VOV4.Bahnar - Pơyan puih tơno\, pơyan to# rơngơp jing tơdrong kăp g^t kơ hnam man teh kơ kon pơlei Hà Nhì tơ\ xăh Thu Lũm, apu\ng Mường Tè, dêh char Lai Châu. Tơdrong kăp g^t âu kơ hnam mă âu hlôi tơgop tơgu\m kon pơlei tơjră hăm hơyuh to# ‘mi ưh kơ xơđơ\ng tơ\ tơring tuh kơ teh đak. {ai chih tơ\ hơla âu găh dôm tơdrong kăp g^t găh hnam man teh kơ kon pơlei Hà Nhì.

Vă [lep hăm cham char hơyuh to# ‘mi tơ\ tơring groi kông, đơ\ng kră xơ\ kon pơlei Hà Nhì tơ\ xăh Thu Lũm, apu\ng Mường Tè, dêh char Lai Châu hlôi pơjing hnam man teh kăp g^t, tơno\ ăh pơyan puih, rơngơp ăh pơyan phang. Bơ\ hnam noh jing tơdrong jang tih lơ\m unh hnam noh kon pơlei hơnơ\ng kơchăng đơ\ng pơtơm bơ\ hnam truh ăh keh đang.

Hnam ling lang tơ[ưh găh hle\ch, ro\ng hnam noh găh kông, kơlih kiơ\ khôi kơ kon pơlei  Hà Nhì, hăm tơdrong tơ[ưh thoi noh gô pơm ăn kơ hnam kơjăp hloh, hơdăh jơnap păng xơnêp xơnua. Đơ\ng ro\ng kơ rơih ‘năr ‘lơ\ng, khei xơnêp, tơ ‘ngla hnam jai 3 găr [a tơ\ drơh hnam pơtih ăn tơdrong chêk lar, ato\k tơ iung, jang xa đei yua lơ.

Đơ\ng tơdrong xir hơlu\ng [u\ jrăng truh tơ\ chơne\ng hnam bơ\ tơnăp hloh: hơlu\ng [u\ jrăng jru\ pơhlom 1m, ‘măn tơmo tăp dăr vă hoai kơ hơ iuch păng kơjăp; rơih kơloăi teh ‘nhan ‘măn lơ\m không hơ[ơ\l pơhlom tong ane# hơđa ti, io\k hơdrei tu\l vă hăp ‘nhan kơjăp hăm dih băl. Ăh keh đang, pơtoi io\k tơ\r tơtôh ăh chơne\ng hnam lơ\m lăm păng tơ\ ‘ngoaih vă ăn chơne\ng gơh tơmăn tơpăt, đang kơ noh pơtơm bơ\ hơdra bơbu\ng hnam.

{ok Chu Pó Chừ, 70 xơnăm, oei tơ\ pơlei Thu Lũm, xăh Thu Lũm, apu\ng Mường Tè, dêh char Lai Châu ăn tơbăt: “Bơ\ hnam chơne\ng teh noh đunh, tơnap, măh hiong 1 khei pơtơm keh. Tôm tơdrong jang gơnơm ‘nho\ng oh lơ\m pơlei chă tơgu\m băl. Unh hnam pai por xo\ng, đak nhă đe\ch, ưh kơ đei jo# jên âu to, kơlih âu jing tơdrong juăt đơ\ng kră xơ\ bơih ...”

Um ai guăng ‘lơ\ng kơ hnam man teh kơ kon pơlei Hà Nhì adrol hloh noh găh um ru\p. Hnam đei bơ\ Hnam đei bơ\ kiơ\ um keng kong hăm 4 goi bơbu\ng hnam 3 rơwak, đei hơdra xă ăh anăp hnam, ưh kơ đei ‘măng ‘mo\k, ‘măng mơ\t le\ch adoi to\ xe\t, adro# đei minh pôm ‘măng ăh anăp hnam păng apăr pêt minh păh. Lơ\m hnam đei lăm tep kiơ\ xơkơ\t đơ\ng ‘ma truh ‘ngeo, rơwak ăh tong ane# noh anih ako\m nhă đak kơ unh hnam. Hang lơng xă măh ‘măn minh pôm giơng [^ch ăn tơmoi dăh mă ăn kon dro\ nglo tam mă oei kơ đe.

Rơwak pai go\ noh jing kăp g^t hloh, jing anih ‘ngir tơno\ răh, anih pai xa răh, atu\m hăm noh duh jing anih ako\m pơma dơnuh, jong tơmoi kơ unh hnam păng kăp g^t hloh noh đei tơnuh unh lơ\m hnam păng ‘nhui unh gô pơm ăn kơ hnam kơjăp hloh [ơ\t đunh khei năr.

Lơ\m hnam kơ kon pơlei Hà Nhì ưh kơ đei ‘măn chơnang xoi [lo\k păng tơmam xoh hlôt nhang, mă lei anih xoi [lo\k noh graxia hloh, mưh đei bơngai pơm yoch hăm anih âu gô [ơm phak hru\ kiơ\ khôi adro# kơ hơdrung hơdre\ch.

{ok Chu Xé Lù, Bí thư Đảng ủy xăh Thu Lũm, apu\ng Mường Tè ăn tơbăt găh anih pơkăp păng anih xoi [lo\k lơ\m unh hnam kơ kon pơlei Hà Nhì: “Hăm kon pơlei Hà Nhì yă [ok, me\ [ă oei rơwak hnam găh hle\ch, kon mai, kon drăkăn păng đe xâu noh oei rơwak hnam găh pơmơ\t. Oei anih xoi [lo\k noh rơih tơm jơnet mă ưh đei hơdrông, kơmot xa, đang kơ noh tanh bông păng kơtol ăh rơwak hnam tơm, tơ[ưh găh hle\ch ‘năr le\ch. Tơmam xoi [lo\k noh pơnhan ‘măn ‘nhe\m, pơnhan por păng tơdrô, kon pơlei Hà Nhì ưh kơ đei xoh nhang”.

‘Năr to\k oei hnam ‘nao kơ kon pơlei Hà Nhì adoi [ônh đe\ch, ưh kơ đei xoi tơbeh tơ\k nhang nhen dôm hơdrung kon kông nai. Ăh keh đang, tơ ‘ngla hnam jong xo\ng xa vă bơnê kơ ‘nho\ng oh, kơtum kơto\ng lơ\m pơlei pơla truh chă et xa.

Đei bơngai ‘nhăk tơdrô, phe, bơngai ăn ier, kiơ\ kơ tơdrong ke\ đei kơ rim bơngai noh ‘nhăk mă noh. Đe ye\t atu\m băl et tơdrô xo# hơ\k păng thơ thâu ăn tơ ‘ngla hnam gơh grăng pran, jang xa đei yua lơ. Tơdrong bơ\ hnam man teh kơ kon pơlei Hà Nhì tơbang đon bơnôh pơlei pơla, rim unh hnam lơ\m pơlei lăng tơdrong bơ\ hnam jing tơdrong jang atu\m kơ pơlei pơla. Rim tơdrong jang tih, ie\ đơ\ng pơtơm truh ăh keh to\k oei hnam ‘nao adoi đei bơ\ kiơ\ pơkăp pơl^.

Yă Xừ Xá Nu, oei tơ\ pơlei Thu Lũm, xăh Thu Lũm, 60 xơnăm tơroi:“Inh lăp oei hnam chơne\ng teh, kơlih hăp [lep hăm khôi kră xơ\ kơ kon pơlei groi kông. Inh gô răk vei ăn kon xâu inh băt”

Dang ei, tơdrong erih joh ayo\ kơ kon pơlei Hà Nhì hơto\k hloh, tơmam bơ\ hnam hlôi đei, [ônh hiôk, lơ unh hnam bơ\ bơbu\ng kem, go\ch pơtăl kơ bơbu\ng gia, roi pơm ăn hnam man teh ‘lơ\ng kơjăp hloh mă adoi oei răk vei um ai ‘lơ\ng ro\ kăp g^t nhen khôi kră xơ\ kơ kon pơlei Hà Nhì. Um ai kră xơ\ kơ tơdrong bơ\ hnam man hăm teh jing tơdrong ‘lơ\n ghloh hăm bơngai ‘meh hơlen băt păng hơnơ\ng đei hnưr bơngai  Hà Nhì hmach bơnê păng ‘mêm kơ eng.

Tơblơ\ nơ\r: Lan