VOV4.Bahnar - Ku\m nhen dôm hơ dre\ch kon kông tơ\ groi te\h Tây Nguyên, bơ ngai Bahnar đei [ai hơ ri brông tôch kơ hơ iă, hăm lơ kơ loăi nhen: Hơ ri tơ tơl, hơ dru\h dăm, hơ ri pơ lung, hơ ri hơ dr^... rim [ai hơ ri tă kơ đei tơ drong hơ iă hơ dro# ngăl. Mă loi ‘no\h j^ trong hơ ri hơ dr^, hăm nơ\r hơ ri hmă, ư\h kơ pơ ro\ pơm ăn bơ ngai mơ\ng pă su\k, ‘me\h mơ\ng.

Tơ drong tơ roi năr ‘nâu đei tơ drong vang ako\m đơ\ng ma Hyưk bơ ngai gơ\h hơ ri hiôk, oei tơ\ thị trấn Đak Đoa, apu\ng Đak Đoa, de#h char Gia Lai vang tơ roi hăm buăl mơ\ng bro\ găh trong hơ ri hơ dr^ kơ bơ ngai Bana păng tơ drong hưch hanh ‘mêm đơ\ng bơ ngai gơ\h hơ ri âu hăm dôm boa hơ brông. 

- Nghệ nhân Hyưk, oei tơ\ thị trấn Đak Đoa, apu\ng Đak Đoa, de#h char Gia Lai- ‘no\h j^ m^nh ‘nu bơ ngai hlo#h vao păng hơ ri hơ dr^ tôch kơ hiôk đei lơ bơ ngai ‘me\h mơ\ng. &h hăm gơ\h tơ roi hăm buăl mơ\ng bro\ găh trong hơ ri hơ dr^ kơ bơ ngai Bana bơ\n ư\h?

- Nghệ nhân Hyưk:  “Hơ ri hơ dr^ ‘no\h vă tơ [o#h jơ hngơ\m đon kơ d^h găh dôm tơ drong chơt hơ iă, tơ drong sơ ‘ngon lơ\m tơ drong ar^h sa, jang sa, oei sa rim năr. Nơ\r hơ ri lơ\m dôm [ai hơ ri hơ dr^ đa pôk pơ ư kơ m^h am duch nă, dôm bơ ngai mơ\ng, hơ ri pơ ư kơ đe, pơ jăm kơ d^h… vă kơ đe sư chơt, ‘mêm tơ drong ar^h, u\nh hnam păng jang sa…”

-   Kiơ\ kơ ^h ‘no\h j^ bơ\n yua nơ\r hơ iă, ‘lơ\ng vă pôk pơ ư bơ ngai nai, mă lei ‘no\h pơ jăm mư\h tơ roi găh kơ d^h kơ dâu hăm lei ư\h de\h? 

- Nghệ nhân Hyưk:  {lep bơ\ih, hơ ri hơ dr^ ‘no\h thoi no\h, ling lang hơ ri pôk pơ ư kơ bơ ngai nai hlo\h kơ ba, pơ jăm kơ d^h kâu....

- Âu dơ\ng ap^nh pơ tru\h 1 jăl lơ\m [ai hơ dr^ “ Năr bơ\n tơ [ơ\p “ găh nơ\r mă ma Hyưk ‘nao tơ roi  :

Dăh năr lêt pơ gâu, dăh năr tơ [ơ\p

Năr khơ\p tơ [ư\h hư\h hơ dai

Klai kơ ^nh hnam trôk kơ hiôk kơ ^nh hnam rơ pu\k

Kơ su\k kơ hnam ^nh te\h ho\h

Vă pơm liơ kơ ^nh ‘nâu

Ro\ lăng thoi no\h kơ na hơ ri hơ dr^ ling lang pơm lăp đon bơ ngai mơ\ng.  Ma Hyưk ăi, ^h gơ\h hơ ri hơ dr^ đơ\ng lai yơ?

- Nghệ nhân Hyưk:  &nh gơ\h hơ ri đơ\ng sơ\ bơ\ih, đơ\ng [ơ\t 15, 16 sơ năm, dang ei hlo\h 50 sơ năm bơ\ih, gơ\h hơ ri ku\m 30, 40 sơ năm, đunh de#h bơ\ih.

- Tơ drong hưch hanh âu hlôi tơ gu\m ^h hlo#h tôch rơ đăh găh kơ loăi [ai hơ ri âu ư\h de\h.  Oei găh tơ drong tơ hưch dru\h drăm ‘no\h hơ ri thoi yơ lei ă?

Nghệ nhân Hyưk:  Lơ\m tơ drong hơ tưch druh dăm, trong hơ ri ku\m ư\h kơ măh pha kiơ mơ\n. Mư\h hơ ri ‘no\h yua dôm nơ\r pơ ‘lơ\ng, pơ jăm kơ d^h kơ ne#.. Oei dôm đe hơ dru\h mă ba hơ ri ăn ‘no\h pơ ư kơ đe ‘lơ\ng lie\m, gơ\h, pơ nam lơ\m rim tơ dỏng… đơ\ng no\h đe [o#h hiur jơ hngơ\m.

- & ăh! Lơ\m dôm ‘măng tơ [ơ\p ư\h kơ ê dăh mă lơ\m dôm măng et tơ drô ge, ku\m hăm dôm nơ\r pơ ma dơ nu\h, rim ‘nu đa hơ ri ăn băl dôm [ai hơ ri brông ‘me\h vă. Mư\h rim ‘măng thoi âu, hơ ri hơ dr^ tôch kơ ‘me\h vă. Mă đơ\ng hơ ri hiôk dăh ư\h, mư\h hơ ri, pôk nơ\r blu\ng a tôch kơ hmă păng hơ iă: 

&nh âu ‘me\h chă  hơ ri ră

Mă lei [ơ\r kơ hon đon ưh kơ đei

Plei ư\h kơ lơ, boa pă hiôk

Băt ie\m hăm gơ\h mơ\ng ư\h

Mư\h ^nh chă hơ ri ngôi…

Păng no\ng thoi no\h dôm nơ\r hơ ri hmă nhen đei rei lơ\m jơ hngơ\m bơ\n.

Ma Hyưk ăi, hơ ri hơ dr^ âu, ‘ngoăih kơ hơ ri jo# kơ d^h răm [a\m ‘no\h oei đei tơ drong kiơ đơ\ng ư\h?

- Nghệ nhân Hyưk:  Hơ ri hơ dr^ âu ku\m vă pơm tơ drong chơt hơ iă lơ\m rim ‘măng tơ [ơ\p băl, et tơ drô, tơ [o#h jơ hngơ\m ‘mêm kơ rim bơ ngai, ư\h kơ pơ jăm bu. Hơ ri ‘no\h vă rim bơ ngai băt păng ‘mêm băl hlo\h dơ\ng.

- Hơ ri hơ dr^ ‘no\h j^ [ai hơ ri đei dôm bơ ngai đei tơ drong ar^h sa mơ mat tat, jo jăn chă hơ ri vă tơ roi tơ drong mơ mat tat đơ\ng kơ d^h lơ\m rim [ai hơ ri. Pơ t^h gia nhen:

Yua kơ jơ hngơ\m ^nh pă hiôk

&nh j^ jăn bơ\ih, ^nh păn hnong bơ\ih ^nh âu

Grong lăng hơ năm bơ\ih ^nh,Tơ tăm kơ ^nh ‘nâu văi

Che\p ^nh đ^ pă đang, Jang ^nh đ^ pă gơ\h

Ơ\h ăi kơ ^nh đe\ch bơ\ih…

‘No\h j^ dôm nơ\r hơ dr^ tôch kơ [rơ\k jơ hngơ\m găh tơ drong mơ mat tat đơ\ng bơ ngai jo po, ‘me\h vă đei tơ drong ar^h sa hmă nhen rim nu bơ ngai. 

Dôm [ai hơ ri thoi ‘no\h, tơ gu\m đe pơm sư dă [iơ\ kơ sơ ‘ngon [iơ\ păng hơ to\k tơ drong hơ me\ng, tơ drong ‘me\h vă găh dôm tơ drong ‘lơ\ng hơ iă lơ\m tơ drong ar^h sa.

Ma Hyưk ăi, vă hơ ri brông Bana đei che\p vei păng păr hơ tăih, ^h ‘me\h tơ tă tơ drong kiơ hăm m^h ma duch nă pơ lei hơ tăih je# ư\h?

- Nghệ nhân Hyưk:  ^h ă, ap^nh pơ tru\h nơ\r bơ nê kơ đ^ đăng m^h ma duch nă. &nh ‘me\h vă rim ‘nu bơ\n, kră, mơ lo#h, dru\h dăm adoi hưch hanh păng vei răk dôm tơ dra hơ ri brông, hơ to\k dôm tơ drong oei sa joăt joe kơ hơ dre\ch hơ dru\ng kon kông bơ\n vă pơ tho dơ\ng ăn kon sâu ning nai kơnh dơ\ng.

            Thuem: Tơ blơ\