VOV4.Bahnar - Pơngơ\t hăm tơdrong bơ\ [uih xik tơm juăt jue gô hiơt hiong, minh [ar xơnăm kơ âu, Jơnu\m jang găh drăkăn pơlei Dơ Ngol (xăh Ia Bang, apu\ng Chư\ Prông, Gia Lai) hlôi atu\m băl chơ chă tơmam păng pơgơ\r bơ\ [uih xik tơm. ‘Nao âu, Jơnu\m jang oei pơkăp ‘nhăk [uih xik tơm juăt jue truh hăm anih ako\m kơchơ tơmam choh jang yuơ Jơnu\m jang găh drăkăn apu\ng Chư\ Prông pơgơ\r tơbang truh hăm lơ bơngai yua.  

“Xik tơm ‘meh [âu phu ‘lơ\ng păng ăh et xoai ưh đei j^ kơ\l noh athei uh hăm [uih đei bơ\ đơ\ng hla ‘long cham char, lơ\m noh ưh gơh kơ[ah kơđoh ‘long h'dam păng rơh ‘long pho\k” - yă Siu Uông, bơngai kloh kle\ch lơ\m tơdrong bơ\ [uih xik tơm tơ\ pơlei Dơ Ngol (xăh Ia Bang, apu\ng Chư\ Prông, Gia Lai) akhan thoi noh. Duh kiơ\ kơ yă Siu Uông, tơdrong tơm mă kon pơlei roi năr roi pơhơi hăm tơdrong bơ\ [uih xik tơm yuơ 2 tơmam tơm noh kơđoh ‘long h'dam păng rơh ‘long pho\k pă gan đei, kơxo# bơngai băt găh hơdre\ch ‘long âu pă đei lơ. Hloh kơ noh, [uih đe te\ch tơ\ ‘nguaih dang ei, kon pơlei adro# tơle\ch jên noh răt đei bơih mă ưh kơ kăl huach jơhngơ\m pơm tơle\ch.

 Mă lei lơ\m dôm xơnăm tơje# âu, jơnu\m jang găh drăkăn lơ\m pơlei hlôi pơkăp atu\m băl hơmet tơ iung tơdrong pơm [uih xik tơm, pơtơm đơ\ng tơdrong kiơ\ yak jơ\ng đe kră năm tơ\ bri tơchă hla ‘long. “Nhôn ‘meh răk vei kơloăi [uih xik tơm hlôi đei pơxư\ đơ\ng yă [ok xơ\ vă pai lơ xik tơm [âu phu ‘lơ\ng xơđơ\ng. ‘Nguaih kơđoh ‘long h'dam, rơh ‘long pho\k io\k đơ\ng bri, dôm tơmam nai nhen ‘nhe\t kro\ng, tơm kơtao, hơmre\, phe, rơkuaih adoi đei lơ”, yă Kpuih Jer, Kơdră Jơnu\m jang drăkăn pơlei Dơ Ngol tơroi.

Vă pơm kơđeh khei năr bơ\ [uih, minh [ar unh hnam lơ\m pơlei hlôi hơ ‘nhăk ‘long h'dam, tơm pho\k vih pơtăm, mă lei đơ\ng ro\ng noh lao đon kơlih [uih đei bơ\ đơ\ng tơm ‘long âu đei pơtăm lơ\m pơgar hnam noh [uih jing iu\ xik ưh gơh et ôh. Đơ\ng noh, kon pơlei roi hơto\k đon lui, tơm ‘long h'dam, tơm pho\k noh tơm ‘long yang, adro# hon lơ\m bri đe\ch pơtơm đei [uih xik tơm ‘ngam ‘lơ\ng.

Yă Kpuih Jer ăn tơbăt, đơ\ng ro\ng kơ hơmet tôm hla ‘long, tơdrong jang pơtoi noh yă rơih khei năr pănga nih vă bơ\ [uih. ‘Meh [uih ‘lơ\ng, ‘ngam xik, noh ưh gơh peh [uih tơ\ hơla tơm ‘long hle\o, tơm pơ o\ mă athei rơih tơm ‘long ưh đei plei dăh mă tơm ‘long đei plei ‘ngam... Kon pơlei duh akhan mưh drăkăn oei hơnăp mă vang peh [uih noh [uih jing iu\.

 Pơma dơnuh găh tơdrong bơ\ [uih, yă Kpuih Xíu ăn tơbăt: “Kơđoh ‘long  h'dam kro đei tu\l he\ch, tong hăm đak lơ\m 3-4 jơ; rim tơmam nai noh tăh lơ\m hơpăl peh he\ch. Đơ\ng ro\ng kơ noh pe\t io\k đak kơđoh ‘long h'dam lu\k lơ\k hăm tơmam hlôi đei peh he\ch păng rơva d^l v^l lơ\m tơpang ti. Kơto\l [uih hơ iuch đei ‘măn tơ\ kơpal hơnuh [a păng klơ\p hlơp hăm hla rơkuaih hơdrih lơ\m 2 năr, minh măng; [uih athei kro hrăng kơdih ưh đei xơ\k tơ\ to# ôh”.

Kiơ\ kơ yă Kpuih Jer, Kơdră Jơnu\m jang drăkăn pơlei Dơ Ngol, rim tơm xik noh kăl đơ\ng 2 - 3 to\ [uih đe\ch. Mưh xik tơyông noh uh lơ\m 5 - 6 năr noh gơh et bơih; oei xik hơ[o noh, xik [um noh athei uh lơ\m 2 – 3 gie\ng păng uh roi đunh roi ‘lơ\ng.

 Ưh adro# bơ\ [uih xik tơm ‘măn yua lơ\m unh hnam păng axong ăn ‘nho\ng oh tăp dăr, pơmai oh drăkăn pơlei Dơ Ngol oei chă tơroi ăn trong bơ\ [uih ăn đe drăkăn pơlei tơje#. Yă Kpuih Uôn (pơlei Dơ Mút, xăh Ia Bang) xơkơ\t: “Gơnơm đei [uih ‘lơ\ng mă xik tơm kơ pơlei Dơ Ngol [âu phu ‘lơ\ng, et lơ duh ưh đei j^ kơ\l, j^ klak. Rim ‘măng Jơnu\m jang đe drăkăn pơgơ\r bơ\ [uih, noh inh apinh truh lăng vă ho\k hơlen păng dang ei inh duh gơh bơ\ [uih xik tơm ăn unh hnam bơih”.

Lan chih păng rapor