VOV4.Bahnar - Đơ\ng sơ\ bơih, bơngai K’ho oei tơ\ Lâm Đồng ngăl hơgơ\p ăn io\k kon duch, kon nă, kon m^h, kon ma kơd^h. Kon pơlei akhan, kơ yuơ đe sư m^nh u\nh hnam hlo#h vao d^h băl, păng mă kăl dơ\ng ‘no\h mu\k drăm kơtum kơto\ng po hoei năm tơ\ kơtum kơto\ng anag. Tơdrong mă au, pă đei [lep hăm chăl hle bơih. Kơ yuơ io\k oei tơ doă ư\h khan lăp pơm glăi khôi luơ\t mă lei oe\i pơm ăn tru\h tơdrong t^h vơ\ djơ\ ‘lơ\ng kơ kon bơngai dơ\ng.

Tơdrong joăt sơ\ ki kơ bơngai K’ho ‘no\h ư\h kơ gơ\h io\k oei kon nă, duch păh me\, mă lei gơ\h io\k oei kon ma, kon m^h păh me\. Kơ yuơ kiơ\ kon pơlei, kon duch kon nă păh [a\, kon m^h kon ma păh me\ băt d^h băl hlo\h, đe nai ‘no\h ưh gan băt. Hlo\h dơ\ng, kiơ\ tơdrong joăt sơ\ ki kơ bơngai K’ho, tơdrong io\k oei au vă vei ra\k mu\k drăm kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, tơdăh io\k đe nai lei mu\k drăm tơ\ au tơ\ to ư\h kơ gei m^nh an^h ôh. Kơ yuơ lơ lo\h, lơ sơnăm au, đei klo akăn bơngai K’ho io\k tơ doă d^h băl oei tơ je#.

            {ok K’ Đơn oei tơ\ thôn Lăng Cú, tơring Gung Ré, apu\ng Di Linh, dêh char Lâm Đồng tơbăt, kơ yuơ sơ\ kon pơlei tim gan hlo#h vao, lăp vă vei răk tơ [a\k mong gei mu\k drăm kơd^h kơtum kơto\ng kơna mă io\k oei hơgăm lơ lau.“Tơdrong tơm pơm ăn io\k oei kon m^h, ma păh me\, duch nă păh [a\ kơ bơngai K’ho sơ\ ‘no\h vă ‘me\h mir na, hnam oei, mu\k drăm kơ u\nh hnam 2 păh hoei mơ\t lơ\m tơpang ti đe nai ‘no\h jing tơdrong tơche\ng ư\h kơ [lep tơpă mơ\n. Mă lei dang ei, tơdrong io\k u\nh om au pă [lep bơih. Hơdro# bơngai K’ho Nộp đơ\ng sơ\, kon m^h ma atăih bơih ‘no\h gơ\h io\k oei d^h băl, tơdăh oei pôm yă [ok ‘no\h ư\h kơ gơ\h oei ôh. Bơngai  K’ho Nộp đơ\ng sơ\ đ^ tơche\ng băt hlo\hj kơ bơngai K’ho Sre ‘no\h lơ lo\h văi”.

Kiơ\ ch^h jo# sơnăm 2015, măt bơngai K’ho đei hlo\h 166.000 ‘nu bơngai. Lơ\m rim u\nh hnam đei tơ oei tơ doă ‘no\h kon hơ ‘lơ\p đe hăp ư\h gan pran jăng grăng akau ‘lơng hơ iă tôch kơ lơ. Tơdrong mă au đei [o#h hơdăh, tơ\ apu\ng Di Linh, dêh char Lâm Đồng hlôi đei j^ jăn păn hnong, pơlêng hêt, s^n hơdr^h kơ yuơ đơ\ng io\k oei tơdoă pơm ăn.

Ư|h khan lăp hơdro# bơngai K’ho mă lei bơngai Chru oei tơ\ apu\ng Đơn Dương, dêh char Lâm Đồng jei lei lăi mơ\n. Pơt^h gia nhen tơ\ thôn Pró Ngó, tơring Pró, apu\ng Đơn Dương, ‘nho\ng Ma Nhị ‘no\h kon ma păh me\ io\k oei kơ mo\ Dơnơng Sang Ya Thị ‘no\h kon dùch păh [a\. Mă đơ\ng kon pơlei lơ\m pơlei, dôm bơngai lơ\m tơring khop păng linh mục hơnơ\ng chă găn ga mă lei oei pơgơ\r pơkong io\k oei d^h băl ‘mơ\i.

            Yă Ma Hô, kang [o# Tư phap tơring Pró, apu\ng Đơn Dương tơbăt, lơ ‘măng kơdră tơring lơ ‘măng chă pơtho khan găn ga u\nh hnam đe sư ră, mă lei đe sư oei ư\h kơ mơ\ng, pơm kiơ\ tơdrong pơkong u\nh om kiơ\ joăt joe sơ\ ki đe\ch. Ư|h khan lăp hơdro# u\nh hnam ‘nho\ng Ma Nhị păng no\ Dơnơng Sang Ya Thị mă lei lơ\m tơring đei tru\h mơj^t ‘nu bơngai oei tơdoă lơ lau.  

            Tơ jră hăm trong io\k u\nh om hơgăm au kơ bơngai Chru păng K’ho oei tơ\ Lâm Đồng, [ok K’ Đơn, thôn Lăng Cú, tơring Gung Ré, apu\ng Di Linh akhan, tru\h dang ei oei gei hơnơ\ng tơdrong au đe\ch. Tơpôl kăl vang găn ga păng kơdră tơring kăl iung jang mă bre\, ư\h kơ le# kon pơlei kơ hlo#h kơ vao găh khôi luơ\t io\k u\nh om chom go\ păng pơm kơne# tru\h tơdrong blu\h vơ\ djơ\ ‘lơ\ng kơ kon bơngai. “tơdrong io\k oei kon duch, nă păh [a\, kon m^h kon ma păh me\ kơ bơngai K’ho Nộp nhôn păng io\k oei sơnăm oei ‘lơ\p ‘no\h kăl hu\t hloi. Mă [ar io\k kon duch nă nhen le\ io\k io\k ‘nho\ng o\h kơ d^h po kơna ư\h kơ gơ\h ôh. Tơdăh đ^ klăh asong d^h băl yă [ok lei gơ\h io\k oei d^h băl. Io\k oei kon duch nă tơ je# ‘no\h ư\h kơ gơ\h ôh, ư\h kơ [lep ôh, kơna hu\t hloi tơdrong au. Kiơ\ tơdrong joăt kơ bơngai K’ho Nộp, io\k hơgăm lơ lo\h kơnh răm glăih tăih, yang phak”.

Kiơ\ kơ [ok K’Brỏh, kră pơlei koeng kơpho# Kơ Mêng, th^ trân Di Linh, apu\ng Di Linh, dêh char Lâm Đồng, tơdrong io\k oei hơgăm lơ lau kơ yuơ đơ\ng me\ [a\ rơ\ng, ư\h khan hơdru\h tơdăm vă d^h băl ôh. Păng hmă hmă bơngai hơkăn tôch oei ‘lơ\p dơ\ng, đei ‘măng tim mă băt chă pơjoong. Kơ yuơ lơ lo\h, ư\h khan pơm ăn tơdrong jang sa ư\h kơ le\ch mă lei oei pơm ăn tơ\ đe kon hơ ‘lơ\p đe sư ư\h kơ pran jăng grăng akau dơ\ng. Kră pơlei K’Brỏh jei tơbăt dơ\ng, hrei au gơnơm đei kang [o# chă pơtho khan tru\h tơ\ tơring atăih yăih, kơna kon pơlei hlôi băt vao păng tơdrong pơkong u\nh om chom go\ hlôi sơđơ\ng ‘lơ\ng, hui kơ đei tơdrong chă io\k hơgăm lơ lau bơih. “Kiơ\ tơdrong tơchơ\t kơ khôi luơ\t te\h đak hrei au, dro\ kăn tôm j^t hngam sơnăm mă gơ\h io\k klo, dro\ nglo tôm [ar j^t sơnăm mă gơ\h io\k hơkăn. Io\k klo hrôih, dro\ kăn hơnhơl hrôih kơna tim mă hlo#h vao rong ‘me kon hơ ‘lơ\p, ‘nau jing tơdrong ư\h kơ ‘lơ\ng ôh. Tơdrong io\k oei hơgăm, kon pơlei păng kơdră tơring jei hlôi đei pơgơ\r lơ ‘măng chă pơtho khan, athei hu\t hloi, nhen tơ\ tơring Gung Ré sơ\ pơma hơdro#, dang ei hlôi mơ\t lơ\m tơring Di Linh pơma atu\m. Sa roi mơ\t lơ\m th^ trânb, kơdră tơring sa roi pơro# pơ rôp, pơtho khan tôch kơtang găh tơdrong io\k oei hơgăm. Dang ei kơdră tơring athei hu\t hloi io\k oei hơgăm au”.

Khôi luơ\t io\k u\nh om chom go\ tơchơ\t hơdăh, kơ\m io\k oei hơgăm. Lơ\m au kơ\m io\k oei lơ\m kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h tơ je#. Lơ lo\h, tơdrong io\k oei tơdoă nhen ‘nao tơroi tơbăt tơ\ Lâm Đồng ‘no\h pơm glăi hăm Khôi luơ\t te\h đak. ‘Ngoăih tơnap tap găh tơdrong er^h sa mu\k drăm – tơpôl, tơdrong io\k oei hơgăm tơdoă nhen bơngai K’ho sơ\ tơ\ Lâm Đồng gô pơm kơne# ăn jơhngơ\m pran jăng grăng akau, pơm ato\k găh tơdrong j^ jăn păn hnong hăm dôm kon hơ ‘lơ\p kơ u\nh om hơgăm, pơm kơne# ăn tơdrong chek lar char kon kơ kon bơngai, kơ hơdre\ch hơdrung.

Bơngai ch^h: K’Brọp

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt