VOV4.Bahnar - Atu\m hăm tang do\ kơjung, tang do\ k’pan păng hơmru\k ch^ng chêng, hơgơ\r hơkar kơpô jing mu\k drăm g^t, um pơtih kơ dôm kơjă joh ayo\ kăp g^t kơ bơngai ÊĐê. Hăm hơnăn krao pơtơm hăm chư H ăh kơ\l. H’gơr đei bơngai Êđê pơkăp kiơ\ khôi găh me\ vă io\k hơnăn, kơto\ng me\.  H’gơr jing kơloăi hơgơ\r đei bơ\ kơdih, pơre nơ\r kăp g^t kơ kon pơlei ÊĐê.

Hơgơ\r đei bơ\ đơ\ng tơm ‘long  (hơnơ\ng noh ‘long tơgie\r, ‘long kơnhu) tih đơ\ng 70 cm truh 1 met minh puơ\t. Đơ\ng ro\ng noh, nge# nhơ\n athei xoh hăm unh lơ\m lăm vă pơjing pơlo\ng hoi mă ăh tong ane# gơh pông tih hloh, oei găh pơlo\ng hoi noh ie\ hloh, minh păh pơlo\ng noh tih hloh to\ xe\t. Tơlang hơgơ\r đei klu\ pơx^r hăm hơkar kơpô, mă athei hơkar ‘lơ\ng hơpôm kơ minh pôm kơpô păng oei đei xơ\k ‘lơ\ng (đơ\ng ro\ng keh đang minh pôm kơpô noh pơtơm kôih le# xơ\k ăh 2 păh pơlang hông hơgơ\r) păng athei cho# hăm tơlei hre ‘nhuyn vă pơx^r pơlo\ng hơgơ\r.

Hơgơ\r roi tih noh tơ[ôh unh hnam noh roi pơdro\ng. Ưh adro# thoi noh, hơgơ\r oei jing tơmam grasia, tơmam tơroh hăm yang hơpang. Nge# nhơ\n Aê Khuen – bơngai mă hlôi bơ\ hơgơ\r tơ\ pơlei Ea Na, xăh  Ea Na, apu\ng Krông Ana, dêh char Dak Lak ăn tơbăt, tơdrong grasia âu đei tơ[ôh lơ\m tơdrong bơ\ hơgơ\r păng răk vei, tap pơre nơ\r. Yuơ noh khôi xoi tơbeh ăh bơ\ hơgơ\r đei răk vei hăm lơ tơdrong kăp g^t, đei khôi xoi tơbeh kơ yang : "Ăh koh ‘long vă bơ\ hơgơ\r noh athei xoi tơbeh kơ yang, vă kơ tơm ‘long ưh đei rơđăng, bơ\ hơgơ\r gơh guăng hloh. Ăh xơng hơgơ\r to\k tơ\ hnam thoi noh mơ\ng. Athei xoi tơbeh hăm minh pôm nhu\ng, kơpô, đe ưh đei xoi hăm rơmo, jo# hloi ăh koh ‘long bơ\ hơgơ\r păng hơto\k hơgơ\r tơ\ hnam kơjung. ‘Long đe bơ\ hơgơ\r noh ‘long tơgie\r, tih kơjung tơpăt ‘lơ\ng. Hơkar kơpô noh io\k klu\ pơx^r pơlo\ng hơgơ\r, ưh kơx^ tơtă hơkar kơpô tơno dăh mă hơkar kơpô hơkăn, thoi noh ưh đei grasia kiơ ôh. Hơkar kơpô tơno noh klu\ pơx^r găh ro\ng hơgơ\r, hơkar kơpô hơkăn noh pơx^r găh anăp vă ‘măn tap pơre nơ\r lơ\m tơdrong et xa kơ unh hnam, pơlei pơla, thoi noh mă đei yang hơpang pring vei tơgu\m ăn"

            Hơgơ\r đei bơ\ lơ\m 15 năr. Le# hơgơ\r hrăng, hơrăk noh mă gơh tap tôn. Bơ\ lơ\m xum [a (hjiê), ưh đei bơ\ tơ\ bri. Ăh bơ\ hơgơ\r noh ưh ăn hơ ioh găn ga. Lơ\m dôm năr bơ\ hơgơ\r, bơngai drăkăn ưh gơh peh [a. Hơkăn kơ bơngai bơ\ hơgơ\r ưh gơh che\p kơđum kơđo\ng hơ um phe [a. Yuơ kiơ\ khôi bơngai Ê Đê, mưh lơ\m khei năr bơ\ hơgơ\r, bơngai hơkăn mă peh [a noh hơgơ\r gô [ơm kơmot xa, hơgơ\r jing ve\ vo\ng ưh đei d^l v^l. Nge# nhơ\n Aê Khuen ăn tơbăt, ăh hơto\k hơgơ\r tơ\ hnam kơjung, đe hlôm ky pah, tôn ch^ng chêng, đang kơ noh xoi tơbeh ăn hơgơ\r, tơpuh kie\k kơne#, đang kơ noh đe gô xoi tơbeh jơhngơ\m jăn ăn tơm hnam: "Ăh et xoi hơto\k hơgơ\r noh [uh minh pôm nhu\ng, 1 tơm xik vă xoit ơbeh ăn yă [ok dơnơn, 1 pôm kơpô, 5 tơm xik ăn pơlei pơla. Noh xơ\ ki bơngai Êđê krao 5 tơm xik, 1 pôm kơpô. Ăh xoi kơ yang, apinh yang hơpang vei vêr hơgơ\r. Krao hơnăn yang kông, yang đak, yang tơm jri, tơm hra, yang pơjing bri kông. Đe yang hơpang hlôi tơgu\m bơ\ keh đang hơgơ\r. Xoi tơbeh hăm nhu\ng, hơvơn yang hơpang, ya [ok dơnơm truh et xa, yuơ hơgơ\r hlôi keh đang. Ăh xoi tơbeh noh athei krao hơnăn yang hơpang lơ\m chamc har adrol, đang kơ noh pơtơm krao hơnăn yă [ok dơnơm, đơ\ng ro\ng kơ noh pơtoi krao hơnăn yang đak, yang vei lăng pơlei pơla, unh hnam, rim tơmam yua lơ\m hnam".

H'gơr đei tôn atu\m hăm hơmru\k ch^ng chêng lơ\m dôm tơdrong ako\m joh ayo\, et xa mă lei h’gơr hơnơ\ng xơkơ\t ‘măn minh anih (tơ\ kơpal tang do\ k’pan dăh mă ăh kơ\l hnam kơjung), đei xơnong pơgơ\r dôm tơdrong pơdơh păng xơkơ\t tơdra renh dăh mă adar ăn tôm hơmru\k ch^ng chêng. Nge# nhơ\n Aê Khuen ăn tơbăt: Lơ\m hnam kơjung, h'gơr đei ‘măn ăh k’pan, tong ane# lăm tep păng lăm xơng tơmoi, h’gơr đei xơnogn vei vêr tơdrong tep xơđơ\ng păng bơ\ng pang dôm tơdrong xo# tơdrong he\l kơ rim bơngai lơ\m unh hnam. Yuơ noh, tơdrong vei răk h’gơr vă nhen tơdrong vei răk pu\n ai, xơđơ\ng xơnêp xơnoa lơ\m unh hnam : Hơgơ\r đei ‘măn ăh tang do\ k’pan lơ\m hnam kơjung, găh pơmơ\t kơ hnam kơjung. Xơ\ ki, unh hnam yơ đei hơgơ\r noh jing unh hnam pơdro\ng. Ch^ng chêng hlôi đei, go\ ge g^t, kơpô rơmo đei mă tam đei hơgơ\r noh unh hnam adoi oei hin dơnuh. Mă lei ăh đei hơgơ\r ‘măn ăh tang do\ k’pan unh hnam noh jing pơdro\ng bơih"    

            H'gơr kơ bơngai ÊĐê đei lăng jing minh mu\k tơmam g^t; adro# dôm unh hnam pơdro\ng, pran, đei tang do\ k’pan păng hơmru\k ch^ng chêng noh pơtơm gơh bơ\ hơgơ\r. H’gơr đei kơjă hơto\ hăm lơ kơpô, rơmo păng gơh tơplih hăm ch^ng chêng, go\ ge kăp g^t. Hrei âu, ‘meh bơ\ hơgơ\r noh jing tơnap yuơ ‘long bri pă đei oei, hloh kơ noh, athei găn ga lơ khôi xoi tơbeh păng huach kon jên. Dôm nge# nhơ\n bơ\ hơgơ\r duh pă đei oei lơ bơih. Mă thoi noh, lơ\m dôm pơlei pơla kơ bơngai ÊĐê, hơgơ\r hơkar kơpô duh oei đei răk vei atu\m hăm lơ khôi juăt jue kră xơ\ kơ po nhen tu đak ro hơnơ\ng đe\ch.

Lan chih păng rapor