VOV4.Bahnar - Dăh mơ\ng lăng tơdrong tơroi găh ge ‘no\h lơ liơ lơ\m chăl sơnăm tăm kơ rach sơ\. Tơpă dăh mă lơ liơ? Tơdrong hơ ‘mon dăh mă kơ\m kang lui kơ yang? Hơlen ư\h kơ băt ôh. Mă lei hơ iă dêh cham char kơ groii te\h go#h [e\nh [ang kơ to\, kial tơhlu; dôm năr kơ\m kang kơ nang gie\ng tôn ch^ng chêng djơ djr^ng, asoang rơhoe\ rơhoe\n, mơngưt mơngat [ơ\t ge tơdrô [au phu ‘ngam ‘lơ\ng ‘măn ăn kơ đe dro\ kăn păng tơdrô tăng ‘ngam ‘măn ăn đe dro\ nglo.

Lơ\m tơdrong chă pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\ng kơ kon pơlei rim hơdrung kon kông Tây Nguyên, đe\i m^nh tơmam ư\h kơ gơ\h kơ [a\h, ‘no\h tơdrô ge. Ge đe\i pơđ^h đơ\ng [uih pơm hăm [um hla ‘long bri. Ge jing m^nh lơ\m dôm tơmam ư\h kơ gơ\h kơ [a\h mư\h chă soi tơbe\h kơ Yang bri kông kơ kon pơlei, ư\h khan vă chă pơgou d^h băl kơ ‘nho\ng o\h bôl boăl, mă le\i oe\i tơbăt jơhngơ\m đon hơvơ\h hơvơi hơpơi ‘me\h vă, bơnê kơ tơdrong ‘lơ\ng ro\, ap^nh pă jo# yo kơ yuơ đơ\ng chă pơm glăi …

Lơ\m m^nh sơnăm, kon pơlei Tây Nguyên đei lơ tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng, kơna lăp đơ\ng ro\ng chă ke\ch yoă đang, je\i jing sơnăm so đ^ hlo\h, sơnăm ‘nao tru\h, tơdrô ge hmă hmă đei chă pơdo\ tru\h kơ mơ j^t to\ ge, ming pơ ‘lơ\ng, đei ‘măng [u\ tơ\ te\h, ming tơ\ trơ\p, mư\h đei chă et ot, kơ\m kang kơnang gie\ng, đe\i tơdrong dăh mă đe\i tơmoi năm tơ\ hnam ‘no\h io\k chă tơkang. Kiơ\ tơdrong joăt joe kơ kon pơlei Tây Nguyên, tơ je# hăm Yang oe\i tơ\ rim an^h, lơ\m m^nh to\ ge tơdrô je\i đe\i yang ve\i. Kơ yuơ lơ lo\h, ge ư\h khan tơmam mu\k drăm đe\ch ôh, mă lei oe\i jing yang hơbang mư\h đe\i io\k yua lơ\m rim ‘măng pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\ng.

Nhạc nền

Tơdrô ge kơ kon pơlei Tây Nguyên je\i oe\i pơm ăn kon bơngai tơgoăt tơgoăl d^h băl, ‘mêm kơ eng d^h băl. Tơmoi to\k tơ\ hnam, mă đơ\ng tơmoi tơ je# dăh mă đơ\ng atăih, kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h dăh mă đe đe\ch, tơngla hnam je\i tơkang tơdrô vă chă et sa pơma dơnu\h d^h băl. Gômơ\ng kiơ\ tơmoi lơ liơ dăh mă lơ to\ se\t dôm yơ kơna mă chă io\k tơkang ge tơdrô t^h  dăh mă ie\ păng tơ [e\nh đak đơ\ng go\ [u\ng go\ [e\i. Tơdrô ge tơdăh ‘me\h vă gơ\h chă et dai dai le\i pai pơđ^h hăm [um [lang. Tơdăh vă le# đunh lei chă pai pơđ^h hăm hơ [o kơne, trơvơ. Dăh le# đunh dơ\ng ([ar pêng khei) le\i pai hăm phe, gao. Bơngai Jrai oe\i chă hơdre\ng phe đơ\ng no\h mă pơđ^h, pơm ăn đak tơdrô [rông ‘lơ\ng păng [au phu … ‘Me\h vă le# đunh păng ‘lơ\ng lei [u\ tơ\ te\h dăh mă le# tơ\ trơ\p, đe\i ‘măng le# đunh kơte\ch sơnăm hloi.

