VOV4.Bahnar - Hơ lu\ng đak hum, glơi đak ‘no\h j^ môn tơ plo\ng kơ dâu đei lơ bơ ngai hưch hanh vă pơ hrăm hơ kâu jăn pran, lơ\m no\h rim đe me\ [a\ đa ‘me\h kon o\h kơ d^h đei hơ met ăn tơ drong gơ\h glơi đak vă tang găn sar bar găh glơ\k kơ đak. Mă lei, tơ dăh rim an^h glơi ư\h kơ vei rơ go\h ‘no\h gô jing an^h đei lơ pơ rang pơm ăn j^ ăn bơ ngai glơi.  

J^ tơ\ hơ kar:

Tơ dăh hơ lu\ng đak hum, glơi đei lơ bơ ngai de#h hnang dăh mă ư\h kơ pơm kiơ\ kơ hret dôm tơ drong hơ găt pơm rơ go\h pơ rang gô hơ nhăk tru\h tơ drong ‘me# ‘mach đak. Nồng độ pơ rang to\k hlo\h kơ so# ăn phep [ônh kơ pơm ăn j^ pơ lo#h so\k sop. Đei [o#h dôm tơ drong j^ tơ\ hơ kar bơ\n gơ\h lăng [o#h hloi nhen pơ ko\ih, đơ đik dăh mă hơ kar đei [o#h hmro\ng hmrônh.

Tam mă tơ roi tru\h lơ\m kơ so# dôm bơ ngai năm hum glơi gô đei dôm bơ ngai j^ tơ\ hơ kar. ‘Nâu gô jing an^h tơ po\h j^ krê hơ mơt ăn cham char đak. Mă loi ‘no\h j^, pơ rang j^ hơ kar ‘no\h j^ tơ drong j^ tôch kơ [ônh tơ po\h tơ\ rim hơ lu\ng đak hum gô klep lơ\m hơ băn ao dăh mă kơ m^l glơi kơ đ^ đăng rim bơ ngai.

Pơ ko\ih tơ\ măt:

Tơ dăh buăl hum, glơi tơ pôl hơ nơ\ng păng buăl đei pơm ư\h kơ ‘lơ\ng păng [re măt, sư gô jing yua đơ\ng clo păng dôm kơ chơ\t pơ gang pơm rơ go\h nai đei yua lơ\m dôm hơ lu\ng đak hum, glơi. Dôm pơ gang âu gô pơm hơ to\k rim mô tế bào đơ\ng măt. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, bru\ih brăm păng đak pơ u\h đơ\ng bơ ngai nai lơ\m hơ hu\ng đak hum, glơi ku\m gô pơm ăn măt đei pơ ko\ih.

J^ pơ chu\ng đon:

Đei lơ kơ loăi pơ rang chek lar lơ\m hơ lu\ng đak hum, glơi, mă loi ‘no\h j^ lơ\m dôm dơ nâu đak hum glơi, tơ pôl ư\h kơ ‘yâu. 1, 2 kơ loăi pơ rang âu gô mơ\t lơ\m đon bơ\n lơ\m kơ plăh hum păng pơm pơ chu\ng, j^ păng đơ đik. Kơ l^h thoi no\h, bơ\n athei yua tơ mam ch^t đon mư\h hum, glơi tơ\ hơ nu\ng đak hum glơi tơ pôl.  

J^ găh trong klak:

Mă đơ\ng hơ mơt kơ đei dôm tơ drong j^ găh trong klak ư\h kơ lơ dang dôm kơ loăi j^ nai mă lei tơ drong ‘no\h ư\h kơ s^ khan trong klak gô sơ đơ\ng tơ dăh hơ nơ\ng “ nhă” đak hơ lu\ng đak hum lơ\m 1 khei ‘năr đunh. Sư gô pơm ăn tơ drong j^ klak păh ai, klak ư\h kơ ‘lơ\ng, đunh đai ‘no\h j^ hlu\ng, j^ klak chro\h, [ơ\t lăp j^ klak – adoi jing dôm tơ drong j^ [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ drong jơ hngơ\m pran.

J^ tơ\ yă ‘no\h:

Pơ rang j^ tơ\ yă ‘no\h dăh mă dôm tơ drong j^ tơ po\h kiơ\ trong yă ‘no\h, mă loi ‘no\h j^ lậu gô đei [o#h yua đơ\ng đak ư\h kơ rơ go\h dăh mă đei bơ ngai đei j^ lơ\m hơ lu\ng đak hum, glơi. Dôm tơ drong j^ tơ\ yă ano\h ư\h khan lăp pơm ăn dôm tơ drong ư\h kơ hiôk dei dei ma\ găh đunh đai oei gô [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ drong rơ ne\h kon.

J^ ‘ngok mô cầu:

Tơ drong j^ krê hơ mơt hlo\h mă bơ\n athei tơ roi tru\h ‘no\h j^ ‘ngok, pơ rang đơ\ng tơ drong j^ ‘ngok mô cầu đei lơ\m đak hơ lu\ng hum. ‘Nâu j^ tơ drong j^ mă đơ\ng hui tơ [ơ\p ră mă lei mư\h đei hlôi mơ\t lơ\m hơ kâu sư gô tơ po\h hre\nh păng pơm ăn lơ tơ drong j^ pha ra băl: j^ hơ lo\ng, j^ pơ chu\ng, j^ ‘ngok. Bơ ngai đei j^ ‘ngok tơ dăh ư\h kơ đei kâp kư\u tơ tom gô [ônh kơ pơm ăn lôch.  

Vă tang găn j^ tơ po\h tơ\ hơ lu\ng đak hum, rim ‘nu bơ\n kăl tơ mơ\t yua dôm trong tơ\ hơ la âu:

- Athei hum sơ [o\ng mă hơ len hơ drol păng đơ\ng ro\ng kơ glơi vă ve\h ver tơ po\h j^ jur tơ\ hơ lu\ng đak hum păng đei j^ đơ\ng hơ lu\ng đak hum.  

- Ch^t đon hăm tơ mam kơ su mư\h hum vă hoei kơ j^ đon.

- ‘Ne\ kơ nhă đak hơ lu\ng đak hum mư\h to\k bo\k hum vă hoei kơ loăn pơ rang j^ lơ\m [ơ\r.

- Ư|h kơ gơ\h hơ yô, ^ch, hơ pe\ch hơ kâu lơ\m hơ lu\ng đak hum, ‘ne\ kơ hum mư\h to\k bo\k j^ pơ lo\, j^ klak chro\h dăh mă dôm tơ drong j^ nai.

- Athei rơ\ih hơ lu\ng đak hum ư\h kơ đei bơ ngai vă vei rơ go\h ‘lơ\ng.

Thuem tơ blơ\