VOV4.Bahnar - J^ đak hơyô s^k tuyp 1 mă nơ\r Yuăn akhan (Bệnh đái tháo đường tuýp 1) tơ\ đe hơ io\h ‘no\h m^nh tơdrong j^ kơtang, tơmơ\t dang 0,2% măt bơngai. Tơdrong ming hơmet j^ đak hơyô s^k tơ\ đe hơ io\h tơ [ơ\p tơnap tap hlo\h kơ yuơ mư\h đe hơ io\h tim gan băt trong tang găn hơlau, [ônh đe\i tru\h tơdrong j^ anai. Tơdrong mă au kăl đe\i me\ [a\ lăng ba kơ jăp lơ\m ve\i lăng năng tong jơhngơ\m jăn ăn hơ io\h.
J^ đak hơyô s^k tuyp 1 ‘no\h jing tơngăl ư\h pơm tơle\ch đe\i insulin, kơ loăi ho\k môn tơgu\m ăn s^k glucose mơ\t lơ\m se\ch akar vă tơgu\m ăn pran jăng ăn akau jăn kơ kon bơngai. Insulin ‘no\h tơmam pơm hơto\ hơnơ\ng găh s^k lơ\m pham. Tơdăh ư\h kơ đe\i dăh mă ư\h kơ măh hăp le\i, glucose gô dơ\ng lơ\m pham pơm ăn đe\i lơ tơdrong j^ hli hlơt.
J^ đak hơyô s^k đe\i [ar kơ loăi tuyp ‘no\h tuyp 1 păng tuyp 2. Tơ\ đe hơ io\h j^ đak hơyô s^k, hmă hmă găh tuyp 1. Tơdrong tơm pơm ăn ‘no\h đơ\ng me\ [a\ tơpo\h ăn. Bơngai j^ kăl đe\i tơmơ\t insulin hăm trong [et tơmơ\t. Mư\h đ^ j^ ‘no\h hơ io\h chă io\k yua pơgang tru\h đ^ jơhnơr hloi.
Đunh kơ au 1 sơnăm, lơ\m m^nh ‘măng khăm j^ kơ yuơ pơ gru\nm kơtang, mon Nguyễn Đỗ Thành Tài (12 sơnăm) oe\i tơ\ tơring Ea Bar, apu\ng Buôn Đôn, dêh char Dak Lăk đe\i [o#h j^ đak hơyô s^k tuyp 1. Đơ\ng mă no\h tru\h dang e\i, mon măh [et pơgang insulin hơnơ\ng 2 ‘măng lơ\m 1 năr păng hơnơ\ng năm khăm tơ\ An^h ming hơmet j^ jăn Hơ io\h kơ Hnam pơgang tơm dêh char Dak Lăk. Je\i kơ yuơ ư\h kơ grăng akau kơna Tài măh pơdơ\h ho\k lơ sơnăm kơ au.
Tiên sih, [ak sih Trần Thị Thúy Minh, Kơdră ve\i lăng An^h ming hơmet j^ jăn Hơ io\h kơ Hnam pơgang tơm dêh char Dak Lăk tơbăt: “Nguyễn Đỗ Thành Tài ‘no\h m^nh lơ\m 30 ‘nu hơ io\h j^ đak hơyô s^k to\k bo\k ming hơmet tơ\ u\nh hnam kơ d^h kơ An^h ming Hơmet j^ Hơ io\h au. Dôm hơ io\h j^ đak hơyô s^k đe\i [o#h lơ\m mă năm khăm păng ming hơmet dôm tơdrong j^ anai, dăh mă hlôi đe\i [o#h đe\i tơdrong j^ anai. Tơpă yan au hui đe\i me\ [ă băt hrôih kon hơ ‘lơ\p đe\i tơdrong j^ au.
Găh j^ kơ tơdrong j^ đak hơyô s^k tuyp 1 tơ\ đe hơ io\h hmă hmă so\ng sa lơ, nhă đak lơ, chă hơyô lơ, [ônh hơke\, ngăl gle\h lap … Tơdăh ư\h kơ [o#h tơtom păng ming hơmet tơtom, trong pham to\k kơtang le\i [ônh đe\i pơm ăn tru\h tơdrong j^ huan pham, j^ ple\h le\n, măt bơ bul, rơka tơpang jơ\ng, j^ pơchu\ng kơtang … đe\i ‘măng pă băt akau, pơm ăn tru\h tơdrong lôch răm.
Tiên sih, [ak sih Trần Thị Thúy Minh pơkă, rim me\ [a\ kơchăng [o#h tơdrong j^ hrôih tơ\ hơ io\h păng mư\h hơ io\h j^ đak hơyô s^k ve\i lăng năng tông lơ\m so\ng sa păng io\k yua pơgang, vă ve\h ver đe\i tơdrong j^ anai.
Tiên sih, [ak sih Trần Thị Thúy Minh pơkă: Ngăl tơ [ơ\p hlo\h ‘no\h rim me\ [a\ hiơt [et pơgang ăn hơ io\h. Mă [ar ‘no\h ư\h kơ gan kơchăng tru\h tơmam so\ng sa ăn hơ io\h. Hơ io\h sa lơ tơmam đe\i s^k gô pơm ăn trong pham to\k pơm ăn j^ ăl kăl năm ming hơmet tơ\ hnam pơgang hloi.
Kơ yuơ tơdrong tơm pơm ăn j^ đak hơyô s^k tuyp 1 tơ\ hơ io\h ‘no\h kơ yuơ tơpo\h đơ\ng me\ [a\ kơna tơdrong tang găn hơlau tơdrong j^ tim mă lăng tru\h. Mư\h [o#h hơ io\h hơke\ kơ kong, gle\h lap, hiang hiơp le\i kăl năm khăm tơ\ hnam pơgang hloi. Tơdăh ư\h kơ pu\n ai hơ io\h j^ tơdrong j^ au, le\i u\nh hnam kăl kơchăng jang kiơ\ [lep nơ\r [ok thây pơgang chă pơtho găh ming hơmet vă tang găn đe\i tơdrong j^ anai. Mă hơdăh ‘no\h:
- Lăng hơlen tơdrong so\ng sa kơ hơ io\h. Ăn so\ng sa lơ ‘măng păng so\ng sa to\ se\t, ư\h kơ so\ng ph^. ‘Ne\ gan sa tơmam drăm đe\i s^k. Sa lơ ‘nhot păng ple\i ‘long;
- Athe\i hơ io\h pơ hrăm tơplo\ng kơdau;
- Io\k yua pơgang [lep nơ\r pơtho, [lep lơ to\ se\t păng jơ ‘năr;
- Tơdăh hơ io\h đe\i tơdrong chr^h ‘no\h dăh chơ ba tơ\ hnam pơgang hloi;
- Năm khăm tơ\ hnam pơgang hơnơ\ng. Hơnơ\ng io\k yua pơgang kiơ\ nơ\r pơtho vă sơđơ\ng hơto\ hơnơ\ng s^k lơ\m pham.
Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t
Tơdăh kon pơle\i bơ\n ‘me\h mơ\ng pơre nơ\r le\i kơt^t tơ\ ala au:
Viết bình luận