Đe\i tơdrong tơroi tôch hơ iă, dôm tơdrong dơ\ng găh ro\ng ge, đe\i [o#h kang bang kơ\l lơ\m pơbu\ng hnam jơ\p tơring tơrang Tây Nguyên. Âu ‘no\h ge đei rup kop; to ‘no\h ge Tang ie\ rup 2 to\ prao; mă to ‘no\h ge đe\i 2-3 re\ng nhen hơnam tơ\ ako ge hăm 8 to\ đon păng rup tơbu\l đe\i đơ\ng chăl XIX… Mă to ‘no\h ge Hơtôk, măh tơpl^h dôm j^t to\ rơmo ‘mơ\i mă đeI; dăh mă kơ loăi ge Tang t^h đe\i đơ\ng chăl sơnăm XX … kơso# hla đon tơ\ m^nh to\ ge je\i tôch g^t kăl, hla đon roi lơ, ge roi măt, kơ yuơ ‘nau jing an^h mă ming kong tơ [ot ăn bơngai ayơ ‘no\h lăp đơ\ng ro\ng pơgơ\r soi tơbe\h ăn jơhngơ\m pran jăng grăng akau, sơng hơvơn dăh mă et ăn sơnăm tơ\l … Kơ yuơ dôm kong au hlôi đe\i Yang lăng tông nông gia, kơna tơdăh ‘me\h, ăp đơ\ng ro\ng m^nh khe\i mă gơ\h plôih kong. Bơngai bu bơ\h [ơm pơm ăn hla đon ge tơgơ\ gô kăp hru\ tôch kơtang.

Ge Tây Nguyên đe\i lơ tơdrong tơm a la chă, tơring. Ge đơ\ng Đồng Nai te\ch ăn, ge đơ\ng an^h pơm tơle\ch go\ ge Cây Gòn, Cây Mai Sài Gòn hơnhăk ba pơm nhen go\ ge kơ Trung Hoa, ge Nam Ổ đơ\ng Quảng Nam te\ch ăn, ge Chăm đơ\ng Ninh Thuận … đei chơ ba hăm rôih yak hlo\h bri kông, tơ hrông kơthoong đak, yak trong atăih, dăh mă khu\l đ^ch đam hnam dông đe mơdro chă pu\ năm tơ\ rim pơlei pơla Tây Nguyên. Rim ‘măng lơ lo\h lăp chă hơnhăk ba m^nh [ar to\, tơdăh ‘me\h vă ge t^h le\i pơka\ hơdrol kơte\ch kơ khe\i, sơnăm mă đei. Kơna ư\h kơ chr^h yă kiơ ôh mư\h boăl kơtơ\ng ge mă yơ ‘no\h tơpl^h kơte\ch 10 – 15 to\ kơpô rơmo mă đe\i.

Ge đei t^h ie\ me\ kon, tơbu\l, pơnô, kơdu\t hlu\n, [iăr … hăm lơ kơmau phara d^h băl. Ge găm le\nh, go#h, ge brông … ge ayơ je\i io\k yua vă tăh hrok pơđ^h pơm tơdrô. Mă lei đei ge tơdrô lăp io\k yua lơ\m rim ‘măng pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\ng hăm kơpô, hăm ie\r. đe\i ge tơdrô chă tơkang et ngôi dang yơ ku\m bư\h lơ\m pơbu\ng hnam pơtăm hlôi đe\i răk pơ ‘nho\. Đe\i ge lăp pơ ‘nho\ ăn tơmoi g^t kăl ayơ ‘no\h đe\ch.

Pơyan kial hlôi yak năm ‘no\h j^ pơyan Puih mak tru\h. Oe\i đei dôm yơ đe dro\ kăn lơ\m dôm pơbu\ng hnam pơtăm tơ\ au tơ\ to lơ\m rim pơlei pơla hmơ hmêu tăp dăr ge tơdrô to\k bo\k tơ [e\nh [au phu tru hut chơt hơ iă ‘nă hal. Đơ\ng no\h đak đơ\ng go\ [u\ng go\ [e\i to\ng tơ [e\nh ăn lơ\m ge, hlơ hlo\ng dang le\ mu\h măt đe hơdru\h Tây Nguyên rơhoe\ rơhoe\n sơng hơvơn sơnăm ‘nao atu\m hăm pơlei pơla bơ\n. Lơ lau “ Năm tơ\ groi kông be\ ‘nho\ng, kơsơ\ brach ‘lơ\ng, jơ\ng ti chă asoang, [e\nh [ang ge tơdrô [au phu tru hut…”

Bơngai ch^h: Linh Nga Niê Kdam

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt