Get đak lơ\m tơdrong er^h sa kơ bơngai M’nông
Thứ bảy, 00:00, 21/04/2018

VOV4.Bahnar - Hăm bơngai M’nông oe\i tơ\ Tây Nguyên, get đak ‘no\h jing tơmam g^t kăl hlo\h. Đơ\ng lơ\m chă krao anăn Mnông (‘no\h jing bơngai đơ\ng get đak) Dak Nông (Đak đơ\ng get đak) … hlôi tơbăt hơdăh tơgoăt kơ jăp đơ\ng get đak hăm kon bơngai. Plui ‘no\h đe\i kon pơlei chă pơtăm tôch lơ tơ\ mir, pơgar cham. Dôm ple\i ‘lơ\p (plui) ‘no\h phe\ pai sa pơm ‘nhot đak, hơte, hơtu\k … sa tôch ‘lơ\ng. Dôm get kră, bơngai M’nông pơm tơle\ch dôm tơmam io\k yua ‘lơ\ng hơ iă lơ\m u\nh hnam nhen pơm get đak, get tăh por năm jang tơ\ mir, pơm tơhno\k to\ng đak dăh mă dôm tơmam tôn hlôm anai ….

Hơngu\r chă gơgu\ get đak t^h, [ok Y Siêng, oe\i tơ\ pơlei Phú Lợi, tơring Quảng Phú, apu\ng Krông Nô, dêh char Dak Nông, tơbăt, sư io\k get đak au vă pơm tơmam pơ yua ăn tơdrong er^h sa. Đơ\ng no\h [ok koe\r get đak vă tu\h pơgo\h găr: “&nh io\k get đak au vă pai tơyông hăm get đak ‘nau. Vă hăp kơ jăp ^nh rơ\ih io\k get đak t^h tơbu\l, gơ\h tăh phe tơyông đơ\ng 3 tru\h 5 k^. Ba ư\h kơ io\k get đak kro hloi ôh mă le\i tong lơ\m trôk đunh ‘mơ\i, đơ\ng no\h mă koer [ơ\r đơ\ng no\h tu\h pơgo\h găr hăp, hơtu\k hăm đak to\ 2-3 ‘măng d^ng dang yơ pă đe\i [âu ‘no\h mă io\k yua pai tơyông”.

{ok Y Siêng je\i tơbăt, get đak gơ\h pơm tơle\ch lơ tơmam yua lơ\m u\nh hnam, nhen pơm get đak nhă, tăh mơ\h năm tơ\ mir, pơm klel mboăt …Lăp đơ\ng ro\ng phe\ ‘no\h koel trôm, io\k pơgo\h găr, đơ\ng no\h hơnhăk tong lơ\m trôk dang [ar khe\i. Đơ\ng no\h chă tu\h kơlo\ng hăm đak [ar pêng ‘măng vă rơgo\h iao lơ\m lăm get đak.

Đơ\ng ro\ng ‘no\h hơtol get đak tơ\ hơdra tơnu\h u\nh dăh mă io\k hla tang chă xut vă găm le\nh ‘lơ\ng. Lơ\m mă no\h bơ\n gơ\h pơm tơle\ch tơmam pơyua ăn lơ\m er^h sa nhen chă jôr tơnôr, pơ ‘ngơ\m pơgang bek, tăh mong hơdre\ch ‘long pơtăm, so\ đak, tăh mơ\h năm jang tơ\ mir, pơm tơmam pai tơyông, tơhno\k to\ng đak păng rim tơmam hlôm re\h au to …  Dôm get đak ayơ ‘no\h io\k yua lơ\m m^nh tơdrong phara d^h băl, ư\h khan 1 to\ get đak mă vă io\k yua lơ tơdrong ôh.

