VOV4.Bahnar - Hơ tuch gie\ng âu ki, tơ\ Đak Lak thim 1 ‘nu bơ ngai lôch yua đơ\ng j6 vơnh. Tơ drong tơm pơm ăn ‘no\h yua đơ\ng kon pơ lei pơm pơ hơi, mư\h ko\ kăp ư\h kơ năm [et tang găn vơnh. Tơ drong krê hơ mơt đơ\ng j^ vơnh ‘no\h mư\h đ^ to\k vơnh ‘no\h kơ so# bơ ngai lôch ‘no\h 100%. Mă lei j^ vơnh gơ\h tang găn tơ dăh mă pơm kiơ\ [lep trong hơ met tang găn [et pơ gang vắc xin păng huyết thanh tơ jră vơnh.

J^ vơnh ‘no\h kiơ?

J^ vơnh ‘no\h j^ ‘ngok dei dei yua đơ\ng vi rus, tơ po\h đơ\ng xem tơ rong tơ\ bơ ngai kiơ\ đơ\ng an^h kăp đơ\ng  kon tơ rong đei j^. J^ đei [o#h tơ\ rim te\h đak găh tơ ring châu Á păng châu Phi.

Tơ\ Việt Nam, j^ vơnh đei tơ\ lơ tơ ring hăm tơ po\h j^ tơm ‘no\h đơ\ng ko\. J^ tơ po\h găh lơ kiơ\ đơ\ng an^h kăp dăh mă an^h kach, lăih đơ\ng xem tơ rong đei j^ vơnh tơ\ hơ kar đei rơ ka.

Đei [o#h j^ yan âu đơ\ng j^ vơnh tơ\ bơ ngai ‘no\h hli kơ đak, hli kơ kial, gơ\, jo păng hơ nhăk tru\h lôch răm. Mư\h đ^ to\k j^ vơnh, kơ so# bơ ngai lôch vă 100% (hăm bơ ngai păng xem tơ rong).

Mă đơ\ng thoi no\h ră, j^ vơnh tơ\ bơ ngai gơ\h tang găn păng hơ met găn hiă hăm pơ gang vắc xin păng huyết thanh tơ jră j^ vơnh.

{et pơ gang vắc xin tang găn j^ vơnh ăn pơ đ^ bơ ngai păng xem tơ rong (găh lơ ‘no\h ko\, meo) ‘no\h j^ trong tang găn j^ vơnh đei yua hlo\h.

Pơm liơ mư\h đei xem tơ rong kăp:

Mư\h đei ko\ meo kăp, bơ\n kăl pơm kiơ\ dôm trong tơ\ hơ la âu vă tang găn tơ po\h vi rus j^ vơnh:

- Tu\h ôp hơ len đ^ đăng dôm an^h kăp, kach lơ\m 15 pơ n^t hăm đak păng sơ [o\ng, dăh mă đak rơ go\h, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h ôp hăm 70° dăh mă cồn Iốt vă pơm tơ jur [iơ\ kơ so# vi rus j^ vơnh tơ\ an^h kăp.

Gơ\h yua dôm kơ chơ\t pơm rơ go\h hmă nhen hơ lăk, cồn, sơ [o\ng rim kơ loăi, đak sơ [o\ng kơ pu kơ\l, … vă ôp rơ ka hloi đơ\ng ro\ng kơ đei lăp. {ơ\t kơ plăh ôp rơ ka, ư\h kơ pơm rơ ka roi să thim dơ\ng.

- Năm hloi tơ\ hnam pơ gang [et bơ\ng va ưđei [ak si pơ tho tơ băt păng athei [et pơ gang tang găn j^ vơnh.

- Tơ roi tơ băt hăm [ak si găh tơ drong kon tơ rong hlôi kăp păng hơ len kon tơ rong lơ\m 15 năr jo# đơ\ng năr đei kăp, kach.

Lơ\m 15 năr hơ len lăng, tơ dăh kon tơ rong đei [o#h nhen j^, lôch, hiong, đei te\ch dăh mă đei pơ lôch… athei năm tơ [ơ\p [ak si hloi.

{et bơ\ng j^ vơnh:

Tang găn hiă hơ drol kơ đei j^: tơ mơ\t yua ăn dôm bơ ngai đei hơ mơt kơ j^ hăm vi rus j^ vơnh nhen kang [o# thú y, bơ ngai jang vei lăng găh bri ‘long, bơ ngai rong pơ tho kon tơ rong, bơ ngai jang lơ\m an^h pơ long hơ len bơ\ jang hăm virus j^ vơnh, bơ ngai jang tơ drong jang ket [u\h ko\, kon pơ lei păng dôm tơ moi năm tơ mang lăng tru\h tơ\ dôm an^h đei j^ vơnh.

Hơ met tang găn hiă đơ\ng ro\ng đei [ơm j^: athei đei pơ gơ\r roi hro#ih roi ‘lơ\ng mư\h đei kon tơ rong kăp/ kach.

Năr [et bơ\ng ăn kơ rim bơ ngai gô đei pơ tho tơ băt yua đơ\ng [ak si tơ\ an^h [et bơ\ng.

Pơ tho tơ tă tang găn j^ vơnh:

- Kon pơ lei ‘ne\ gan rong ko\, meo, tơ dăh rong athei [et bơ\ng j^ vơnh kiơ\ pơ tho đơ\ng Thú y, athei rong ch^t ư\h kơ gơ\h hơ chăng kư\ kă, ư\h kơ ăn hơ io\h pơ ngôi hơ nul hăm ko\, meo mă loi ‘no\h mư\h lu sư to\k bo\k sa.

- Mư\h [et pơ gang vắc xin tang găn j^ vơnh, athei kăl kơ pơm kiơ\: {et tôm jru\m, [lep năr, ư\h kơ et tơ drô hơ lăk, ư\h kơ yua pơ gang Corticoid pơ gang găn miễn dịch.

- Kiơ\ hơ len lăng kon tơ rong đơ\ng ro\ng kơ kăp bơ ngai lơ\m dang 2 gie\ng ( j^ pơ lo\, lôch, to\k j^ vơnh…) vă đei trong hơ met đơ\ng ro\ng dơ\ng.

- ‘Ne\ kơ ngôi tơ je# hăm kon tơ rong đei vơnh, jâu hơ mơt kơ j^ vơnh, ‘ne\ kơ te\ch mơ dro, chơ ko\ meo mơ\t le\ch lơ\m tơ ring đei j^.

- Tơ roi hloi ăn kơ khu\l kơ dră, an^h jang thú y tơ\ tơ ring vă đei trong [u\ so\h hu\t ko\ meo đei j^ vơnh; ăn oei pha ra hơ len lăng kon tơ rong hơ mơt đei j^, [et tang găn j^ vơnh ăn kơ kon tơ rong pran jăng ar^h lơ\m tơ ring đei j^.

            Thuem: Tơ blơ\