VOV4.Bahnar – Dôm sơnăm tơ je# au, dêh char Gia Lai hlôi lăng ba, hơmet ăn tơdrong jang vă iung jang tơmang pơ hiơ\, hăm hơmo\ hơn^h jang au tơgop lơ\m ato\k kơtang jang mu\k drăm. Ư|h khan lăp hơdro# hơn^h jang găh tơdrong au mă lei lơ kon pơlei jei tơmơ\t jên jang lơ\m tơdrong jang tơmang pơ hiơ\ pơlei pơla - Homstay. Lơ\m au đei ‘nho\ng Angưi-Hơdrung Bahnar oei tơ\ pơlei K’Giang, tơring Kông Lơng Khơng, apu\ng Kbang pơt^h gia. {lep lơ\m blu\ng sơnăm ‘nao, nhôn tơbăt găh trong jang tơmang pơ hiơ\ au tơ\ Gia Lai. 

Rup ‘lơ\ng pơlei pơla Gia Lai.

Mư\h ‘nao ‘nao lăp [rưch hơdăh, ngom tim mă hre\ng tơ\ hla ‘long pơgar, hnam pai go\ kơ u\nh hnam Angưi j^ kơtơ\ng nơ\r pơma hiơ hie\k pơpak pơpônh. Hru\r m^nh năr jang tơ\ mir mă lei bu bu jei chơt hơ iă kơ yuơ năr au Angưi tơroi đei tru\h 3 khu\l tơmoi tơmang pơ hiơ\ năm tơ\ au. Đơ\ng no\h khu\l tơmoi jei tru\h koăng. Lơ\m hnam pơtăm t^h să, Angưi chă ming hlo\h 10 sơlok jơju\ vă ăn tơmoi chă tơ oei. Tơ\ pơgar ‘nho\ng hlôi hơmet đang dôm hnam ie\ ăn tơmoi chă pơdơ\h hơdro#. Tơ\ dơnau đak jei đei hơn^h tep lơ lo\h mơ\n, vă gô mơ\ng tơmoi rơ\ih tep pơdơ\h. Pơsu\n să dang 6m2, đei hơmet pơ ‘lơ\ng mă lei kơ jă đơ\ng 300 tru\h 500.000 hlak jên lơ\m 1 gơmăng. {ok Lưu Hạnh Phúc, Tơmoi pơlei tơm Hồ Chí Minh tơroi, to\ tơ\ pơgê hrôih – rang khei tơ\ gơmăng, xem asi mơcheo mơchônh dăh mă bơ\n ler au to chă asi tơ\ hơn^h homestay au jei tôch hơ iă hăm dôm bơngai oei lơ\m pơlei tơm, er^h sa rơ ông rơ ang: “Tơdrong au chr^h tơpă pơtêng hăm kon pơlei pơlei tơm oei tơ\ Sài Gòn năm tơ\ au. Hơ iă hăm rông, hnam pơtăm, tơmoi đei tep hơdoi. Mă [ar, bri kông, sơlu\ng đak tôch rơngơp, kon pơlei ‘no\h gơ\h găt dơ\ng. Hơpơi ‘me\h vă hơn^h au pơ\ih să hlo\h dơ\ng vă rim bơngai băt tru\h, năm tơmang ngôi lơ hlo\h dơ\ng păng tơngla hơn^h au gô tơ iung pơjing hơn^h au ‘lơ\ng ro\ hlo\h dơ\ng”.

Tơmoi pơlei tơm hưch hanh hơmanh bơnê groi te\h ‘lơ\ng ro\ hơbo\ nhen lơ\m pơlei K’Giang, găh kon pơlei K’Giang jei ‘mêm kơ eng kơ tơmoi đơ\ng pơlei tơm. Saroi đei lơ tơmoi ‘no\h kon pơlei đei dơ\ng rơvơn chă pai sa ăn, m^nh [ar ‘nu bơngai ‘no\h đei chă tôn re\h bơ\n t^ng n^ng ch^ng klơk, ch^ng chêng, đei bơngai ‘no\h đei rơvơn chă tơroi tơbăt dôm tơmam drăm tanh j^t, dui brai vai tanh khăn d^ng tru\h pơm tơle\ch bơ\n t^ng n^ng ch^ng klơk đơ\ng kơ d^h pơm tơle\ch, đei bơngai jang hloi chă tơroi tơbăt dôm hơn^h ‘lơ\ng ro\ lơ\m tơring. Kon pơlei jei chơt hơ iă kơ yuơ đei tơbăt hơdăh pơlei pơla Kbang hăm lơ tơmam drăm ‘lơ\ng lie\m, đơ\ng no\h jang sa io\k đei kơ jăp. Lơ\m hơn^h pơgar homestay rơ ông rơ ang kơ d^h, Angưi tơroi, ‘nho\ng to\k bo\k đei io\k yua hơ iă đơ\ng ro\ng lơ sơnăm gle\h hrat tơ iung pơjing: “Tơdrong tơnap ‘no\h ba vei kơ jăp dôm tơdrong đei đơ\ng sơ\ mă ba hơpơi ‘me\h vă. Mă  2’no\h tơroi tơ [o#h tơbăt oei tim gan hlo#h vao, mă đơ\ng bơ\n tôch hơdrin ho\k pơhra\m, chă lăng đe jang tơ\ tơring Găh tu jang lơ liơ ră bơih. Mă pêng dơ\ng ‘no\h pơm lơ liơ kon pơlei jei vang iung jang hơdoi hăm ba, kơ yuơ trong iung jang đơ\ng A Ngưi mư\h mơ\t jang lơ\m tơdrong tơmang pơ hiơ\ ‘no\h pơ đ^ kon pơlei vang iung jang, ăp lơ lo\h mă đei kơ yuơ lơ lo\h pơlei pơla tơpă. Tơdrong tơnap ‘no\h kon pơlei tim mă joăt tim mă [o#h tơdrong đei io\k yua đơ\ng jang au. Tơdrong tơnap tap mă hơtuch ‘no\h j^ găh kon jên tơmơ\t jang”.

Tơnap tap ‘no\h tơroi hơnơ\ng ư\h kơ ke\ kơtôch. Mă lei pu\n ai ‘no\h tơ\ bơngai tơdăm Bahnar A Ngưi, "tơdrong tơnap, [rach [o#h tơdrong hơ iă”. Đơ\ng no\h ‘nho\ng hơdrin pơm ju\k yu\k trong hơlau kơna mă chă pơtơm ke\ kon pơlei vang dru\h kiơ\. Đơ\ng no\h bơih, rim ‘măng ba tơmoi tơmang lăng, gơnơm hlo#h vao tơdrong oei sa joăt joe kơ hơdrung Bahnar kơ d^h, [lo\k hơdơ\r tơdrong tơroi hơ ‘mon găh rim chơkơi đak, hơnăn bri, hlôi tơgum ăn Angưi đei dơ\ng kon jên hơpăh. ‘Nho\ng kơru\n đ^ jơhngơ\m pơjing pơgar cham, tơ iung pơjing hnam pơtăm, păng tơdrong mă blu\ng, j^ lăp pơm hơn^h sơng hơvơn tơmoi đei hơn^h so\ng sa, oei sa đe\ch.

Dôm ‘nhe\m ‘nhot joăt joe kơ kon pơlei lơ\m pơlei K’Giang đei tơmoi hôn bơnê; đơ\ng pơlăh prung, ‘nhot pro har pai hăm hla [lang đơ\ng no\h tru\h tơ\ hơ [o\u, ie\r phang jing tơmam sa đei tơmoi răt sa. Tơmoi chă tơroi d^h băl lơ\m trang mạng tơpôl, năm tơchă tru\h hăm homestay A Ngưi roi năr roi kơdrơ\m, lơ hlo\h tơdrong ke\ vă chă pai sa ăn tơmoi kơ klo akăn sư. A Ngưi mă\h chă hơvơn kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, đơ\ng no\h tru\h lơ\m pơlei hloi. Ro\ năng kơ yuơ lơ lo\h kơna hơnăn găh hơn^h tơmang pơ hiơ\ kơ A Ngưi yak hlo\h pơlei pơla, tơring, krao hơvơn lơ bơngai vang jang lơ\m tơdrong jang hle au. ‘Nho\ng Hoang – m^nh ‘nu bơngai tơdăm Bahnar đơ\ng th^ trân Kbang tơroi: “Sơ\ jang mir na [a kông đei năr rơhơi ‘no\h chă pơm bơ\n t^ng n^ng ch^ng klơk vă chă re\h, tôn ngôi vă kơ chơt đe\ch mă lei mư\h tơ [ơ\p A Ngưi tơroi ăn kơ bơ\n mơ\ng to\k bo\k bơ\ jang tơmang pơ hiơ\ pơlei pơla sơng hơvơn tơmoi. Păng A Ngưi vang jang, ‘măng mă blu\ng jei chr^h kơ đon tơpă mơ\n ma ưlei kho\m kho\m jing joăt, ba [o#h tơdrong jang tơmang pơ hiơ\ au ư\h kơ măh tơnap mơ\n. Ba chă pơm răh re\h răh, tôn răh bơ\n t^ng n^ng ch^ng klơk păng te\ch ăn tơmoi, chă tơroi ăn rim bơngai mơ\ng găh pơlei, ba [o#h tơdrong jang hle au jei hơ iă dêh, jang sa đei kon jên lơ hlo\h pơtêng hăm sơ\”.

Mă đơ\ng tim gan pơ\n găh chă pơma dơnu\h d^h băl hăm nơ\r Yuăn mă lei lơ\m mu\h măt chơt hơ iă hơmo\ păng nơ\r [ơ\r hiơ hie\k chơt hơ iă kơ ‘nho\ng Hoàng mư\h đei tơmoi tap ti bơnê ‘no\h sa roi pơm ăn kơ sư hơdrin hlo\h dơ\ng vă hơnhăk tơdrong jang au v^h hăm pơlei pơla kơ d^h. Lơ lo\h mă [o#h, homestay kơ A Ngưi ư\h khan lăp hơnhăk ba tơdrong rơvơn ăn lơ kon pơlei kon kông ma\ lei oei pơtru\h đei jơhngơ\m hưch hanh pơjing tơdrong jang ăn hơdru\h tơdăm đơ\ng rim mu\k drăm oei sa joăt joe kơ hơdre\ch hơdrung bơ\n. Hơlen hơdăh găh trong jang tơmang pơ hiơ\ kơ A Ngưi, Thạc sỹ Hoàng Thanh Hương, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r Hơn^h pơro# pơrôp kơ Ban tuyên giáo dêh char Gia Lai tơbăt, ‘nau ư\h khan lăp tơdrong pơjing tơdrong jang đơ\ng m^nh ‘nu bơngai, mă lei oei tơdrong hơdrin ato\k tơ iung kơ m^nh tơring jo\h ayo\ kơdo\ soang dơ\ng: “Dôm bơngai mơlo#h ho\k jru\ hlôi pơ\n tơ iung pơjing hơn^h jang homestay lơ lau lơ\m pơlei pơla kơ d^h. Đe sư to\k bo\k oei răk tơdrong oei sa jo\h ayo\ ‘lơ\ng ro\, g^t kăl kơ d^h sư đei kơ d^h kơna tơle\ch jang kiơ\, ato\k tơ iung tơmang pơ hiơ\. Ro\ năng vă chă pơma, A Ngưi ‘no\h bơngai pơm ju\k yu\k trong hơlau pơjing đei hơn^h tơmang pơ hiơ\ oei sa jo\h ayo\, iung jang kiơ\ hloi lơ\m tơdrong oei sa joăt joe, mu\k drăm pơsư\ ăn đơ\ng sơ\ vă tơgu\m ăn tơdrong jang tơmang pơ hiơ\ tơring. ‘Nau jing tơdrong pơm ăn tơmoi lăp đon păng ư\h kơ jor gô [lo\k hơdơ\r hơnơ\ng mư\h lech ve\h đơ\ng groi te\h ‘nau”.

Pơlei atăih jei đei tơdrong hơ iă pơm ăn ư\h kơ ke\ gơ\t jơ\ng, ‘no\h tơdrong tơroi găh tơdrong jơnei hăm hơn^h jang Homestay kơ bơngai tơdăm Bahnar, A Ngưi, tơring Kông Lơng Khơng, apu\ng K’Bang, dêh char Gia Lai. ‘Nho\ng hăm kon pơlei lơ\m pơlei K’Giang to\k bo\k tơ [o#h hơdăh, ato\k tơ iung tơdrong jang tơmang pơ hiơ\ gô tơgu\m ăn rim pơlei kon kông vei răk tơ [a\k mong tơdrong oei sa jo\h ayo\ joa\t joe đơ\ng sơ\, adoi io\k đei jơnei lơ\m tơdrong jang mu\k drăm dơ\ng.

Bai ch^h: VOV Tây Nguyên

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt