VOV4.Bahnar – Hơri tơtơl (đơs loong dăh mă đơs tam pơt) ‘no\h jing tơdrong chă hơri d^h băl joăt joe đơ\ng sơ\ ki, tôch ‘lơ\ng hơ iă kơ kon pơlei bơngai K’ho oe\i tơ\ Lâm Đồng. Hmă hmă bơngai K'ho chă hơri tơtơl lơ\m jơ ‘năr năm jang tơ\ mir, mă kăl lơ\m năr pơkong, pơm boăl joăt, hơri dru\h dăm tơhưch d^h băl.

Hơri tơtơl (đơs loong dăh mă đơs tam pơt) kơ bơngai K’ho ‘no\h đei: hơri tơtơl đe hơdru\h tơdăm tơhưch d^h băl, hơri tơtơl d^h băl boăl joăt păng hơri tơtơl lơ\m rim ‘măng pơgơ\r pơkong u\nh om chom go\ … ple\i bau đe\i hơ iă, tơ klep hăm tơdrong jơhngơ\m đon tơche\ng, nơ\r [ơ\r pơma sa kơ bơngai K’ho. Dôm ple\i bau lơ\m hơri đơs loong dăh mă đơs tam pơt kơ bơngai K’ho tôch lơ, pơ đ^ rim tơdrong lơ\m oe\i sa yan au, nhen tơdrong oe\i sa pơma dơnu\h d^h băl kơ ‘nho\ng pơmai o\h lơ\m u\nh hnam, pơtho khan ăn kôn mon kon sau, pơm kiơ\ nơ\r {ok Hô pơtho, m^nh jơhngơ\m đon Kiơ\ Đảng Te\h đak. Yă K’ Bri, oe\i tơ\ apu\ng Lâm Hà, tơbăt: “Đơs loong, đơs tam pơt kơ bơngai K’ho bơ\n tôch hơ iă, rim tơdrong hơri hmă hmă chă pơtho khan ăn kôn mon kon sau dôm tơdrong hơ iă, tơdrong [lep, pơtho tơbăt ăn trong oe\i sa ‘lơ\ng lie\m, ‘nho\ng o\h pôm hnam băt gram d^h băl kơ jăp păng jang kiơ\ dôm trong bơ\ jang đơ\ng Đảng Te\h đak”.

Hơri tơtơl dru\h dăm ‘no\h jing tơdrong chă tơl d^h băl lơ\m tơhưch kơ đe hơdru\h tơdăm. Tơdrong hơri tơtơl hơdru\h tơdăm đe\i [ar tơdrong: Mă blu\ng tơbăt ăn jơhngơ\m đon po hưch bơngai mă to. Mă [ar ‘no\h hơri hơdr^ ăn d^h kau. Hơri jo# jăn d^h kau bơngai kơne# te#, dơnu\h hin, hưch kơ đe kơpang hang kơpăh, ư\h kơ pơ\n bau phao krao măt.

Tơdrong hơri dru\h dăm j^ chă bau ple\i gômơ\ng păh to chă hơri lơ liơ ‘no\l bơ\n tơl lơ lo\h păng hmă hmă chă hơri pơ ư ăn bơngai păh to bơngai ‘lơ\ng ro\, hơbo\ ‘lơ\ng lie\m, đe hơdru\h tơyăng, đe tơdăm pơnam.

‘Ngoăih hơri tơtơl tơdrong tơhưch ‘no\h oe\i đe\i hơri tơtơl pơm boăl joăt. Bơngai K’ho ngăl chă hơri pơm boăl joăt mư\h tơmoi năm ngôi tơ\ hnam dăh mă chă hơri tơtơl d^h băl kơ pơlei au hăm pơlei to. Bơngai K’ho j^ bơngai phăl hơlăng hăm tơmoi, gram ba tơmoi tôch hơ iă, chă pơma sa tôch rơhăo. Mă đơ\ng lơ lo\h ră mă lei đe je\i ư\h chă pơma pơ ang, pơma pơhloh, hli nơ\r [ơ\r pơma đơ\ng bơ\n pơm ăn đe chă yo au to. Bơngai hơri hiôk K’ Branh oe\i tơ\ apu\ng Lâm Hà tơbăt: “Hơri tơtơl kơ kon pơlei bơ\n sơ\ lơ\m dôm năr et ot tơ [ơ\p d^h băl hmă hmă chă hơri tơtơl, đơ\ng no\h tôn sơgơ\r, tôn ch^ng chêng păng ‘no\h đe\i lăng jing tơdrong jo\h ayo\ kơ bơngai K’ho bơ\n. Dôm tơdrong chă hơri ‘no\h jing nơ\r chă ap^nh jet gia pơma dơnu\h, ap^nh d^h băl tơdrong oe\i sa lơ\m u\nh hnam păng chă hơri tơbro\k jơ\ng tơmoi. Găh tơdrong hơri nơ\r bơnê kơ Đảng Te\h đak ‘no\h bơ\n chă pơma tru\h tơdrong bơnê kơ Đảng, kơ Te\h đak păng kơdră tơring hlôi lăng tông nông gia, tơgu\m djru kon pơlei pơla bơ\n”.

Hơri tơtơl lơ\m chă et pơkong. Bơngai K’ho kiơ\ bơngai me\ pơm tơm u\nh hnam kơna kon dro\ kăn năm “rôp klo”. Đe sư lăng kơ jăp tơdrong tơ oe\i u\nh om chom go\ tơ [e\ dang do\ng tơ [o\ng dang dan, kơna mư\h vă io\k d^h băl ‘no\h hơlen mă bre\ ‘mơ\i. Lơ\m kơ\t jơ\ng, ‘ngoăih dôm mu\k drăm kăp g^t, u\nh hnam dro\ kăn kăl hơri vă hơlen lăng jơhngơ\m đon păh u\nh hnam dro\ nglo ‘no\h lơ liơ. Đơ\ng ro\ng ‘no\h mă chă pơma dơnu\h d^h băl lơ\m tơdrong chă hơgơ\p u\nh om chom go\ ăn bre hơdru\h tơdăm au.

Găh lơ\m năr pơkong ‘no\h hmă hmă đe hơri dôm tơdrong hơri chă pơn d^h băl dôm tơdrong hơ iă. Kơ yuơ lơ lo\h, chă hơri boa hơri tơtơl hlôi jing tơdrong kăl hlo\h ư\h kơ lai yơ kơ [a\h lơ\m tơdrong chă kơ\t jơ\ng, pơkong u\nh om kơ bơngai K’ho. Mă le\i, hrei au, dôm bơngai băt hơri pă gan đe\i lơ bơih păng to\k bo\k roi năr roi hiơt hiong kiơ\ khe\i ‘năr.

Bơngai ch^h: K’Hạnh

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt