VOV4.Bahnar - Nơ\r pơma kră Việt Nam noh “Kơpô jing trong jang xa”. Tơdrong mă noh vă tơroi kơjă tih tên đơ\ng kơpô hăm rim unh hnam, yuơ hăp jing mu\k drăm kăp g^t. Hăm bơngai M’nông tơ\ Đăk Nông pơma adro# păng minh [ar kon kông Tây Nguyên pơma atu\m, kơpô đei xơnong kăp g^t lơ\m tơdrong erih mu\k drăm kơ rim unh hnam. Yuơ noh, hơnơ\ng 2 xơnăm, bơngai M’nông pơgơ\r xoi tơbeh ăn kơpô păng ming hơmet hơdrong kơpô minh ‘măng vă tơ[ôh đon bơnôh kon bơngai hăm hơdre\ch kon tơrong âu.

Lơ\m dôm năr je# tôch khei 3, unh hnam [ok Y Chung Buôn Dap (bơngai M’Nông) tơ\ thôn 2, xăh Nam Ka, apu\ng Lăk, dêh char Dak Lak oei hơmet pơgơ\r xoi tơbeh kơ kơpô păng bơ\ hơdrong kơpô. {ok ăn tơbăt, âu jing khôi đơ\ng xơ\ kơ bơngai M’Nông đei răk vei, dang ei kon pơlei adoi oei che\p vei. Đơ\ng kră xơ\, unh hnam bơngai M’nông yơ duh rong kơpô vă chă ‘măn jang, pơchoh teh, dui ‘long... păng jing mu\k drăm kăp g^t kơ unh hnam.

Kiơ\ khôi kră xơ\ răk ăn, bơngai M’nông bơ\ hơdrong kơpô ăh je# tôch khei 3 rim xơnăm. Mă lei adrol kơ bơ\ hơdrong kơpô noh đe xoit ơbeh kơ yang hơpang ‘mơ\i vă vei vêr ăn kon pơlei păng kơpô gơh grăng pran, chêk lar. {ok Y Chung Buôn Dap ăn tơbăt, đơ\ng blu\ng xơnăm âu, unh hnam duh pơgơ\r xoi tơbeh kơ pơlei pơla, khei 3 âu pơtơm xoi tơbeh hơdrong kơpô: “Adrol kơ bơ\ hơdrong kơpô noh athei xoi tơbeh. Mưh minh xơnăm, [ar xơnăm, kon pơlei oei đei tơdrong ưh ‘lơ\ng, noh bơ\n athei xoi tơbeh kơ pơlei pơla ‘mơ\i. Xơnăm mă yơ duh pơgơ\r xoi tơbeh kơ pơlei pơla vă apinh yang teh, yang đak, yang bri lơ\m blu\ng xơnăm. Lơ\m xoi tơbeh noh athei hơvơn kră pơlei, bơngai mă đe lui yom pơgơ\r; hơvơn kon pơlei vang ako\m tôm ưh đei bu gơh hơngăh. Tơdrong xoi tơbeh đei pơgơ\r ăh blu\ng xơnăm”.

Vă hơmet bơ\ hơdrong kơpô, adrol xơ\, tơ ‘ngla hnam athei gơnơm khul unh hnam năm tơ\ bri tơchă dôm tơlei hre tih kơjung pơhlom đơ\ng 5 truh 10 met. Đơ\ng ro\ng noh, năm koh tơm pơlei dăh mă tơ\r ie\ pơhlom 10 truh 15cm tơm tơpăt đunh đơ\ng 2 truh 3 xơnăm. Kiơ\ khôi bơngai M’Nông, vă đei dôm tơmam ‘lơ\ng, khul bơ\ hơdrong athei năm koh ‘long đơ\ng pơgê hrôih vă tang găn juei ôr, kon xem pơlang hơwing krao. Tơblang ăn tơdrong mă âu, [ok Y Chung Buôn Dap akhan, mưh le# juei păng xem pơlang hơwing [ôh kon bơngai nămtơ\ bri mă ôr krao noh ưh kơ pu\n ai. Yuơ noh, tơ ‘ngla hnam athei rơih khei năr ‘lơ\ng xơđơ\ng vă năm tơ\ bri: “Adrol kơ bơ\ hơdrong kơpô noh ba athei năm tơ\ bri vă rơih chă koh tơm pơle, ‘long, dăh mă pơle bơ\ jrăng păng tơlei hre kră kơjăp, mă lei athei rơih ‘năr ‘lơ\ng xơđơ\ng. Mưh kơtơ\ng juei tơ ‘lơ\ng, xem pơlang hơwing asi noh le# đe\ch, kơlih hăp tơroi tơdrong ưh kơ ‘lơ\ng. Mưh ‘năr mă 2 hăp krao noh ưh đei kiơ ôh, oei ăh ‘năr mă blu\ng noh đe gie\ng tơpă”.

Hơdrong kơpô kơ bơngai M’nông hơnơ\ng bơ\ um vuông, đei 4 păh hơto\ băl vă hơto\ ăh puh kơpô mơ\t lơ\m hơdrong. Oei hơgăt tih dăh mă ie\ noh kiơ\ kơxo# kơpô kơ rim unh hnam. Mă lei vă tơjră hăm kon bri brăh rôp xa kơpô păng vă pơgăn lơ\m rim ‘măng kơpô pơj^l băl tơplo\ng tơ\ ‘nguaih, noh hơdrong kơpô athei bơ\ kơjung. Đơ\ng ro\ng bơ\ hơdrong đang, rim đe tơdăm lơ\m pơlei atu\m hăm unh hnam tơpuh kơpô mơ\t lơ\m hơdrong. Lơ\m kơplăh puh kơpô vih, đe rơih kơpô tih dim, bek ‘lơ\ng hloh mơ\t adrol, đang kơ noh kơpô nai. Pơtoi kơ noh, tơ ‘ngla hnam pơtơm hơmet tơmam ‘măn xoi tơbeh ăn kơpô păng hơdrong ‘nao. {ok Y Chung Buôn Dap ăn tơbăt, xơ\ đei minh khul unh hnam bơ\ atu\m minh hơdrong kơpô noh đe xoi tơbeh atu\m mơ\n. Mă lei dang ei rim unh hnam kơdih bơ\ hơdrong păng xoi tơbeh kơdih: “Đơ\ng ro\ng bơ\ đang hơdrong noh đe xoi tơbeh kơ hơdrong kơpô păng kơpô hloi. Adrol xơ\, xoi tơbeh atu\m noh rim unh hnam tơgop minh tơm xik, minh pôm ier. Oei nhu\ng noh yuơ unh hnam xoi tơm [uh. Pơlei đei 9 truh 10 unh hnam rong kơpô kron atu\m minh hơdrong. Xơ\ noh thoi ăi, oei dang ei noh bơ\ hơdrong kơdih păng xoi tơbeh ăn hơdrong kơpô kiơ\ rim unh hnam”.

Tơmam xoi kơ hơdrong kơpô hơnơ\ng ‘măn ăh anăp ‘măng mơ\t le\ch. Tang măt ăn unh hnam đei kơpô ako\m tơ\ hơdrong kơpô, tơ ‘ngla hnam che\p kơ\l khul dăh mă kră pơlei pơre nơ\r xơkat xoi tơbeh. Nơ\r xoi noh apinh yang hơpang tơgu\m ăn khul kơpô grăng pran, ưh đei [ơm pơrang, chêk lar char kon; hơdrong kơjăp, ưh đei [ơm kon bri brăh pơrăm. Xoi tơbeh đang, rim bơngai lơ\m pơlei atu\m et xa, pơma dơnuh, tơroi găh tơdrong hlôh vao lơ\m rong kơpô păng hri hơ ‘nguơ\u xo# xôn.

Hrei âu, tơdrong erih đei lơ tơplih, rim unh hnam adoi đei kơmăi kơmo\k vă choh jang xa. Mă lei bơngai M’Nông tơ\ Đak Nông duh oei rong lơ kơpô, yuơ hăp jing mu\k drăm kăp g^t kơ rim unh hnam. Yuơ noh, bơngai M’Nông duh oei răk vei khôi juăt xoi tơbeh kơ hơdrong kơpô, xoi kơ kơpô vă tơ[ôh đon băt hăm kơpô, duh nhen vei răk mu\k drăm kơ unh hnam.

Lan chih păng rapor