VOV4.Bahnar - Đei lơ hơ io\h [ơ\t rơ ne\h ư\h kơ đei [o#h kiơ găh j^ jăn. Mă lei roi ‘lo\, dôm tơ drong đei [o#h pha roi hơ dăh. ‘No\h j^ yua đơ\ng hơ io\h hlôi đei dôm tơ drong j^, jo jăn đơ\ng oei nge. Vă tang găn [iơ\ dôm tơ drong ư\h kơ pu\n ai găh j^ jăn tơ\ hơ io\h, dôm bơ ngai joăt jang pơ gang pơ tho tơ tă ăn kơ đ^ đăng rim hơ io\h mư\h rơ ne\h kăl kơ đei khăm hơ len tôm nge ‘nao rơ ne\h, 1 tơ drong jang khăm hơ len hơ nơ\ng vă chă [o#h  hro#ih dôm tơ drong j^ lơ\m hơ kâu [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h jơ hngơ\m pran, tơ drong t^h vơ\ păng gơ\h hơ gei đơ\ng hơ io\h đơ\ng ro\ng âu kơnh.

Mon Nguyễn Đăng Tú (2 sơ năm) oei tơ\ xăh Nam Đà, apu\ng Krông Nô, de#h char Dak Nông hơ met j^ kiơ\ kơ yuăn khan suy giáp trạng đơ\ng nge tơ\ Hnam pơ gang đa khoa Thiện Hạnh io\k đơ\ng ‘nao rơ ne\h. ‘Nâu j^ 1 lơ\m dôm tơ drong j^ đơ\ng oei nge ‘nao rơ ne\h krê hơ mơt pơm ăn ư\h kơ ke\ hơ to\k tơ drong hơ gei păng t^h vơ\ tơ\ hơ io\h ie\. Mă đơ\ng thoi no\h ră mă lei mon Tú oei pran jăng, ‘lơ\ng păng t^h vơ\ nhen 1 ‘nu hơ io\h hmă. Mo\ Nguyễn Thị Hằng, me\ mon Nguyễn Đăng Tú tơ roi tơ băt kon ^nh pu\n ai đei nhen năr ‘nâu ‘no\h j^ gơ nang đei khăm hơ len tôm nge ‘nao rơ ne\h, chă [o#h j^ hro#ih păng đei hơ met tơ tom. Mo\ Nguyễn Thị Hằng tơ roi: “{ơ\t rơ ne\h, mon ư\h kơ đei [o#h kiơ pha pơ têng hăm dôm hơ io\h nai. Đơ\ng ro\ng kơ rơ ne\h, đe [ak si ăn mon năm pơm hơ len lăng ‘no\h mă băt kơ j^, ăn ư\h ‘no\h o\h ku\m ư\h kơ băt o#h”.

Khăm hơ len lăng nge ‘nao rơ ne\h ‘no\h j^ tơ drong jang hơ len lăng hơ nơ\ng ăn kơ đ^ đăng rim nge ‘nao rơ ne\h đơ\ng 2 tru\h 7 năr vă chă [o#h hro#ih dôm tơ drong j^ jăn, [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h jơ hngơ\m pran, tơ drong t^h vơ\ păng jơ hngơ\m đon đơ\ng hơ io\h. Nge đơ\ng ro\ng kơ rơ ne\h tơ\ hnam pơ gang, tôm 48 jơ, gô đei io\k 2 kơ to\h pham tơ\ kơ nơl jơ\ng vă pơm hơ len lăng pham. Đơ\ng ro\ng 24-72 jơ, tơ dăh pơ tôch hơ len lăng ăn [o#h nge đei j^, đe [ak si gô tơ le\ch ăn trong jang hơ met tro\ [lep ăn kơ nge.  

{ar tơ drong j^ găh lơ oei lơ\m tơ drong hơ len lăng nge ‘nao rơ ne\h hrei ‘nâu ‘no\h j^ suy giáp trạng đơ\ng nge păng ư\h kơ măh [u\ih G6PD.

Suy giáp trạng đơ\ng nge ‘no\h j^ tơ drong tuyến giáp ư\h kơ pơm tơ le\ch tôm hormone vă pơm lăp hăm tơ drong ‘me\h vă tơ pl^h păng tơ drong t^h vơ\ đơ\ng hơ kâu jăn. Tơ drong răm ‘no\h j^ hơ io\h hiơ\ kơ vơ\ pơ đ^ găh hơ kâu jăn hăm jơ hngơ\m đon nhen hiơ\ kơ ‘lo\, kre\, ư\h kơ hơ gei, hlo#h vao hiơ\... Jo# păh lăp mư\h 4000 - 5000 ‘nu hơ io\h ‘no\h đei 1 ‘nu hơ io\h đei suy giáp trạng đơ\ng nge.

Ư|h kơ măh [u\ih G6PD ‘no\h j^ 1 tơ drong j^ đei [ơm đơ\ng bơ ngai lơ\m u\nh hnam, pơm ăn ư\h kơ măh pham, dreng hơ kar pơ dui đunh pơm ăn nge đei j^ ư\h kơ ‘lơ\ng tơ\ ‘ngok, [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ drong hơ to\k vơnh. Tơ drong j^ âu đei kơ so# bơ ngai j^ lơ lơ\m tơ pôl Jo# păh lăp mư\h  100 hơ io\h ‘no\h đei 3-7 hơ io\h ư\h kơ măh [u\ih G6PD.

{ar kơ loăi j^ âu kăl kơ đei chă [o#h hro#ih păng hơ met tơ tom mă hơ me\ng hơ io\h t^h vơ\ hmă. {ak si Hoàng Minh Ngọc, khoa hơ met j^ găh dro\ kăn – Nge ‘nao rơ ne\h, Hnam pơ gang đa khoa Thiện Hạnh tơ roi tơ băt thim: “Tơ drong j^ ư\h kơ măh [u\ih G6PD dang ei tam mă đei pơ gang hơ met mă lăp đei trong tang găn đe\ch. Vă khan mư\h đ^ băt hơ io\h đei j^ âu ‘no\h u\nh hnam gô đei [ak si pơ tho tơ gu\m hơ nơ\ng vă băt trong ve\h ver kơ dôm kơ loăi tơ mam sa, đak nhă dăh mă dôm pơ gang gô pơm ăn j^ roi de#h dơ\ng. J^ suy giáp trạng đơ\ng gre ‘no\h đei pơ gang hơ met. Lăp đơ\ng ro\ng kơ rơ ne\h, nge athei hơ met hơ nơ\ng tru\h đ^ chăl ar^h hăm hormone tơ pl^h. U|nh hnam athei ăn nge yua pơ gang [lep jơ năr, [lep kơ liêu păng rim khei, rim sơ năm, athei năm khăm dơ\ng vă [ak si hơ len lăng tơ drong t^h vơ\ tôm tơ drong đơ\ng nge vă tơ le\ch ăn dôm trong hơ met pơ tăl dơ\ng”.

Sơ năm 2011, de#h char Dak Lak pơ tơm jang kiơ\ Tơ drong jang khăm hơ len lăng hơ drol kơ rơ ne\h păng nge ‘nao rơ ne\h kiơ\ athei đơ\ng An^h tơm vei lăng jang pơ gang hăm tơ drong tơm chă [o#h, pơ găn păng hơ met hro#ih dôm kơ loăi j^ jăn dăh mă đei [ơm j^ hloi lơ\m kơ plăh nge oei lơ\m klak păng nge ‘nao rơ ne\h, tơ gu\m nge rơ ne\h hmă dăh mă  ve\h ver đei dôm tơ drong răm kơ tang găh hơ kâu jăn păng đon hơ gei, tơ jur kơ so# bơ ngai jo jăn, kơ băt săt lơ\m tơ pôl, tơ gop hơ to\k ‘lơ\ng kơ so# măt kon pơ lei. Io\k đơ\ng tơ le\ch jang Tơ drong jang, rim sơ năm đei kơ hre\ng rơ bâu me\ oei hơ năp păng nge ‘nao rơ ne\h đei pơm hơ len lăng tôm. Mă lei kiơ\ hơ len lăng đơ\ng an^h jang pơ gang, hrei ‘nâu, hlo#h vao đơ\ng tơ pôl găh tơ drong g^t kăl đơ\ng tơ drong jang âu tam mă lơ, mă loi ‘no\h j^ tơ\ tơ ring hơ tăih hơ to\, tơ ring kon pơ lei kon kông. {ơ\t ‘nao rơ ne\h, đ^ đăng hơ io\h ư\h kơ đei [o#h j^ ding tru\h đei dôm tơ drong đei [o#h nhen hiơ\ kơ ‘lo\, kre\, ư\h kơ be\ch hơ bal, ư\h kơ hlo#h vao [iơ\ kơ dôm hơ io\h nai ‘no\h [ơ\t dâu, tơ drong pơ găn đơ\ng y học ư\h pa\ đei yua lơ. Yua thoi no\h, tơ drong hơ len lăng tôm nge ‘nao rơ ne\h ‘no\h j^ tôch kơ g^t kăl, mă loi ‘no\h tơ\ dak Lak, an^h đei kơ so# bơ ngai io\k u\nh om hro#ih, tơ oei băl hơ găm oei lơ.

Thuem tơ blơ\