VOV4.Bahnar - Duh nhen lơ kon pơlei kon kông nai tơ\ Tây Nguyên, kon pơlei Êđê tơ\ Đak Lăk đơ\ng xơ\ hlôi yua tơ\r đơ\ng ‘long bri vă pơjing lơ tơmam yua lơ\m unh hnam nhen tang do\ kpan, giơng [^ch, jrăng hnam, kung... Adrol kơ kăl minh tơm ‘long bri ‘nhăk vih yua, đe hơnơ\ng pơgơ\r xoi tơbeh vă apinh yang bri păng rim yang hơpang vei hơlen ‘long. ‘Nâu jing minh tơdrong lui kăp g^t graxia, tơbang tơdrong pơg^t găh ‘long bri đơ\ng kon pơlei Êđê.

Kiơ\ khôi kon pơlei Êđê, adrol kơ kăl minh tơm ‘long kră, tơm hnam dăh mă bơngai vei hơlen ‘long bri hơnơ\ng pơgơ\r xoi tơbeh vă apinh yang hơpang pring vei ăn tơdrong kăl ‘long gơh xơđơ\ng, tơ\r ‘long gơh guăng vă bơ\ đei lơ tơmam kăl yua lơ\m hnam. Lơ\m xoi tơbeh, pơjâu tang măt ăn tơm hnam xơkat xoi ăn kơ yang Bri, yang Kông, yang Đak, apinh yang hơpang axong unh hnam gơh kăl ‘long, ot tơ\r.

Hăm tơdrong kăp g^t âu, vă pơdăh dơ\ng khôi xoi tơbeh âu kơ kon pơlei Êđê, ‘nao âu, Anih Joh ayo\ – Tơplo\ng kơdâu păng Tơmang pơhiơ\ dêh char Đak Lăk hlôi hơvơn pơjâu păng rim nge# nhơ\n pơgơ\r xoi tơbeh adrol kơ kăl ‘long tơpông kră [ơm lôch kro lơ\m cham hnam tih Biệt Điện Bảo Đại plei tơm Buôn Ma Thuột.

Pơjâu  xoi kơ yang noh {ok Lê, tơ\ pơlei Ea Bông, xăh Cư Êbur, plei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Đak Lăk ăn tơbăt, hăm bơngai Êđê, âu jing tơdrong jang vă tơ[ôh tơdrong ku\p yom hăm hơdre\ch ‘long, kơlih rim tơm ‘long adoi đei yang hơpang vei răk, noh athei đei tơdrong axong đơ\ng yang hơpang ‘mơ\i mă mă gơh kăl noh mă kăp g^t hloh:  Lêh xoi tơbeh âu đei pơgơ\r kơlih tơm âu noh ‘long kră, đunh xơnăm, đei đơ\ng xơ\ ki, ning mônh kơnh đe gô yua tơ\r âu vă bơ\ giơng, bơ\ tang do\ kpan, noh athei [uh nhu\ng vă apinh ăn tơm ‘long gơh đei tơ\r ‘lơ\ng, ưh đei bu\k, gơh kơjăp đunh, tơm ‘long ăh kăl noh duh tơkơ\l xơđơ\ng, ưh đei tơkơ\l kơt^t tơm ‘long dăh mă tơmam drăm nai. Hăm dôm tơm ‘long kră thoi âu ưh gơh chă kăl kư\ kă ôh, mă [ar noh mă ‘long ‘nao, ‘long ie\ mă lei mưh vă kăl pơm jrăng hnam noh duh athei xoi tơbeh ‘mơ\i pơtơm gơh kăl noh jrăng hnam gơh ‘lơ\ng tơpăt.

Vă pơgơ\r xoi tơbeh, tơm hnam hơmet minh chơnang ie\ bơ\ hăm kram vă ‘măn tơmam xoi plang, gơ\ng xik; minh pôm nhu\ng tơno, minh tơm xik, hla pơlâu, hơ\t hla, phe, por, unh jre\ng... Tơje# tơmam plang, đe chu\t xơdrai tơm tang, kơtol tơ\ noh minh pôm kong păng hơmlei vă tơ[ôh tơdrong graxia tơ\ anih yang hơpang dăng oei. 

Ăh jơva ching chang ang, noh pơjâu pơtơm xoi tơbeh, xơkat krao yang hơpang vih bơ\ng pang ăn tơdrong apinh kăl ‘long đơ\ng tơm hnam. Nơ\r xơkat thoi âu: "Ơ yang hơpang vei ver mir [a, yang hơpang tơ\ pơlei ataih je#, tơm ‘long kră âu dơnơm hăp ăh jih đak krong, dơnơm hăp ăh anih klu\ng to. Ning mônh kơnh ăh kăl hăp hơ ‘nhăk tơdrong xơnêp xơnoa ăn kon bơngai, ưh đei pơm tơdrong lôch răm, hơbur rơka. Noh ‘năr âu tơm hnam pơgơ\r xoi tơbeh hăm nhu\ng vă yang hơpang jur bơ\ng pang, atu\m pring vei ăn tơm hnam tơjra#m lơ pu\n ai, ưh đei tơjra#m tơdrong kơne#, tơgu\m ăn tơdrong ‘lơ\ng hơ iă. Vă ning mônh kơnh tơm ‘long âu bơ\ giơng ăn tơm hnam, bơ\ tang do\ kpan. Truh ăh jing giơng tang do\ bơih noh ‘meh vă yang ‘long vei tơgu\m ăn tơm hnam gơh xơđơ\ng ‘lơ\ng”.

Pơtoi kơ noh, pơjâu yak tăp dăr tơm ‘long, pik pham nhu\ng păng xăi pơnhan phe hăm tơdrong hơpơi đei xơnêp xơnoa, tơm ‘long păk tro\ trong. Atu\m hăm noh, xơkat păng [ot kong ăn tơm hnam, krao apinh dôm tơdrong ‘lơ\ng ro\ gô truh hăm tơm hnam.

Vang năm ako\m et xoi tơbeh kăl ‘long hloh 100 xơnăm tơ\ Biệt điện Bảo Đại tơ\ plei tơm Buôn Ma Thuột, [ok Y Thái Êban [ôh chơt hơ iă dêh. Yuơ đunh bơih, [ok pơtơm bơ\ng pang đei khôi âu dơ\ng. Tơdrong vih pơgơ\r kiơ\ khôi xo jing kăp g^t hloh, vă vei răk tơ[ăk mong păng pơđjoi ăn kon xâu ning nai kơnh: Dôm khôi âu pơtêng hăm xơ\ ki noh ưh đei kiơ pha ôh, noh ‘năr âu nhôn ‘meh vih pơdăh dôm khôi kră xơ\ vă kon xâu, khul hơmuh hơmo\ng đei [ôh đang măt vă ning mônh kơnh kon xâu noh gô pơdjoi io\k pơm kiơ\ khôi yă [ok pơxư\ ăn, nhen trong nhôn pơm âu, đei thoi noh mă khôi âu pơtơm đei răk vei păng đei pơdjoi nhen khôi kră xơ\.

{ok Y Chen Niê, kang [o# Anih Joh ayo\ – Tơplo\ng kơdâu păng Tơmang pơhiơ\ dêh char Đak Lăk ăn tơbăt, lơ\m xoi tơbeh kăl ‘long, bơngai Êđê oei băt hơdăh khôi kăl ‘long hăm ‘long oei erih păng ‘long lôch kro. Kiơ\ khôi kon pơlei, minh tơm ‘long kră mă ưh kơ pu\n lôch kro noh che\p ba lơ tơdrong ưh kơ pu\n, yuơ noh kăl xoi tơbeh adrol kơ kăl vă tang găn ưh đei tơpoh hăm tơm ‘long nai, vă vei vêr bri ‘long gơh to\k giơ\ng ‘lơ\ng kơjăp xơđơ\ng: Kiơ\ khôi kon pơlei Êđê noh hăm tơm ‘long hơ ‘nhăk kơne# kơnôt noh gô pơgơ\r xoi tơbeh pha mơ\n. Pơtih nhen hăm tơm ‘long hlôi lôch kro noh xoi tơbeh pha kơlih bơngai Êđê lui tơm ‘long lôch noh đei tơdrong ưh kơ ‘lơ\ng dăh mă ưh kơ pu\n ai, dăh mă hăm dôm tơm ‘long đei tơm noh hơbo\ kơdih tơm hnam ưh kơ băt vei, ưh kơ gie\ng noh đei tơdrong ưh kơ ‘lơ\ng. Noh đe pơgơ\r xoi tơbeh vă tơpuh le# kie\k kơne#, tơdrong ưh kơ ‘lơ\ng păng kăl le# tơm ‘long mă noh kuă hăp lang xă pơm lôch tơm ‘long nai dơ\ng, atu\m hăm noh krao apinh ăn tơm hnam dăh mă bơngai vei vêr tơm ‘long noh gơh grăng pran, tơjra#m pu\n ai.  

Kiơ\ khôi kră xơ\, lơ\m năr pơgơ\r xoi tơbeh, rim bơngai lơ\m pơlei ưh gơh năm tơ\ bri. Tơm hnam ‘măn minh năr vă pơchơt hăm tơm ‘long, adrol kơ kơ kăl păk. Tơdrong kăl ‘long gô đei pơgơ\r đơ\ng ro\ng kơ xoi tơbeh minh năr. Ăh hlak xung hơgơ\l đei păh ăh tơm ‘long mă ưh đei huăng, dang yang hơpang hlôi drơ\ng nơ\r.

Et xoi tơbeh kăl ‘long  jing khôi kră xơ\ ‘lơ\ng ro\ kơ kon pơlei Êđê, jing kăp g^t vă pơtho rim bơngai băt vei vêr cham char plenh teh, erih tơnăp hăm bri păng băt hơdăh găh tơdrong vei hơlen ‘long bri.

Lan chih păng rapor