VOV4.Bahnar - Hơ năp păng rơ ne\h ‘no\h j^ m^nh tơ drong gle\h hrat păng đei lơ tơ drong krê hăm đe dro\ kăn. Lơ bơ ngai pu\n ai mưh rơ ne\h “me\ kon lie\m kâu sơ đơ\ng ‘lơ\ng” mă lei ku\m đei lơ bơ ngai tơ [âp tơ drong ưh pu\n, [ơm ưh ‘lơ\ng truh jơ hngâm pran, [ât lăp [ơm truh tơ drong lôch arih kơ me\ hăm kon nge hai. Yoa thoi no\h, adrol păng lơ\m khei ‘năr hơ năp, dro\ kăn athei hơ met ăn kơ dih yă kiơ găh tơ drong vei rong nge lơ\m klak, kăl loi j^ năm khăm nge kiơ\ khei vă găn [iơ\ tơ drong krê hơ mơt.

Pơm me\ ‘no\h j^ yang pơ sư\ ăn kơ đe dro\ kăn mă lei vă rơ ne\h đei 1 ‘nu nge, [ât lăp bơ ngai me\ athei hu\t đ^ jơ hngâm pran păng tơ drong arih kơ dih hai. Pơ tih gia nhen thoi mo\ Nguyễn Thị Thu Hà (28 sơ năm) tơ\ plt Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lak. ‘Năr 24/1 âu ki ro\ năng jing năr ưh đei lai yơ hiơt lơ\m tơ drong pơm me\ đơ\ng mo\ Hà. Mo\ Hà hơ năp ‘măng mă 2 mă lei hơ kâu jăn đei lơ tơ drong j^, krê hlo\h ‘no\h j^ huyêt ap to\k păng j^ cường giáp (basedow). {ât mo\ Hà đei chơ năm tơ\ hnam pơ gang, [ôh ‘nâu j^ tơ drong rơ ne\h tôch mơ mat, krê hơ mơt lôch me\ mă ưh ‘no\h kon mă lei yoa ưh đei jơ vă chơ năm tơ\ hnam pơ gang kơ pal kơ na đe [ak si tơ\ Hnam pơ gang đa khoa tơ ring Tây Nguyên tơ chơ\t răih hơmet ăn hloi. Mă lei adrol kơ mât tơ\ lăm răih, mo\ Hà plei nuih nhen ưh pă tơ te\h bơih. Mă lei gru\p răih adrin đ^ jơ hngâm, tơ gu\m ăn me\ kon măr sư gơ\h lie\m kâu, sơ đơ\ng ‘lơ\ng. Nge dro\ kăn trăp 3,3kg rơ ne\h hlôi, đei đe [ak si păng hnam tơ no\ mo\ Hà năng nhen thoi m^nh tơ drong pơ sêh.

{ak si Đinh Viết Quang, Pho\ Kơ dră khoa rơ ne\h kon, Hnam pơ gang đa khoa tơ ring Tây Nguyên ăn tơ băt ‘nâu j^ 1 lơ\m kơ so# dôm bơ ngai rơ ne\h kon hơ mơt hlo\h mă khoa io\k hơ met, tơ dăh hiơ\ [iơ\ 2,3 yâi, bơ ngai me\ păng nge ro\ năng lôch hloi. Mă lei, kiơ\ [ak si Đinh Viết Quang, tơ drong ‘nâu gơ\h ve\h mơ\n tơ dăh bơ ngai me\ tơ re\k truh tơ drong khăm nge lơ\m klak kiơ\ khei păng năm tơ\ hnam pơ gang hrôih [iơ\ jơ năr rơ ne\h. Tơ drong ‘nâu đei yoa tơ drong juăt đơ\ng lơ dro\ kăn hơ năp, mă lăp năm siêu âm nge mă lei ưh đei khăm hơ len kiơ\ khei. Kơ lih yoa siêu âm lăp lăng [ôh hơ kâu jăn nge đe\ch mă ưh đei hơ len năng jơ hngâm pran bơ ngai me\. Yoa thoi no\h, dôm tơ drong j^ krê lơ\m khei ‘năr hơ năp nhen j^ hơ yô đak s^k, huyêt ap to\k, pơ juăl lơ\m hơ kâu jăn… ưh đei băt păng hơ met hrôih. Dôm tơ drong j^ âu [ơm ưh ‘lơ\ng truh jơ hngâm pran bơ ngai me\ păng kon, [âp lăp pơm pơ đ^ 2 ‘nu me\ kon lôch hơ dai hloi.

{ak si Niê Thị Lệ Mai, jang tơ\ khoa Rơ ne\h kon, Hnam pơ gang đa khoa Thiện Hạnh ăn tơ băt: “Tơ drong j^ hơ yô đak s^k lơ\m khei ‘năr hơ năp gơ\h găn đei kiơ\ đơ\ng khăm hơ len j^ hơ yô đak s^ lơ\m khei ‘năr hơ năp đơ\ng gie\ng mă 24 truh 28. Tơ dăh tơ drong ‘nâu ưh đei khăm păng găn le# [ât lăp sư pơm ăn nge lôch lơ\m klak lơ\m dôm gie\ng mă hơ tuch mă ưh kơ băt yoa yă kiơ. Mă 2 ‘no\h găh huyêt ap to\k, đe oei krao ‘no\h [ơm pơ nhu\l đơ\ng nge jrot. Tơ dăh ưh đei khăm nge kiơ\ khei, ‘no\h ưh kơ băt huyêt ap adrol kơ ‘no\h dôm yơ, jơ năr [ơm pơ nhu\l đơ\ng nge jrot dôm yơ. Tơ drong ‘nâu [ât lăp pơm ăn bơ ngei me\ gơ\ hơ kâu, [ơm ưh ‘lơ\ng truh tơ\ nge păng me\ hai.”

Mo\ Nguyễn Thị Phượng (32 sơ năm) tơ\ xăh Cư Ebur, plt Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lak oei hơ năp kon mă 2. Yoa rơ ne\h kon hơ drol kơ ‘no\h mo\ Phượng răih io\k nge kơ na mo\ hơ nơ\ng năm tơ\ hnam pơ gang khăm hơ len. Mo\ Phượng akhan, tơ dăh lăp siêu âm đe\ch ‘no\h ưh sơ đơ\ng ăn jơ hngâm pran kơ bơ ngai me\.

Mo\ Nguyễn Thị Phượng ăn tơ băt: “O|h oei hơ năp kon mă 2, đei 39 gie\ng bơih. O|h năm khăm nge hơ nơ\ng, đơ\ng ‘nao hơ năp truh dang ei. Mưh năm khăm nge kiơ\ khei, [ak si khăm tôm ăn me\ kon, siêu âm, set hơ len pham, pơ to\ plei nuih nge, pơ to\ plei nuih, roi tơ [ôh tơ mam so\ng xa ăn me\ păng kon.”

Kiơ\ [ak si juăt jang tơ\ lăm rơ ne\h, mưh [ôh kơ dih kâu hơ năp, bơ ngai me\ athei năm khăm hloi, roi hrôih roi ‘lơ\ng păng chih măt khăm hơ len nge tơ\ hnam pơ gang, năm khăm nge hơ nơ\ng kiơ\ khei. Khăm nge đei lơ tơ drong vă hơ len tôm te\ch jơ hngâm pran kơ me\ păng nge, đei: Siêu âm, set hơ len pham, đak hơ yô, pơ to\ huyêt ap, hơ len năng tơ drong bek, plên, hơ len năng năr rơ ne\h, roi tơ [ôh găh tơ mam xa, bơ\ jang, pơ dơ\h ngôi…. Mă loi hăm bơ ngai đei lơ tơ drong j^ jăn, [ak si gô đei trong vei lăng nge pha [iơ\, kơ jăp [iơ\.

Kiơ\ tơ drong hơ len đơ\ng dôm [ak si juăt jang lơ\m khoa mơ\n, đe bơ ngai me\ oei mơ lôh đei đon hlôh vao păng vei rong nge ‘lơ\ng [iơ\ kơ bơ ngai me\ ‘lo\, kră. Đe sư hơ nơ\ng năm tơ\ hnam pơ gang vă khăm hơ len păng io\k nơ\r roi tơ [ôh đơ\ng [ak si. Mă lei bơ ngai me\ oei mơ lôh lăp pơ ngơ\t ăn jơ hngâm pran mưh đ^ hơ năp bơih đe\ch, hui bơ ngai tơ re\k truh tơ drong hơ met jơ hngâm jăn adrol kơ hơ năp. Nhen thoi mo\ Trần Thị Thủy (23 sơ năm) tơ\ phường Tân Thành, plt Buôn Ma Thuột. Mo\ Thủy dang ei oei hơ năp gie\ng mă 27 mă lei nge ie\ [iơ\ pơ têng hăm hmă kơ na mo\ hơ nơ\ng năm tơ\ hnam pơ gang vă khăm hơ len nge. Mo\ Thủy ăn tơ băt klo kăn mo\ tam mă tơ che\ng truh rơ ne\h kon kơ na kơ dih kâu tam mă hơ met ‘lơ\ng jơ hngâm jăn.

Mo\ Trần Thị Thủy tơ roi: “O|h hơ năp blu\ng a, dang ei đ^ đei 27 gie\ng bơih. {ât băt kơ dih kâu hơ năp o\h tôch hơ iă mă lei đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h tôch pơ ngơ\t. Yoa o\h hơ năp ưh tom băt, ‘ngoăih kơ đon tơ che\ng đơ\ng klo kăn nhi.”

Đe [ak si juăt jang đei nơ\r tơ tă, dro\ kăn hơ drol kơ hơ năp athei băt tôm tơ drong găh vei lăng nge lơ\m klak, kăl loi athei đei jơ hngâm pran ‘lơ\ng, hiôk chơt, ưh hli pơ ngơ\t kiơ, so\ng xa tơ mam mă tôm hai. ‘Nâu đei năng j^ tơ drong kăl hlo\h vă gơ\h đei khei ‘năr hơ năp pran jăng, sơ đơ\ng ‘lơ\ng ăn me\ păng kon nge hai.

Dơ\ng: Tơ blơ\