VOV4.Bahnar – J^ klak chroh ‘no\h j^ 1 lơ\m dôm tơ drong j^ hơ nơ\ng kơ đei hăm hơ io\h. Tơ\ đe hơ io\h hơ la kơ 3 sơ năm, jo# păh lăp 1 sơ năm đei đơ\ng 1-3 ‘măng j^ klak chroh. Kiơ\ An^h vei lăng jang pơ gang apu\ng plenh te\h, rim sơ năm đei dang 1,5 ti ‘nu hơ io\h j^ klak chroh, lơ\m no\h đei đơ\ng 1,5-2,5 triu ‘nu bơ ngai lôch. Đei lơ hơ io\h lôch yoa j^ klak hơ la kơ 2 sơ năm păng erih xa tơ\ dôm te\h đak oei vă to\k pơ dro\ng.

J^ klak chroh yoa lơ tơ drong, mă lei hmă hmă ‘no\h yoa klak nge đei pơ rang j^, vi-rus… ‘Ngoăih kơ ‘no\h, hơ io\h j^ klak chroh [ât lăp kơnh yoa xa tơ mam ưh kơ lăp, yoa pơ gang khang sinh đunh…

Vă băt hơ dăh [iơ\ tơ drong j^ ‘nâu, vă đei trong tang găn ‘lơ\ng, nhôn đei jơ pơ ma nuh hăm [ak si chuyên khoa II Lê Vũ Thức- Kơ dră vei lăng Khoa Nhi, Hnam pơ gang Đa khoa dêh char Kon Tum.

-P^nh: {ak si ăi, lơ\m dôm sơ năm tơ je# âu j^ klak chroh tơ\ đe hơ io\h đei thoi yơ păng hơ io\h tơ\ tơ ring yơ [ônh kơ đei j^?

-Tơl: J^ klak chroh tơ\ hơ io\h đei prăt sơ năm. Dôm bơ ngai j^ klak chroh yoa pơ rang đa đei lơ\m dôm khei pơ yan to\. J^ klak chroh yoa vi rus đa đei lơ\m dôm khei pơ yan tơ ngie\t hai. Mă lei vă rim khei lơ\m sơ năm đa đei hơ io\h j^ klak chroh ngăl. Hơ io\h oei tơ\ tơ ring kơ drâm dăh mă tơ\ tơ ring tơ rang yơ [ônh đei j^ klak chroh lei lăi đe\ch.

            -P^nh: Hăm jơ hngâm pran kơ đe hơ io\h, j^ klak chroh hơ mơt thoi yơ hă [ak si?

-Tơl: J^ klak chroh đa đei tơ\ đe hơ io\h, tơ dăh ưh đei hơ met tro\ păng tơ tom ‘no\h tôch hơ mơt. Tơ drong krê hlo\h ‘no\h j^ hơ kâu kơ [ăh đak. Hăm đe hơ io\h ưh đei tơ nhă đak tơ tom ‘no\h gô pơm ăn hơ kâu jing kơ [ăh đak, pơ răm truh tơ\ jơ hngâm jăn, [ât lăp đei bơ ngai lôch yoa hơ kâu [rot, kơ [ăh đak lơ. ‘Ngoăih kơ ‘no\h mưh j^ da [iơ\ ‘no\h sư pơm ăn hơ io\h hơ ke\ yoa mưh j^ klak chroh pơm ăn klak nghe ie\p tơ mam xa kơ chơ\t bek ưh pran, tơ dăh ưh ‘me hơ io\h so\ng xa tôm ‘no\h sư pơm ăn nge jing hơ ke\ đơ\ng ro\ng kơ j^ klak chroh. Hơ ke\ hơ kong păng tơ drong j^ klak chroh hơ nơ\ng [ôh đei hơ dai. Đe hơ io\h j^ klak chroh [ônh kơ hơ ke\ tơ dăh ưh đei vei rong ‘lơ\ng păng ưh kơ hơ met tro\ trong. Tơ plơ\ kơ ‘no\h, đe hơ io\h hơ ke\ hơ kong [ônh kơ đei j^ klak chroh yoa thoi no\h sư pơm kơ ne# truh tơ drong tih vơ\ kơ đe hơ io\h. Sư pơ huach lơ jơ năr, tơ mam drăm kơ u\nh hnam păng tơ pôl.

-P^nh: Pơm thoi yơ vă đe me\, đe [ă gơ\h băt kon hơ ‘lơ\p kơ dih kâu đei j^ klak chroh hre\nh hlo\h, hă [ak si?

-Tơl: Pơ têng hăm dôm tơ drong j^ nai, j^ klak chroh tôch kơ [ônh băt. Mưh [ôh hơ io\h chă ich hlo\h 3 ‘măng, ich đak lơ\m 24 jơ ‘no\h hơ io\h âu đei j^ klak chroh bơih. ‘Ngoăih kơ ‘no\h đei m^nh [ar tơ drong krê nai ‘no\h j^ mưh ich đei pham yoa pơ rang j^ mât lơ\m klak. Mă ưh ‘no\h hơ io\h ich chroh đunh hlo\h 1 puăt khei ‘no\h đe krao ich [roch đunh. Hăm đe hơ io\h kơ [ăh đak, kơ [ăh dêh dăh lăp ai đei lơ tơ drong thoi âu, nhen hơ io\h ưh hiôk lơ\m hơ kâu, pơ pơ\, mă ưh ‘no\h tep ưh hơ dơ\r, ol đak, măt huo\ng bơ ho\k kok, chă yô to\ se\t, kơ [ăh đak dang yơ hơ kâu jăn tơ [ôh dang no\h.     

-P^nh: Mưh [ôh hơ io\h j^ klak chroh, đe bơ ngai me\, bơ ngai [ă athei pơm thoi yơ?

-Tơl: Pơ ma truh j^ klak chroh ‘no\h hơ kâu hơ io\h đa kơ [ăh yoa đơ\ng chroh hơ nơ\ng. Tơ drong kăl ‘no\h athei ăn hơ io\h nhă đak mă lơ. Păng đak tơ nhă ăn hơ io\h ‘lơ\ng hlo\h ‘no\h j^ đak oresol. ‘Ngoăih kơ ‘no\h tơ\ dăh tơ\ hnam ưh đei oresol bơ\n gơ\h ăn hơ io\h nhă đak nai tơ plih ăn đak oresol hai, nhen đak chao, đak gao, mă ưh ‘no\h đak to\ le# ngach ku\m ‘lơ\ng ăn hơ io\h j^ klak chroh ‘năi. Tơ drong mă [ar dơ\ng ‘no\h j^ athei ‘me ăn nge xa mă lơ. Xa lơ tơ\ âu ưh kơ s^ xa ph^ m^nh ‘măng, mă athei ‘me sư xa lơ ‘măng. Tơ mam xa [ônh hach, ‘me dar de\h, ‘me lơ ‘măng vă hơ kâu jăn hơ io\h pran jăng, ke\ tơ jră hăm tơ drong hơ ke\ hơ kong nhen thoi inh pơ ma tơ\ kơ pal hei.

-P^nh: Ap^nh ih tơ roi truh dôm tơ drong ưh kơ lăp mă đe me\, đe [ă đa pơm mưh hơ io\h j^ klak chroh lăng?

-Tơl: Tơ drong ưh kơ lăp đa [ôh lơ hlo\h hăm kơ me\ [ă mưh kon j^ klak chroh ‘no\h ưh tơ nhă đak ăn hơ io\h dăh mă ‘me xa tôm tơ mam. Ưh ăn nhă đak lơ bơ\n nge\h sư pơm ăn hơ io\h ich chroh to\ se\t [iơ\, mă lei mă tơ pă ưh kơ s^ thoi no\h ôh. Bơ\n ưh ăn hơ io\h nhă đak, hơ io\h chroh hơ nơ\ng pơm ăn hơ kâu jăn kơ [ăh đak, tôch kơ hơ mơt. Tơ drong ưh kơ lăp mă [ar ‘no\h đei bơ ngai tơ huch ăn hơ io\h pơ gang khang sinh đơ\ng kơ dih năm răt tơ\ ‘ngoăih. Kơ lih yoa đei lơ hơ io\h j^ klak chroh ‘no\h yoa vi rus kơ na lăp kăl kơ bơ\n tơ nhă đak păng ‘me hơ io\h so\ng xa mă ‘lơ\ng đe\ch, hơ io\h gơ\h klăih đơ\ng j^ bơih, ưh kơ kăl yoa pơ gang khang sinh. ‘Ngoăih kơ ‘no\h đei m^nh [ar ‘nu bơ ngai oei ăn hơ io\h huch pơ gang vă huei ich chroh dơ\ng. Gơ\h pơ ma pơ gang tây dăh mă pơ gang thuốc Đông y pơ tih gia. Dôm pơ gang âu pơm ăn hơ io\h [ônh ưh đei ich chroh mă lei ưh kơ gan ‘lơ\ng, yoa sư pơm ăn klak hơ io\h pơ pông, d^k d^r lơ\m klak hơ io\h đei đunh [iơ\. ‘Ngoăih kơ ‘no\h dôm pơ gang âu pơm ăn hơ io\h rơ mơ\n, so\ng xa ưh kơ lu\ [ât lăp dôm pơ gang âu oei pơm ăn hơ io\h [ơm pơ nhu\l, lôch mol hai.

-P^nh: Tang găn j^ lai yơ ku\m kăl hlo\h kơ hơ met j^, lei apinh ih tơ roi tơ băt trong tang găn j^ klak chroh ‘lơ\ng hlo\h ăn kơ hơ io\h thoi yơ lăng?

-Tơl: J^ klak chroh bơ\n gơ\h găn hơ drol. Vă hơ io\h huei đei j^ klak chroh đe me\ [ă athei kơ chăng hăm dôm tơ drong ‘nâu.

Mă 1, đe hơ io\h oei mo\m me\ athei ăn sư mo\m đak to\h me\ mă tôm yoa đak to\h me\ j^ kơ chơ\t tôch ‘lơ\ng păng lơ\m no\h đei kơ chơ\t ke\ tang găn lơ tơ drong j^, đei hloi j^ klak chroh.

Tơ drong mă 2 athei so\ nhă, yoa đak rơ go\h. Io\k đak rơ go\h vă pai xa, rơ\ nhă ku\m nhen tơ hum ăn hơ io\h. Kơ lih yoa tơ dăh so\ yoa đak ưh rơ go\h ‘no\h j^ tơ drong tơm pơm ăn j^ klak chroh tơ po\h truh.

Tơ drong mă 3 dơ\ng ‘no\h j^ vei lăng, pai xa mă rơ go\h, athei ‘me nge xa tơ mam pai s^n. Pai đang tơ mam ‘no\h ‘me nge xa hloi, ưh ăn roi iam tơ\ tơ mam, yoa mưh roi iam tơ\ tơ mam xa tơ\ jâng roi đei lơ pơ rang j^ tơ klep tơ\ tơ mam xa. Tơ mam xa, mă loi lơ\m pơ yan to\ pai đang athei so\ng xa hloi ưh kơ gơ\h le# đunh kơ [ou iu\. Le# gan xa tơ mam ming lơ\m hơ tuh tơ ngie\t lơ ‘năi. Tơ mam xa ming lơ\m hơ tuh tơ ngie\t bơ\n đa nge\h sư rơ go\h ‘lơ\ng mă lei, mưh ming đunh hlo\h tơ drong, io\k ‘me ăn nge, hơ io\h, ku\m [ônh pơm ăn hơ io\h j^ klak chroh ‘năi.

-Nơ\r bơ nê: Lei ah, bơ nê kơ ih vang tơ ge\ch pơ ma nuh hăm nhôn.

Dơ\ng: Tơ blơ\