Get đak pơm tơmam yua lơ\m u\nh hnam ‘no\h je\i get đak bơ\n hmă, hơko kơ jung, ple\i tơbu\l t^h, hơ [ơ\l. Vă plui jing ‘lơ\ng ‘no\h kon pơlei chă pơtăm tơ\ te\h rơhu\, te\h go#h (bazan). {ok Y Siêng tơroi tơbăt, mă kăl hlo\h ‘no\h chă rơ\ih hơdre\ch ‘lơ\ng vă kơ hăp ple\i lơ, ple\i t^h ‘lơ\ng: “ Tơdăh bơ\n ‘me\h vă đe\i get đak get kơ\t le\i bơ\n io\k găr dôm get đak lơ lo\h vă đơ\ng ro\ng au kơnh hăp đe\i ple\i lơ lo\h mơ\n. Mư\h chă phe\ get đak vă pơm tơle\ch tơmam yua lơ\m u\nh hnam ‘no\h chă rơ\ih get t^h ‘lơ\ng, hăp kră, hoe\i chă sơdrông au to pơra\m. Ăp get kră ‘no\h kơna hăp kơ jăp hoe\i chă pơchăh au to”.

Hăm kon pơlei bơngai M’nông, rim bơngai lơ\m u\nh hnam đơ\ng 10 sơnăm năm tơ\ ‘lo\ kră ‘no\h đei get đak nhă kơ d^h vă che\p ba năm tơ\ mir, tơ\ bri, đe\i ‘măng che\p ba năm ho\k hloi. U|nh hnam ayơ je\i đe\i 1 to\ get đak t^h, mong đơ\ng 3-5 kơlich đak vă nhă, sơng hơvơn ăn tơmoi chă nhă ‘no\h krao akhan get hơkăn.  Bơngai me\ hơnơ\ng chă so\ đak ư\h kơ le# get au bo, păng rim get đak ie\ oe\i krao akhan get đak kon đe\i tu\h tơ [e\nh đơ\ng get đak me\ au. ‘Nho\ng Y Nhông, oe\i tơ\ pơlei Phú Lợi, tơring Quảng Phú, apu\ng Krông Nô, dêh char Đak Nông, tơbăt, get đak hơkăn au je\i jing get đak ple\i blu\ng a lơ\m dơnơm plui: “Get đak ple\i kơnho\ng ‘no\h hăp hơtăng păng [ônh pơchăh; kơna dôm plui ple\i đơ\ng ro\ng ‘no\h ư\h kơ gơ\h vă io\k rong get pơm tơle\ch tơmam yua lơ\m u\nh hnam. Get đak vă pơm đak so\ nhă ‘no\h bơ\n io\k get ple\i blu\ng a, je# tơm kơna hăp hơ [ơ\l, kơ jăp. Gô mơ\ng kơd^h bơ\n vă io\k get lăih je\i gơ\h, get kơ\t”.

Ư|h khan lăp pơyua ăn tơdrong er^h sa kơ ‘năr, get đak je\i m^nh lơ\m dôm pơmam yua ư\h lai yơ kơ [a\h lơ\m tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng kơ bơngai Mnông. Get đak vă jôr tơnôr păng tu\h hrau pham kon tơrong vă chă soi tơbe\h ăn kơ yang. Mă kăl, lơ\m pơgơ\r ming đak, et jur sa au to, get đak ‘no\h jing tơmam kăl hlo\h kon pơlei chă so\ đak đơ\ng đak tơnglang tu\h tơ [e\nh ge tơdrô soi tơbe\h kơ yang.

Hre\i au, mă đơ\ng tơdrong er^h sa kơ kon pơlei bơngai M’nông hlôi đe\i tơpl^h, lơ tơmam yua hle rơvơn hlo\h, mă le\i rim u\nh hnam oe\i io\k yua get vă pơm get đak, tăh mơ\h năm jang mir [a, năm tơ\ bri păng pơm tơle\ch lơ tơmam yua anai. Mư\h năm jang tơ\ mir dăh mă năm tơ\ bri, bơngai Mnông je\i hơnhăk ba get đak so\ đak păng get đak tăh por ‘nhot tăh lơ\m reo. Get đak hăp tơ klep kơ jăp hăm tơdrong er^h sa kơ kon pơlei đơ\ng jơhnơr au tru\h jơhnơr mă to, ư\h khan lăp tơmam io\k yua rim năr mă le\i hlôi jing tơdrong joăt ‘lơ\ng hơ iă kơ bơngai Mnông – bơngai đe\i pơjing đơ\ng get đak.

Bơngai ch^h: Thị Đoắt- Y Sưng

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC