VOV4.Bahnar - Bơngai Cơ Tu, tơ\ apu\ng Tây Giang, dêh char Quảng Nam, oei răk vei lơ um ai joh ayo\ kăp g^t găh khoi xo, tơdrong et xoi, hơbăn ao kră xơ\, tơdra hri, tơmam xa... lơ\m noh đei khoi et xoi tơguăt axo\m kăp g^t.

Adoi nhen lơ bơngai kon kông erih jang xa tơ\ tơring Tây Nguyên, kon pơlei Cơ tu duh oei răk vei lơ\m pơlei pơla lơ tơdrong et xoi kăp g^t, [ôh hơdăh noh et xoi tơguăt axo\m. Hăm bơngai kon kông nai, tơ ‘ngla bơngai lơ\m pơlei dăh mă hăm bơngai kon kông phara et xoi axo\m ‘nho\ng oh noh vă tơguăt hăm dih băl păng atu\m tơgu\m dih băl oei erih xa tơnăp hloh. Et xoi tơguăt mă tơm noh vă [ar ‘nu jing tơguăt tơguăl hloh, vei xơđơ\ng tơguăt truh chăl kon xâu. Lơ\m kơplăh noh, et xoi tơguăt kơ bơngai Cơ tu noh vă tơlang dôm tơdrong tơm^l. {ok Ploong Plenh tơ\ xăh Lăng, apu\ng Tây Giang, dêh char Quảng Nam ăn tơbăt: Et xoi tơguăt kơ bơngai  Cơ Tu tơ\ Quảng Nam hơnơ\ng đei pơgơ\r lơ\m bri păng adro# hăm bơngai Cơ Tu dih băl đe\ch. Lơ\m tơdrong erih đei lơ tơdrong tơh^l dih băl. Vă tơlang dôm tơdrong tơh^l noh đe pơgơ\r et tơguăt axo\m: "Lơ\m tơdrong erih noh đei dôm tơdrong tơh^l băl đơ\ng [ar pơlei, dăh mă tơ\ mir na, lơ\m tơring teh kơ pơlei âu hăm pơlei nai. Dăr xơnăm yăm kơ khei noh tơh^l roi kơdêh... Rim chăl bơngai Cơ tu kơche\ng, ưh gơh le# đei tơm^l hơnơ\ng thoi noh ôh. Hăm bơngai Cơ tu noh đei khôi năm tơtông hơkăn, dang đe tơdăm lơ\m pơlei mă gơh rơgei, đơ\ng lua hơnguang, truh tơ\ chă jang xa tơ\ bri, be\t hơkap rôp kon bri brăh, bơ\ hnam mă lei hnam hin dơnuh, ‘meh oei hơkăn mă lei ưh gơh kơlih khôi xơ\ kơ pơlei pơla tôch hrat, ‘meh oei hơkăn noh athei đei kơpô plang ‘mơ\i. Ưh ke\ đei hơkăn lơ\m pơlei, noh năm tơtông hơkăn đe\ch. Mă tơtông hơkăn pơlei đe găh to noh bơngai hơdruh to hlôi đei tơm... noh tơdrong tơm tơh^l adro# yuơ đơ\ng tơtông hơkăn đe\ch."

Vă tơlang dôm tơdrong tơh^l lơ\m tơpôl pơlei pơla, et xoi tơguăt kơ bơngai Cơ tu đei pơgơ\r. Kiơ\ tơdrong et xoi âu đe tơ[ôh đon bơnôh tơguăt, atu\m tơgu\m dih băl vă đei tơdrong erih tơnăp hloh. Mă lei tơdrong tơguăt athei đơ\ng kơdih po, ưh đei pơđep găh âu găh to ôh, mă kăl athei đei tơdrong ako\m đơ\ng Jơnu\m kră pơlei [ar păh pơgơ\r et xoi: “ Lơ\m Jơnu\m kră pơlei đei kon pơlei pôk jang păng athei jing bơngai tơnăp hăm xơnong jang, đei tơgop ăn pơlei pơla. {ơ\t đei tơdrong, jơnu\m kră pơlei [ar păh drơ\ng nơ\r tơdrong jang thoi yơ mă vă pơ ‘lơ\ng tro\ kơ [ar pơlei."

Tơmam lơ\m ‘măng et xoi tơguăt đei xik tơm păng kơpô atu\m hăm lơ tơmam drăm đơ\ng bri kông, tơmam yua kăp g^t kơ bơngai Cơ tu nhen go\ ge. Mă lei dôm xơnăm tơje# âu, kon pơlei Cơ tu pă đei yua kơpô ăn dôm tơdrong et xoi... mă pơtăl kơ noh đe yua um ru\p pơtih đe\ch: "Ăh pơgơ\r et xoi tơguăt noh kơdih axong minh păh găh hnam drăkăn, minh păh găh hnam dro\nglo. Găh hnam dro\ nglo hơmet kơpô rơmo, go\ ge, pai por. Găh hnam drăkăn noh ‘nhăk bơ\n ka, pai por, pơgơ\r hri hơxuang, tôn hơgơ\r, tôn ch^ng chêng păng pơgơ\r et xa kơpô vă tơguăt [ar pơlei pơla".

Ăh tơmam drăm đei hơmet tôm, ăh pơgê hrôih kơ ‘năr pơgơ\r et xoi tơguăt, hơmru\k ch^ng chêng đei pơre atu\m hăm nơ\r xơkat đơ\ng pơjâu pơtruh hăm yang hơpang, hơpơi ăn tơdrong tơguăt ‘nho\ng oh ling lang xo# xôn rơho\ rơho\m. Ăh xoi tơbeh, pơjâu veh măt găh hơle\ch, xơng ‘năr pơchră vă tơroi ăn rim bơngai, noh jing tơ[ôh ăn tơdrong hơ[ăp ‘lơ\ng hu\t le# dôm tơdrong tơh^l đơ\ng đunh xơ\ lơ\m rim ‘nu bơngai. Đơ\ng ro\ng kơ nơ\r xơkat đơ\ng pơjâu, [ar păh pơtơm pơma dơnuh păng tơblang kơ dôm tơdrong vă rim bơngai atu\m băt vao dih băl hloh.

Hơnơ\ng lơ\m rim ‘măng thoi âu, bơngai Cơ tu pơma kiơ\ nơ\r hri pơtih pơto\ng vă tơbang đon bơnôh po: "Kiơ\ dôm tơdrong tơroi noh, pơkăl dôm bơngai vang ako\m vao khôi kră xơ\ kơ pơlei pơla, hơgăt teh kơ pơlei, rim jăl trong lơ\m bri, đak glung, dôm tơmam kăp g^t hloh... vă chă pơre nơ\r hri pơtih pơto\ng tơtơl dih băl. Prăt kơmăng noh, bơngai ‘lo\, dro\nglo, drăkăn, hơ ioh... oei lơ\m hnam Gươi (hnam kơjung kơ bơngai Cơ tu) pơre nơ\r hri tơtơl pơtih pơto\ng băl vă rim tơdrong gơh kloh kle\ch rơđăh rơđong păng tơguăt tơguăl dih băl."

Kiơ\ đơ\ng nơ\r hri, nơ\r pơma dơnuh, tơdrong tơh^l đơ\ng dôm păh đei tơlang pơ ‘lơ\ng. Kơplăh âu lơ tơdrong pơkă ăn dôm năr đơ\ng ro\ng đei [ar păh pơđăp dih băl. Đơ\ng ro\ng kơ et xoi tơguăt noh ning nai kơnh [ar pơlei năm apong dih băl, atu\m băl năm tơ\ bri, hơdruh tơdăm [ar pơlei gơh tơhưch băl hiôk hian pơjing unh om klo hơkăn... {ar pơlei pă đei tơdrong tơh^l băl păng rim tơdrong đei pơklaih ‘lơ\ng.

Lan chih păng rapor