VOV4.Bahnar - J^ măt [re j^ 1 lơ\m dôm tơ drong j^ đa đei lơ hlo\h tơ\. J^ tôch [ônh tơ po\h, [ât lăp lang xă tôch hre\nh mưh to\ ‘mi kial tơ plih. ‘Nâu j^ tơ drong j^ hơ met tôch [ônh klăih tơ dăh băt hrôih păng hơ met tro\ mă lei [ât lăp sư pơ răm truh tơ\ măt hai tơ dăh bơ ngai j^ ưh năm khăm tơ tom dăh mă hơ met kơ dih tơ\ hnam ưh đei nơ\r pơ tho đơ\ng [ak si.

J^ măt [re mưh đei j^ ‘no\h tơ\ klong măt [re [rônh, lăm hơ tăng, hlăng pe\ng ngai, đei pe\ng đơ\ng so\k măt. Lăm măt ‘no\h j^ măt [ơm kơ tă hăm cham char tơ\ ‘ngoăih kơ na tôch kơ đei [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng yua đơ\ng pơ rang pơm ăn j^. 

J^ ‘nâu đei yoa đơ\ng lơ tơ drong. J^ măt [re đơ\ng hơ nơ\ng prăt sơ năm mă lei [ât to\ ‘mi kial tơ plih pơ yan, cham char [ruih [răm, ‘nhui ‘no\h đa đei j^ lơ hlo\h. Kiơ\ nơ\r tơ roi đơ\ng Hnam pơ gang Măt dêh char Đắk Lắk, lơ\m jăl khei mă 3 kơ sơ năm 2017, hnam pơ gang khăm păng hơ met ăn hlo\h 1.600 ‘nu bơ ngai j^ măt [re, đei 21% ako\m đ^ đăng kơ so# bơ ngai truh khăm păng hơ met j^, lơ\m no\h hơ io\h đei 25%.

{ak si Lê Dương Thùy Linh, Kơ dră Lăm khăm, Hnam pơ gang măt dêh char Đắk Lắk ăn tơ băt, dôm khei 7,8,9 j^ khei ‘năr j^ măt [re tôch [ônh tơ po\h, ku\m jing khei ‘năr bơ ngai năm hơ met tơ\ hnam pơ gang lơ hlo\h, mă loi j^ hăm hơ io\h. Tơ drong tơm ‘no\h yoa pơ dơ\h he, hơ io\h đa năm hum tơ\ đak, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h năm ho\k.

- Kơ ku\h kơ ^h [ak si Lê Dương Thùy Linh! {ak si ăi j^ măt [re đei dôm tơ drong j^ [o#h hơ dăh yơ lei?  

- Bác sĩ Dương Thuỳ Linh: Dôm tơ drong j^ hơ dăh đơ\ng j^ măt [re ‘no\h j^ măt [rê, đei hlak măt, kơ krơ\k, đơ đik măt. Tơ drong vă lăng băt j^ lăm măt hăm dôm tơ drong j^ nai tơ\ măt ‘no\h j^ bơ ngai j^ ư\h kơ đei tơ jur măt ư\h kơ bang vă khan bơ ngai j^ hoei đei lăng ư\h kơ bang. Mă lei găh lơ tơ\ hơ io\h, mă loi ‘no\h j^ tơ\ hơ io\h ie\, đe mon tam mă băt tơ roi hăm me\ [a\ găh dôm tơ drong j^ kơ na đoa mư\h [o#h kon bơ\n [re măt ‘no\h me\ [a\ tơ che\ng ‘no\h j^ măt hmă kơ na ư\h kơ ba năm khăm kơ na đei 1,2 ‘nu bơ ngai mư\h tru\h tơ\ hnam pơ gang ‘no\h măt đ^ rơ ka tơ\ lăm.

- Tơ drong j^ âu tơ po\h thoi yơ hă [ak si?

-Bác sĩ Dương Thuỳ Linh: J^ măt [re yua đơ\ng vi rus ‘no\h tơ po\h kiơ\ đơ\ng hlak măt păng đak măt. Hlak măt păng đak măt âu đei mong vi rus păng mư\h ngôi tơ je# [ơm sư ‘no\h [ônh kơ tơ po\h j^. Mă 2 dơ\ng ‘no\h j^ tơ po\h kiơ\ ngôi tơ je# kơ na nhôn pơ tho tơ tă bơ ngai j^ athei ‘ne\ ngôi tơ je# hăm bơ ngai nai. Tơ\ hơ io\h ‘no\h athei tep hơ tăih kơ me\ [a\.  

- {ak si ăi j^ âu hăm pơm ư\h kơ ‘lơ\ng kiơ ăn kơ măt ư\h? Păng bơ ngai j^ hăm gơ\h hơ met kơ d^h tơ\ hnam ư\h lei?

- Bác sĩ Dương Thuỳ Linh: J^ măt [re ‘no\h j^ găh măt đoa tơ [ơ\p hlo\h. Tơ drong hơ met ku\m [ônh tơ dăh đei [o#h hro#ih. Mă lei đei 1,2 ‘nu bơ ngai j^ năm tơ\ hnam pơ gang klui dăh mă yua pơ gang kơ d^h tơ\ hnam ư\h kơ [lep trong ‘no\h gô pơm ăn j^ ăl, pơm ăn tơ drong hơ met mơ mat păng pơ dui đunh khei ‘năr hlo\h, [ơ\t lăp tru\h 1, 2 khei ‘mơ\i klăih. 1,2 ‘nu bơ ngai đei j^ ăl pơm ăn rơ ka lăm măt, krê hơ mơt pơm ăn măt ư\h kơ bang.

Găh tơ drong hơ met kơ d^h tơ\ hnam, [ak si pơ tho tơ tă ‘no\h ư\h kơ gơ\h. Yua kơ mư\h [o#h măt [rê, bơ ngai j^ akhan kơ d^h đei j^ măt mă lei tơ pă ‘no\h măt [rê ‘no\h đei [o#h j^ đơ\ng lơ tơ drong j^ pha ra băl kơ na kăl kơ năm tơ\ [ak si khăm vă hơ len băt hơ dăh kơ j^. 1,2 ‘nu bơ ngai j^ mư\h đei j^ hlôi năm răt kơ d^h pơ gang bro\k yua dăh mă yua dôm pơ gang chă pơm kơ d^h, pơ t^h gia nhen pơm đak [o\h vă kơ to\h măt dăh mă kơ to\h chănh, kơ to\h đak to\h. Mă loi ‘no\h j^ tơ\ hơ io\h, đei lơ me\ [a\ kơ to\h đak to\h lăm măt hơ io\h.  Bơ ngai chă răt kơ d^h pơ gang, tơ dăh pơ gang đei kơ chơ\t Corticoid ‘no\h [ônh kơ đei rơ ka măt păng [ơm pơ rang pơ mâu.

- {ak si ăi! J^ rơ ka lăm măt gơ\h tang găn hăm trong kiơ lei?

- Bác sĩ Dương Thuỳ Linh: Găh lơ j^ măt [re ‘no\h yua đơ\ng vi rus kơ na tơ drong tang găn j^ hăm pơ gang ‘no\h ư\h kơ đei. Dang ei oei đei 1,2 ‘nu bơ ngai hơ vơ\l nge\h kơ j^ âu oei gơ\h tang găn hăm trong huch pơ gang. Mă lei nhôn tơ tă ‘no\h mư\h tam mă đei j^ ‘no\h ư\h kơ gơ\h yua pơ gang, mă loi ‘no\h j^ tơ drong yua pơ gang đơ\ng bơ ngai j^ kơ to\h lơ\m măt kơ d^h yua kơ ‘nâu gô jing tơm a tơ po\h j^. Athei tang găn j^ hăm trong ư\h kơ gơ\h yua tơ mam atu\m hăm bơ ngai j^, che sut măt athei sơ\k tơ\ to\; pơ jing cham char ar^h rơ hơi, ‘ne\ kơ oei lăm kơ măy tơ ngie\t; mư\h le\ch tơ\ trong athei yơ\l măt kơ m^l, măt kơ m^l tơ\ âu đei yua vei lăng măt, ve\h ver kơ kial, ‘mui, bru\ih yua kơ lơ\m kial ‘mui đei vi ru\ih pơm ăn j^; găh hơ to\k tơ drong pran ăn kơ măt ‘no\h athei so\ng sa tôm kơ chơ\t bek ‘lơ\ng, sa lơ dôm kơ loăi ‘nhot, [um, plei đei kơ mâu [rê nhen pro kreng, ka rôt... yua kơ dôm kơ loăi tơ mam sa âu đei lơ kơ chơ\t Betacaroteen tôch kơ ‘lơ\ng ăn kơ măt. Tơ drong hơ to\k tơ drong pran ăn kơ măt hăm trong sa oei ‘lơ\ng hlo\h hăm trong huch.  

- Bơ nê kơ ^h [ak si găh jơ pơ ma dơ nu\h âu hơ!

Thuem tơ blơ\