VOV4.Bahnar - Xik tơm (tơdrô ge) đei pai hơnơ\ng ăh khei năr yơ duh bưh, jing tơmam et nhă ưh gơh kơ[ah lơ\m dôm năr “đei tơdrong kăl” kơ pơlei pơla dăh mă unh hnam kơ kon pơlei M’nông. Xik tơm đei kon pơlei Mnông ‘măn xoi tơbeh ăn kơ yang, et thơ thâu xơnăm erih ăn bơngai kră, et pơkoong, bơ\ hnam, đei tơmoi đơ\ng ataih truh ngôi... Mă kăl noh lơ\m khôi et choh jang xa, tơdrong et xa kơ pơlei pơla.    

Rim unh hnam yơ mă ke\ đei dăh mă ưh duh athei đei ge tơdrô ‘măn lơ\m hnam, hmo\ ăn đei tơdrong kăl noh tơle\ch yua. Ưh đei xik tơm noh ưh đei rim tơdrong et xa pơkoong, groong [u\, hơko\m pơlei pơla... Xik tơm jing tơmam plang ăn yang hơpang. Hăm bôl boăl, xik tơm jing tơmam pơchơt, tơroi găh tơdrong xo# he\l xơ ‘ngon, tơroh đon bơnôh hưch băt. Adrol kơ hơko\m et, noh đe yua xik tơm chă tơroi ăn kơ yang, hơvơn yang hơpang bơ\ng pang păng pring vei. Mă lơ\m rim tơdrong et xa yơ, khôi et xik tơm duh oei jing uma i joh ayo\ lơ\m tơdrong erih kơ kon pơlei  M’nông.

Mă lei, ăh et xik tơm, ưh kơx^ bơngai duh gơh et, mă athei et kiơ\  “pơkăp”. Lơ\m rim tơdrong xoi tơbeh adoi đei kơdih trong et xik tơm phara băl, bơngai ‘lo\ xơnăm hloh et adrol, dăh mă drăkăn et adrol dăh mă duh đei hơ ioh et adrol. Kiơ\ kơloăi tơdrô mă ‘năr tơm hnam et tơdrong kiơ. Yă U Siơp, oei tơ\ xăh Ea Huar, apu\ng Buôn Đôn tơblang găh khôi pơkăp et xik tơm nhen thoi âu: “Mưh xik tơm ăh ‘năr noh đei tơkang xoi ăn bơngai yơ bơngai noh athei et adrol, đang kơ noh pơtơm truh bơngai ‘lo\ păng hơ ioh lơ\m unh hnam. Mưh xik tơm tơkang xoi kơ yang hri noh bơngai et adrol jing drăkăn ‘lo\ xơnăm kơ unh hnam, đang kơ noh pơtơm truh drăkăn nai lơ\m unh hnam, đang kơ noh truh drăkăn nai kiơ\ pơkăp. Mưh xikt ơm xoi tơbeh kơ rôih, kơpô noh bơngai et hơdrol jing bơngai vei rong kon tơrong mă noh, mă bơngai noh  xơnăm ‘lo\ dăh mă ‘la#p. Mă athei bơngai vei rong rôih noh bơngai drănglo, noh tơtă dră nglo đe\ch gơh et adrol. Oei mưh xoi tơbeh kơ jơhngơ\m jăn noh bơngai đei xoi tơbeh jơhngơ\m jăn noh athei et adrol hloh. Mưh xik tơkang 3 tơm  noh athei ‘nhe\m đ^ 3 tơm noh. Mưh xik cho# 5 tơm noh duh athei et pơđ^ 5 tơm, đang kơ noh pơtơm truh bơngai lơ\m unh hnam. Mưh tơmoi đei hơvơn truh noh đe ưh đei axogn et adrol, tơ\ng bơngai noh ‘nho\ng oh gel đe\ch gơh et adrol”.

Đơ\ng ro\ng kơ bơngai lơ\m unh hnam et tôm ‘măng mă blu\ng, noh đei hơvơn et kiơ\ pơkăp ‘măng mă [ar, duh nhen ‘măng adrol... Đơ\ng ro\ng kơ noh tơm hnam pơtơm hơvơn tơmoi chă et. Tơm hnam hơnơ\ng che\p đing, ăh rim bơngai et đang bơih noh truh tur po, tơm hnam gô hơvơn bơngai nai dơ\ng, mă lei ti ưh kơ lai yơ gơh tơpleh đơ\ng đing.

Bơngai tring đak duh kăp g^t mơ\n. Hơnơ\ng noh minh ‘nu đe\ch gơh tring đak tơ\ xik tơm Mnông. Đe xư ưh gơh tơplih bơngai nai tring đak mưh ưh đei tơm hnam drơ\ng nơ\r.  Xik tơm đei tơkang păng tring đak noh đei tơdrong ‘mơ\i tơm hnam pơtơm yua. Kon pơlei Mnông hu\i kơ et xik tơm mă ưh đei tơdrong kiơ g^t. Yă U Siơp ăn tơbăt: “Mưh ưh đei tơdrong xoi tơbeh noh duh et, mă lei hu\i kơ [ôh. Hnam unh adro# et xik tơm [ơ\t đei tơdrong kăl nhen xoi tơbeh kơ kơpô, rơmo, xoi tơbeh kơ jơhngơ\m jăn dăh mă đei tơmoi truh ngôi tơ\ hnam. Mưh pơgơ\r xoi tơbeh  bơngai et adrol noh tơm hnam, đang kơ noh ‘nho\ng oh kơtum kơto\ng păng unh hnam”.

Lơ\m kơplăh et, mưh tơm hnam ‘meh hơvơn tơmoi mă yơ et lơ hloh, đe xư gô tring đak lơ\m ge. Tring đak dôm yơ, tơmoi athei et kơdih pơđ^ kang mă noh pơtơm băt ‘mêm dih băl. Bơngai tơnăp noh đei hơvơn et xik trep to\ xe\t đang kơ noh jôr tơ\ mo\ng, hơvơn bơngai ‘lo\ xơnăm dăh mă athei et pơđ^ xik kơ po.  Yă U Wit, tơ\ xăh Ea Huar, apu\ng Buôn Đôn tơroi găh khôi hơvơn et xik tơm kơ unh hnam po thoi âu: “Mưh chă xoi tơbeh âu to lơ\m unh hnam noh athei tơm hnam ‘mơ\i gơh et adrol, đang kơ noh pơtơm truh kơtum kơto\ng ‘nho\ng oh. Mưh nhen đei tơmoi truh ngôi tơ\ hnam tơmoi mă noh đei hơvơn et adrol, păng thơ thâu hloi jơhngơ\m jăn bơngai tơmoi noh, đang kơ noh pơtơm truh ‘nho\ng oh lơ\m hnam, âu jing khôi đơ\ng xơ\ ki bơih. Mưh xoi tơbeh kơ jơhngơ\m jăn ăn hơ ioh mă hơ ioh noh ưh gơh et tơdrô noh bơngai me\ athei et pơtăl kơ kon po”.   

Et xik tơm jing minh um ai joh ayo\ kơ tơdrong erih kon pơlei M’nông. ‘Nguaih kơ xơnong hăm yang hơpang, hăp oei tơ[ôh đon bơnôh tơguăt đơ\ng tơpôl. Lơ\m kơplăh et xik tơm, dro\nglo drăkăn duh gơh chă hri hơxuang. {uih tơdrô ge pơm ăn đon bơnôh kon bơngai xo# xôn hloh, băt ‘mêm dih băl hloh. Tơdrong tơgop xik tơm kơ rim unh hnam lơ\m đei tơdrong kăl noh hơnơ\ng kơ [ôh lơ\m tơpôl pơlei pơla. Roi đei lơ xik tơm ako\m, noh tơdrong et xa roi xo# xôn.

Lan chih păng rapor