mă ie\r, phe [a, hơ [o … vang et sa atu\m hăm u\nh hnam. Kră pơlei Aê Thơi tơroi tơbăt: “Đ^ đăng bơngai lơ\m pơlei jei tơroi hơvơn vang et sa hơdoi hăm u\nh hnam. Đei bơngai hơnhăk ba ge tơdrô vang et sa. Kơ yuơ mư\h et to\k hnam ‘no\h đei lơ bơngai vang et sa. Đei ‘măng đơ\ng 10 – 20 ge tơdrô. M^nh u\nh hnam tơngla ư\h kơ ke\ pơ pro\ tôm ôh. Kơna bơngai bu vang năm et sa ‘no\h hơnhăk ba hloi bơ\n phe [a, tơdrô ge, rim bơngai lơ\m kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, pơlei pơla vang tơgu\m djru d^h băl vă đang tơdrong tơbăt ăn kơ yang.”

Et to\k hnam ‘nao jing tơdrong joăt ‘lơ\ng ro\ kơ bơngai Êđê. Hăm tơdrong pơgơ\r g^t kăl, ‘nau ư\h khan lăp jơ ‘năr vă rim răih bơngai vang et sa chơt hơ iă ‘nă hal, pơma dơnu\h pơtru\h d^h băl [ơ\r đon, tơroi ăn d^h băl lơ\m jang sa mă lei oei jing tơdrong chă pơgâu, pơđâu d^h băl tơdrong oei sa hơ iă, tơbăt jơhngơ\m đon ‘mêm kơ eng d^h băl lơ\m pơlei, tơgop tơ iung pơjing pơlei roi năr roi ‘lơ\ng lie\m hlo\h dơ\ng.

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt