VOV4.Bahnar - Lơ\m tơdrong er^h sa kơ ‘năr kơ rim hơdre\ch hơdrung Tây Nguyên pơma atu\m păng bơngai Xdang pơma hơdro#, ling lang vei kơ jăp tơgoăt tơgoăl d^h băl kơ jăp lơ\m kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, tơmoi … ‘Ngoăih chă tơ [ơ\p pơma dơnu\h d^h băl, lơ\m oei sa kơ bơngai Xdang oei đei tơdrong joăt ư\h kơ pơ ang lơ\m chă hơvơn tơmoi vang xo\ng xa hơdoi hăm u\nh hnam, pơjing đei jơhngơ\m đon ‘mêm kơ eng d^h băl ‘lơ\ng ro\ pơlei pơla.

Lơ\m tơdrong er^h, bơngai Xdang, rim ‘măng đei tơmoi năm tơ\ hnam ‘no\h pơma: “ ‘Nho\ng ăi, mo\ ăi! Nhôn chơt dêh ie\m năm ngôi hăm nhôn, so\ng sa ‘năr dơ\ng au ư\h kơ đei yă kiơ, lăp m^nh to\ ie\r pô, tơdrô bo#i lum đe\ch’’. Nơ\r pơma lơ lo\h ră mă lei mă tơpă ‘no\h m^nh to\ ie\r tơmông brưng, m^nh ge tơdrô t^h hlo\h, ‘lơ\nbg hlo\h kơ u\nh hnam.

{ok A Nuă, bơngai Xơ Đăng oei tơ\ buôn Ea Mao, tơring Ea Yiêng, Krông Pa] (Dak Lak) tơbăt, đơ\ng sơ\ bơih hơdrung bơ\n đei jơhngơ\m đon ư\h pơma pơ hlo\h, oei sa pơma dơnu\h lơ liơ mă ‘lơ\ng hơ iă d^h ăl. Io\k đơ\ng jơhngơ\m đon ‘mêm kơ eng d^h băl tơpă, mư\h [o#h tơmoi năm tơ\ hnam, hmă hmă tơngla hnam athei tơmoi vang so\ng sa hơdoi hăm u\nh hnam hloi. “Đunh bơih ‘nho\ng o\h bơ\n ư\h kơ đei tơ [ơ\p d^h băl. Mư\h chă so\ng sa hơdoi lơ\m u\nh hnam đei yă kiơ sa yă ‘no\h. Tơdrong joăt chă sơng hơvơn tơmoi pha hăm tơring anai ‘no\h, mă đơ\ng u\nh hnam đei yă au yă to mă lei ư\h tơroi hơdrol khan bơ\n đei. Mă lei tơdrong ‘mêm kơ eng d^h băl ‘no\h tôch kơ dêh. Lơ\m hnam đei ‘nhe\m ‘nhot ‘lơ\ng jei chă pai, so\ ba ăn tơmoi sa ngăl vă kơ tơmoi so\ng sa ph^ ‘lơ\ng nhen kơ d^h u\nh hnam mơ\n’’.

{ok A Đũh, bơngai ch^h pơche\h tơdrong hơrio, oei tơ\ pơlei Kon Trang Mnang, tơring Đak La, apu\ng Đak Hà (Kon Tum) băt hlo#h [o#h vao tơdrong ei sa joăt joe kơ rim hơdrung kon kông găh Tu Tây Nguyên, tơbăt: Lơ\m pơlei pơla bơngai Xdang, mă kăl kon pơlei ư\h kơ chă pơma pơ ư pơ ang kơ d^h, mă lei tôch hơlăng ‘mêm kơ eng tơmoi. Đei u\nh hnam, lơ\m hnam đei tôm mu\k drăm,, tơmam drăm mă lei đe sư ư\h kơ lai yơ chă pơ ư pơ ang khan u\nh hnam đei [o#h. “Pơt^h gia đe sư pơma lơlau: Năr au ih năm ngôi hăm nhôn, chơt dêh đei chă pơma dơnu\h hăm ih, mă lei ge tơdrô nhôn au tă kơ iu\, hơmơt ih et ư\h kơ lu\-U|nh hnam ưh kơ lai yơ tơroi khan tơdrô ‘lơ\ng. Nơ\r pơma ư\h kơ pơ pơ ang au đei gei kơ jăp đơ\ng me\ [a\ yă [ok đơ\ng sơ\ tru\h dang ei. Đe sư pơma lơ lau vă tơmoi to\k ngôi tơ\ hnam hoei chă kơ dơ\ mơlau, et sa pơma dơnu\h chơt hơ iă păng tơdrô ‘lơ\ng dăh mă ư\h ‘no\h gô mơ\ng tơmoi et ‘no\h mă băt. Păng găh tơngla hnam băt bơih tơdrô bơ\n chă tơkang et ăn tơmoi ‘no\h j^ tơdrô ‘lơ\ng hlo\h bơih’.

{ok A Chông, kră pơlei Đăk Klong, tơring Đăk Hring, apu\ng Đăk Hà (Kon Tum) ‘no\h tơroi tơbăt: tơdrong joăt kơ bơngai Xdang, tơdăh tơmoi năm tơ\ hnam so\ng sa ư\h kơ ph^, et ư\h kơ soai ‘no\h u\nh hnam chă pơgơ\r et sa ăn tơmoi ư\h gan hơlăng, u\nh hnam glăi hăm tơmoi. “Sơ\ nhôn chă pai por ‘nhot ăn tơmoi so\ng sa hăm ‘nhot tơ [a\ng pơle, hla [lang, kơdret jơi. Mă đơ\ng ư\h kơ đei ‘nhe\m, ka nhen hrei au mă lei ư\h kơ lai yơ kơ [a\h hăm ‘nhe\m kơne. ‘Nhe\m kơne đei lăng jing ‘nhe\m ‘nhot g^t kăl hlo\h vă  chă pai pơdo\ ăn tơmoi so\ng sa. Tơ\ hnam go\ đei ‘nhe\m ‘nhot yă kiơ ‘lơ\ng hlo\h ‘no\h jei chă pai so\ ăn tơmoi so\ng sa. Dôm ‘nhot sa ‘no\h ư\h khan lăp vă kơtum kơ to\ng ‘nho\ng o\h so\ng sa lu\, ơh^ đe\ch ôh mă lei oei tơbăt jơhngơ\m đon ‘mêm kơ eng, phăl hơlăng hăm tơmoi’.

{ok A Chông oei tơbăt, mư\h đei tơmoi năm ngôi hăm u\nh hnam kơtum lơ\m pơlei ‘no\h ‘nho\ng o\h u\nh hnam mă ‘no\h jei krao hơvơn năm ngôi tơ\ u\nh hnam bơ\n. Mă lei, tơdăh kơ yuơ tơdrong yă kiơ ‘no\h kơna tơmoi ư\h kơ gơ\h vă năm ngôi lei đe sư jei hơnhăk ba bơ\n por ‘nhot vang so\ng sa hơdoi lơ\m u\nh hnam ‘nho\ng o\h bơ\n đei tơmoi năm ngôi ‘no\h vă tơmoi chă sa hơla, tơbăt ăn jơhngơ\m đon po ‘mêm kơ eng kơ tơmoi. “Tơdrong joăt sơng hơvơn tơmoi kơ nhôn jei đei m^h ma duch nă, bôl boăl, tơmoi hơtăih hôn bơnê kơ yua nhôn phăl hơlăng. Tơdrong oei sa pơma dơnu\h ‘lơ\ng hơ iă lơ lo\h kăl vei răk tơ [a\k mong. Đ^ đăng kon pơlei nhôn ư\h kơ lăp hăm bơngai pơma pơ ư pơ ang, hơle\nh pơdăr. &nh oei chăm nơ\r me\ [a\ yă [ok chă pơtho ăn, dăh ‘mêm kơ eng kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, bôl boăl. Tơdăh bơ\n ‘mêm kơ eng phăl hơlăng ‘no\h jei jing yom kơd^h bơ\n mơ\n. ‘No\h nơ\r [ok yă chă pơtho ăn tôch kơ ‘lơ\ng’’.

Tơdrong chă et sa pơma dơnu\h hăm tơmoi ư\h kơ lai yơ kơ [a\h kơ [ôch, đei tôm ‘nhe\m ‘nhot, tơdrô ‘lơ\ng. Tơ ‘ngla hnam ưh kơ lai yơ chă pơ ư pơ ang kơ d^h, lơ\m jơhngơ\m đon tơngla hnam tôch phăl hơlăng năm tơmoi nhen le\ u\nh hnam kơ d^h.

Tơdrong oei sa pơma dơnu\h gơ\h găt, băt ‘mêm kơ eng tơmoi lơ\m hơdrung Xdang ‘no\h jing tơdrong oei sa tôch kơ ‘lơ\ng hơ iă. Tơdrong au hlôi jing tơdrong joăt joe đơ\ng sơ\ đei gei kơ jăp lơ\m rim pơlei pơla tơ\ Tây Nguyên. Đơ\ng no\h tơgum ăn kon pơlei đei tơmoi ‘mêm kơ eng, tơgoăt tơgoăl d^h băl kơ jăp hlo\h dơ\ng.

Bơngai ch^h: Nhát lisa

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt