VOV4.Bahnar - Hơ kar dreng tơ\ nge ‘nao rơ ne\h tơ dăh băt hrôih păng hơ met tơ tom, lăp kiơ\ đơ\ng tơ\k u\nh đeng ‘no\h j^ gô klăih hloi. Tơ plơ\ kơ ‘no\h, mưh ưh jăh băt, hơ kar dreng dêh, j^ ưh lăp pơ răm truh tơ\ ‘ngok, nge ưh kơ jăh hlôh vao, hơ kâu jăn ư\h pran jăng đe\ch, mă [ât lăp oei pơm ăn nge lôch hloi.

Khoa hơ met j^ ăl ăn hơ io\h păng nge ‘nao rơ ne\h- Hnam pơ gang Đa khoa tơ ring Tây Nguyên rim năr io\k hơ met ăn lơ nge ‘nao rơ ne\h j^ lơ tơ drong pha ra băl, lơ\m no\h j^ hơ kar dreng drơt đei lơ hlo\h, jur to\k đơ\ng 10 – 15 ‘nu nge. Hmă hmă, j^ hơ kar dreng đei đơ\ng năr mă 3 truh năr mă 5 đơ\ng ro\ng kơ rơ ne\h. Kơ plăh âu vă rim nge ‘nao rơ ne\h păng bơ ngai me\ đei chơ vih tơ\ hnam vă vei lăng kơ dih. Kơ lih yoa thoi no\h, đei lơ bơ ngai ưh kơ băt j^ hơ kar dreng tơ\ nge [ât lăp [ôh ră mă lei đe me\ [ă 1 păh ‘no\h yoa ưh kơ hlôh, 1 păh ‘no\h yoa ưh kơ chăng, lăng pơ hơi akhan, tơ drong ‘nâu gô đ^ kơ dih kơ na đa chơ ba nge năm khăm, hơ met klui, [ât j^ dreng hơ kar đ^ dêh bơih.

Nhen thoi nge Nguyễn Ngọc Huyền Trâm (‘nao rơ ne\h 10 năr) tơ\ xăh Đức Xuyên, apu\ng Krông Nô, d/c Đăk Nông j^ 1 pơ tih gia. Bro\k đơ\ng hnam pơ gang vih tơ\ hnam đei 4 năr đơ\ng ro\ng kơ rơ ne\h, u\nh hnam ‘m^n mon Trâm năm tơ\ hnam pơ gang xăh vă [et pơ gang bơ\ng j^ ‘no\h đe y, [ak si akhan mon j^ dreng hơ kar athei jăh chơ mon năm khăm hloi.

Bơ ngai nai dơ\ng ‘no\h j^ nge Hứa Thị Khánh Ngân (‘nao rơ ne\h 15 năr) tơ\ xăh Ea Pô, apu\ng Cư Jut, d/c Đắk Nông. 2 năr đơ\ng ro\ng kơ rơ ne\h, hơ kar nge Ngân dreng drơt, ưh ‘me\h mo\m, tep hơ nơ\ng. Blu\ng a lăp dreng [ât muh măt, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h jur truh tơ\ klak, ti panưg jâng. Yoa thoi no\h, mo\ Hoàng Thị Sâm, me\ nge ‘m^n ba mon năm tơ\ hnam pơ gang Đa khoa tơ ring Tây Nguyên vă hơ met. Mo\ Hoàng Thị Sâm tơ roi: Đơ\ng ro\ng kơ tơ pu\ 2 năr, vih tơ\ hnam ‘no\h [ôh hơ kar kon dreng [iơ\ kơ na tơ che\ng kư\ rim pơ gê, inh ‘m^n kon phang [ât drang to\ dang 5-10 pơ n^t. Truh năr năm [et pơ gang bơ\ng j^, kăn [o# jang pơ gang akhan mon j^ hơ kar dreng kơ na ưh tam gơ\h [et.

Kiơ\ [ak si Lê Thị Thu Vân, Khoa hơ met j^ ăl ăn hơ io\h păng nge ‘nao rơ ne\h, Hnam pơ gang Đa khoa tơ ring Tây Nguyên, hui nge j^ đei u\nh hnam chă [ôh, băt hrôih mă lơ nge me\ [ă pơ tơm băt đei j^ [ât năm [et pơ gang bơ\ng j^ ngăl. {ak si Lê Thị Thu Vân ăn tơ băt: Kiơ\ tơ drong juăt kơ bơ ngai Việt đe me\ mưh rơ ne\h đang đa oei lơ\m an^h tôch kle\p, ưh đei tơ\k hơ dăh kơ na tôch hơ nat vă gơ\h băt nge j^ dreng hơ kar, đơ\ng no\h lơ nge mưh truh hơ met tơ\ hnam pơ gang ‘no\h j^ dêh bơih, sư pơ răm truh tơ\ ‘ngok ‘nge. Đe lơ nge hơ met klăih mă lei đei nge j^ ăl ‘no\h lôch răm.

J^ hơ kar dreng yoa hông kâu pơ chăh lơ\m pham, tơplih jing kơ chơ\t Bilirubin, 1 kơ chơ\t đei kơ mau dreng jơk. J^ đa đei tơ\ nge rơ ne\h ưh tôm khei păng đei đơ\ng 25-30% tơ\ nge rơ ne\h tôm khei. J^ đei đơ\ng nge ‘nao rơ ne\h hloi. Tơ dăh me\ [ă ưh băt hrôih păng hơ met tơ tom, nge [ônh đei j^ truh tơ\ ‘ngok, pơm ăn nge ưh kơ hlôh vao, hơ be\ch hơ bal, mưh j^ ăl ‘no\h lôch răm hloi.

Hrei ‘nâu lơ u\nh hnam ưh kơ băt j^ hơ kar dreng păng hơ kar dreng hmă tơ\ nge kơ na lơ bơ ngai chă [ôh j^ tôch klui, pơ joă truh tơ drong arih kơ nge. {ak si Lê Thị Thu Vân yơ toi: Hơ kar dreng hmă đa đei păng đ^ kơ dih đơ\ng dang 7-10 năr đơ\ng ro\ng kơ rơ ne\h. Mă lei j^ hơ kar dreng ‘no\h đei tôch kơ hrôih, hmă hmă lơ\m năr mă 1 păng năr mă 2 đơ\ng ro\ng kơ rơ ne\h, păng tơ drong pơ răm truh tơ\ ‘ngok lơ ‘no\h ‘no\h đơ\ng năr mă 4 truh năr mă 7 đơ\ng ro\ng kơ rơ ne\h. Yoa kơ plăh dôm năr âu nge păng me\ đei chơ vih tơ\ hnam bơih kơ na tôch hơ nat vă gơ\h băt j^.

Vă gơ\h băt hrôih nge j^ hơ kar dreng dăh ưh, [ak si Lê Thị Thu Vân tơ tă: Vă băt nge j^ hơ kar dreng dăh mă ưh ‘no\h rim năr athei ‘m^n nge ngôi [ât an^h đei măt ‘năr pơ chrang til pơ gê vă hơ len năng hơ kar nge. Mă ưh ‘no\h lăng năng nge hăm đei j^ hơ kar dreng kiơ\ đơ\ng nge ưh kơ ‘me\h mo\m, tep hlơ\k ưh? Tơ dăh đei ‘no\h athei năm khăm hloi. Yoa tơ drong j^ ‘nâu iung ranh tôch hre\nh. {ât lăp pơm ăn nge lôch lơ\m dang 24 jơ đơ\ng ro\ng kơ đei j^ hloi.

Ku\m kiơ\ [ak si Lê Thị Thu Vân, tơ drong băt j^ hơ kar dreng hrôih tơ\ nge sư pơm ăn tơ drong hơ met [ônh [iơ\, kiơ\ đơ\ng tơ\k pơ chrang hăm u\nh đeng. Trong hơ met âu tơ gu\m ăn nge dui jơ hngâm pran dơ\ng, ưh đei răm tơ drong kiơ tơ\ ning mônh kơnh. Yoa thoi no\h, tơ drong kăl hlo\h j^ me\ [ă athei lăng hơ len hơ kâu jăn kon kơ dih păng tơ tom chă [ôh dôm tơ drong chrih tơ\ nge.

Mỹ Hạnh- Đình Thi: Ch^h

Dơ\ng: Tơ blơ\