VOV4.Bahnar - J^ huan pham plei nuih (yoăn krao ‘no\h Đồng mạch vành) j^ m^nh lơ\m dôm tơdrong j^ găh plei nuih tôch hơ mơt, [ônh pơm ăn bơ ngai j^ lôch păng j^ ‘nâu đei roi dêh tơ\ dôm te\h đak vă to\k pơ dro\ng. Tơ\ lơ hnam pơ gang, tơ drong io\k khăm hơ met ăn bơ ngai j^ ‘nâu tôch mơ mat, mă lơ lơ ‘no\h athei chơ ba tơ\ hnam pơ gang kơ pal ngăl, pơm ăn jơ “‘lơ\ng” vă do\ng bơ ngai j^ [ônh kơ đ^. ‘Nao âu, hnam pơ gang đa khoa dêh char Dak Lak tơ le\ch trong jang ‘nao lơ\m tơ drong hơ met j^ Huan pham plei nuih, io\k hơ met klăih ăn lơ bơ ngai j^ tôch hơ mơt kơ lôch.

{ok Nguyễn Văn Hùng (53 sơ năm) tơ\ plei ALê, th^ trơ\n Ea Đrăng, apu\ng Ea HLeo, dêh char Dak Lak ‘nao klăih đơ\ng tơ drong j^ ăl nge\h pă ke\ erih bơih. Adrol kơ ‘no\h, [ok Hùng j^ tu\l kơ tơ\h tôch dêh păng đei hnam pơ gang đa khoa apu\ng Ea HLeo tơ tom chơ ba tơ\ hnam pơ gang đa khoa dêh char Dak Lak [ât [ok oei pơ\k ưh hơ dơ\r hloi. Tơ\ âu, [ok đei khăm hơ len ‘no\h j^ pham blu\h lơ\m plei nuih. Đơ\ng ro\ng đei [ak si khăm, pơ gơ\r hơ met, tăh stent lơ\m trong huan pham plei nuih tơ tom ‘no\h [ok Hùng pu\n ai huei kơ lôch răm. Đơ\ng ro\ng 1 gie\ng hơ met, jơ hngâm pran [ok Hùng đ^ sơ đơ\ng bơih, gơ\h so\ng xa, nhă đak, yơ yak vih vât thoi đêl. {ok Nguyễn Văn Hùng ăn tơ băt: “Năr mă blu\ng inh j^ kơ tơ\h dang 5 pơ n^t, truh năr mă 2, dang 4h kơ sơ\ ‘no\h j^ 1 ‘măng dơ\ng dang 15 pơ n^t, j^ tôch dêh. Rok trong năm tơ\ hnam pơ gang bơ ngai năm kiơ\ bơ ngai j^ tơ che\ng akhan ro\ năng gô lôch rok trong hloi.”

Đe [ok thây pơ gang tơ\ khoa Kâp kư\u păng hơ met j^ plei nuih, hnam pơ gang đa khoa dêh char Dak Lak ăn tơ băt, [ok Hùng j^ Huan pham plei nuih tôch hơ mơt, pơ joă truh tơ drong erih. Adrol ki, dôm bơ ngai thoi âu athei chơ năm tơ\ hnam pơ gang kơ pal ngăl, mă lei, jơ ‘lơ\ng vă hơ met ăn bơ ngai j^ io\k đơ\ng đei j^ ‘no\h ưh gơ\h đunh hlo\h 6 jơ, kơ na tơ drong chơ ba tơ\ hnam pơ gang hiong lơ jơ pơm ăn bơ ngai j^ tôch hơ mơt lôch, mă ưh ‘no\h bơ ngai j^ jing đei tơ drong jo jăn.

Huan pham plei nuih sư hơ nhăk pham truh rong plei nuih. Mưh m^nh dăh mă lơ trong pham ie\ đơ\ng huan plei nuih hrăt kơ hret gô pơm ăn tơ drong hơ nhăk pham truh tơ\ plei nuih jur, kơ te\ch, plei nuih ưh đei tôm oxy pơm ăn bơ ngai j^ lăp, dui jơ hngâm mơ mat, j^ nuih, pơm kơ ne# truh tơ drong jang xa păng erih xa rim năr. Tơ drong tơm blu\ng a đơ\ng tơ drong j^ ‘nâu ‘no\h yoa trong huan pham ưh ‘lơ\ng đơ\ng dôm tơ drong juăt pơ răm truh jơ hngâm pran nhen et hât, et tơ drô, [ier mă ưh ‘no\h đei dôm tơ drong j^ nhen huyêt ap to\k, hơ yô đak s^k, rơ mă lơ\m pham… Kiơ\ khei ‘năr, tơ drong pơ chăh huan pham pơm ăn trong huan pham ro roi ie\, [ât lăp kơnh pham ch^l pơm tơ le\ch j^ tu\l nuih, plei nuih rơ mơ\n păng [ônh đei pham blu\h to\k lơ\m plei nuih. Mưh đei tơ drong j^ âu ‘no\h sư đa tu\l nuih, j^ nuih tôch dêh, hơ dai hăm ‘no\h j^ dui jơ hngâm mơ mat, lap, ving măt…

Hrei ‘nâu đei 3 trong tơm vă hơ met tơ drong j^ ‘nâu ‘no\h j^ hơ met no#i khoa, hơ met trong huan pham plei nuih păng răih. Hơ met trong huan pham plei nuih kiơ\ đơ\ng tăh stent tơ\ lăm huan đei năng ‘lơ\ng hlo\h, gơ\h hơ met klăih hlo\h 90% bơ ngai j^. {ak si Nguyễn Thiện Ái, Kơ dră Khoa Kâp kư\u păng hơ met j^ plei nuih, hnam pơ gang đa khoa dêh char Dak Lak ăn tơ băt: “Tơ drong ‘lơ\ng hlo\h đơ\ng tăh stent lơ\m trong huan ‘no\h pơm ăn pham rong plei nuih kơ dâu thoi đêl dơ\ng nhen adrol kơ trong huan plei nuih tam mă ch^l tơ hlăk ki, pơm ăn plei nuih tơ te\h pran ‘lơ\ng păng ưh pă đei j^ đơ\ng pham ro truh”

Stent j^ không pơ sei tôch ie\, dang 3mm, đei tăh lơ\m trong huan vă găn sư huei roi ie\, đơ\ng no\h tơ drong pơ truh pham đơ\ng huan năm tơ\ plei nuih gơ\h ro ‘lơ\ng huei ch^l kiơ. Tăh stent lăp tơ mât yoa hăm bơ ngai j^ kơ ch^l pham yoa trong huan kơ hret ie\ hlo\h 70%. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, bơ ngai j^ lăp gơ\h yoa pơ gang kiơ\ nơ\r pơ tho đơ\ng [ok thây pơ gang hơ met j^ ăn sư đe\ch. Đơ\ng ro\ng kơ tăh stent, bơ ngai j^ athei huch pơ gang tro\ kơ liêu păng năm khăm hơ met 1 khei 1 ‘măng truh lôch ning mônh. {ak si Nguyễn Thiện Ái, Kơ dră Khoa Kâp kư\u păng hơ met j^ plei nuih, hnam pơ gang đa khoa dêh char Dak Lak ăn tơbăt dơ\ng: “Dang 50 sơ năm to\k tơ\ kơ pal [ônh đei tơ drong j^ găh plei nuih, lơ\m no\h đei tơ\ dêh char Dak Lak hai, yoa tơ\ âu kơ so# bơ ngai et hât tôch lơ. Lơ\m tơ drong erih xa le# gan ngôi m^nh [ôt, athei yơ yak, pơ tâp hơ kâu jăn hơ nơ\ng. Lơ\m tơ drong so\ng xa, le# gan xa klơm klak kon tơ rong; ưh gơ\h xa tăng [o\h yoa krê sư pơm ăn huyêt ap to\k, m^nh lơ\m dôm tơ drong tơm [ônh pơm ăn trong huan pham ch^l.”

{ak si Nguyễn Thiện Ái oei tơ roi dơ\ng, dôm tơ drong đei [ôh blu\ng a mưh đei j^ huan pham plei nuih ưh đei rơ đăh, yoa thoi no\h trong jang ‘lơ\ng hlo\h ‘no\h athei khăm jơ hngâm pran 6 khei 1 vât mă ưh ‘no\h 1 sơ năm 1 vât, mă loi hăm bơ ngai dro\ nglo kơ pal kơ 50 sơ năm păng dro\ kăn kơ pal kơ 55 sơ năm. Mưh [ôh j^ kơ tơ\h dêh ‘no\h jăh năm tơ\ hnam pơ gang khăm hơ len mă tơ te\nh, roi hrôih roi ‘lơ\ng vă đei hơ met tơ tom, vei lăng ‘lơ\ng jơ hngâm pran.

Thu Huế - Quang Nhật: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\