VOV4.Bahnar - Hăm bơngai Mnông, kơ\t jơ\ng jing khe\i ‘năr g^t kăl hlo\h lơ\m tơdrong io\k u\nh om chom go\ kơ đe sư. Kơ yuơ dôm tơdrong tơ\ anăp kơnh đe\i pơgơ\r ‘moi kiơ\ đơ\ng mă au. Mư\h kong hlôi đei chă hơl^h d^h băl ‘no\h đơ\ng khe\i năr au bre hơdru\h tơdăm au jing u\nh om chom go\ hloi bơih. Đơ\ng mă au đe sư lăng tông nông gia kơ jăp hăm bơngai hlôi chă hơl^h kong ăn kơ bơ\n …

Lăp đơ\ng ro\ng pơgơ\r lơ tơdrong soi tơbe\h ăn kơ yang, hăm [o#h kang bang kơ\l đơ\ng [ar păh u\nh hnam păng bơngai kơdranh, mư\h hơdru\h tơdăm bơngai Mnông hlôi chă tơ [ot d^h băl kong tơ\ ti, đơ\ng mă no\h bre sư đe\i lăng jing u\nh om chom go\. Ve\i lăng năng tông d^h băl kơ jăp.

Lơ\m tơdrong er^h sa đe\i u\nh om chom go\, bơngai Mnông hơnơ\ng chă [ot kong. Kong tơbăt ăn jơhngơ\m đon tơhưch, nơ\r pơkăp jing u\nh om chom go\ tru\h so\k ko go kơdu\. Kong đe\i plôih ăp pơ đ^ u\nh om măr sư drơ\ng nơ\r, mă kăl kơ yuơ lơ\m tơdrong chă jang sa. Pơ t^h gia nhen mư\h năm tơ\ mir hli kong tơhlăk [ơm ‘long, jur tơ\ đak hli răm đak jru\h hu\t … Tơdăh chă plôih kong đơ\ng kơ ko\ng le\i pơ đ^ klo akăn măr sư vang plôih, păng 2 to\ kong ming răk hơdoi, lăng nhen le\ “tơmo\ng” kơ klo akăn. Mo\ M^ Si Won, oe\i tơ\ Bản Đôn, tơring Krông Na, apu\ng Buôn Đôn, dêh char Dak Lăk tơbăt, kong au tơbăt ăn jơhngơ\m đon ‘mêm kơ eng d^h băl kơ klo akăn hlôi đe\i yang lăng tông, tơdăh chă hiong le\i gô pơm kơne# tru\h tơdrong io\k oe\i d^h băl kơ u\nh om chom go\: “Đơ\ng mă bơ\n kơ\t jơ\ng ‘no\h ba [ot kong au hloi, kong au ba ve\i lăng năng tông mă kơ jăp. Dang yơ chă jang sa tơ\ atăih ‘no\h mă plôih ming hli kong hiong. Pơ đ^ kong klo akăn đei ming răk m^nh an^h, ba ư\h kơ gơ\h pơm tơ hiong hăp, kơ yuơ hăp ‘no\h mu\k drăm kăl hlo\h kơ bơ\n”.

Lơ\m tơdrong er^h sa u\nh om chom go\, tơdăh đe\i m^nh ‘nu bơngai pơm glăi, le\i bơngai klo dăh mă akăn che\p ba kong au ăn bơngai kơdranh sơ\, chă hơvơ\h xek tơlang ăn. Mă đơ\ng lơ lo\h ră, lơ\m mă no\h, kong au je\i oe\i chă [ot tơ\ kơko\ng hơnơ\ng đe\ch. Kơ d^h bơngai năm tơ\ kơdranh athe\i xek tơlang je\i ư\h kơ gơ\h chă plôih kong mă le\i kăl [ot hơnơ\ng. Mo\ M^ Si Won, tơbăt hơdăh dơ\ng: Tơdăh plôih kong, le\i sư jing bơngai pơm glăi, đe\i ‘măng pơlăp yoch ư\h kơ yom klo dăh mă akăn po, jing bơngai pơm pơra\m u\nh om chom go\: “Tơdăh đe\i tơdrong tơsul tơsăl lơ\m u\nh hnam le\i kong au je\i jing tơmam pơm kơnăl vă chă xek tơlang ăn, kong au đe\i hơnhăk ba tru\h tơ\ u\nh hnam [ok kơdranh sơ\ păng bơngai akăn je\i pơm lơ lo\h tơdăh klo po pơm glăi. Mư\h kong au đe\i hơnhăk tơ\ u\nh hnam [ok kơdranh, ba je\i ư\h kơ gơ\h plôih kong au ming tơ\ drơ\h, ba oe\i hơnơ\ng [ot tơ\ kơko\ng đe\ch. Tru\h dang yơ sek tơlang ư\h kơ ke\ hơmet pơ ‘lơ\ng bơih le\i mă plôih kong au. {ok kodranh je\i ư\h kơ io\k kong au, ư\\h kơdrơ\ng xek tơlang ăn tơdăh ư\h kơ đe\i tôm ‘nho\ng pơmai o\h kơ bơngai ba kong, dang yơ đe ‘nho\ng pơmai o\h năm tru\h ‘no\h mă xek tơlang ăn”.

Rim klo akăn er^h sa hăm jơhngơ\m đon ‘mêm kơ eng d^h băl kơ jăp iăp kơtang kiơ\ nơ\r pơkăp, pơkă hăm klo akăn po. Kong tơ\ kơko\ng ‘no\h jing tơmam “pơm kơnăl” ăn tơdrong mă au. Kơ yuơ lơ lo\h, kong au gô ve\i răk kơ jăp lơ\m jơhnơr er^h, d^ng tru\h đe sư v^h kiơ\ me\ [a\ yă [ok ‘no\h je\i pơ kiơ\ ăn kơ đe sư hloi. Mo\ M^ Si Won, oe\i tơ\ Bản Đôn, tơring Krông Na, apu\ng Buôn Đôn, dêh char Dak Lăk sơkơ\t hơdăh: “J^ kong pơkăp kơ klo akăn le\i ư\h kơ gơ\h hu\t hăp ôh, ve\i lăng năng tông mă ‘lơ\ng. Tơdăh đe\i tơdrong kăl lơ\m u\nh hnam đe sư chă tơ [o#h ăn kong u\nh om po. Hăm kon hơ ‘lơ\p bơ\n je\i chă tơroi tơbăt ăn đe hăp băt ‘nau kong “kơ\t jơ\ng” kơ bơ\n dơ\ng”.

            Kong [ot tơ\ kơko\ng kơ u\nh om bơngai Mnông găh tơdrong g^t kăl lơ\m kơ jă ư\h đe\i dôm yơ, mă le\i tôch g^t kăl hăm jơhngơ\m đon le\i pă b^ yă kiơ [ơm ôh. Kong [ot tơ\ kơkong tơbăt hơdăh jơhngơ\m đon ‘mêm kơ eng, er^h sa tơ be\ dang do\ng tơ [o\ng dang dan, sơkơ\t hơdăh jơnghơ\m đon oe\i sa ‘lơ\ng kơ tơ ngla hăp.

            Lơ\n tơdrong er^h sa kơ bơngai Mnông hre\i au, tôch lơ u\nh om mơlo#h bơngai Mnông hre\i au hlôi tơpl^h kong [ot tơ\ kơko\ng hăm tơkhie\n vă tro\ [lep hăm chăl hle [iơ\. Mă le\i lơ\m năr “kơ\t jơ\ng”, lơ\m năr pơkong kiơ\ tơdrong joăt joe kơ kon pơlei po, đe sư oe\i io\k yua kong, kơ yuơ hăp ‘no\h jing tơmam drăm ư\h kơ gơ\h tơpl^h ôh. Păng kong au đei ming răk pơ ‘lơ\ng, nhen le\ ve\i lăng kơ jăp iăp kơtang er^h sa tơ be\ dang do\ng tơ [o\ng dang dan kơ klo akăn măr sư.

Bơngai ch^h: H’Thi

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt