VOV4.Bahnar - Hăm bơ ngai Mơ Nâm (1 sơ drai kơ hơ dre\ch Sêdang) tơ\ apu\ng Kon Plông, dêh char Kon Tum, kơ pô tôch g^t kăl lơ\m tơ drong erih xa păng tơ drong juăt kơ rim u\nh hnam. Kơ lih thoi no\h, rim sơ năm bơ ngai Mơ Nâm hơ nơ\ng pơ gơ\r soi pơm hơ drong kơ pô vă tơ [ôh jơ hngâm đon ‘mêm kơ eng hăm kon tơ rong âu, atu\m hăm ‘no\h ‘nâu j^ jơ năr bơ nê kơ yang hlôi pring vei kơ pô pran jăng, su kon lơ vă kon pơ lei đei tơ drong erih xa ph^ tơ no\.

Kơ pô – Kon tơ rong cho\h rơ uơ, chơ chue\n

Bơ ngai Mơ Nâm erih xa tơ\ tơ ring groi kông hơ mơ\l Kon Plông prăt sơ năm tơ ngie\t găng. Đe sư đa rong kơ pô yoa ‘nâu j^ kon tơ rong lăp hăm to\ ‘mi kial tơ\ âu.

Đơ\ng kră sơ\ truh dang ei, rim hnam rong kơ pô ngăl. Kiơ\ tơ drong erih xa lơ\m hnam kơ dih mă đe sư rong lơ dăh mă to\ se\t. Dôm u\nh hnam tơ nuh hlo\h ku\m rong 1, 2 to\ kơ pô, oei dôm u\nh hnam pơ dro\ng, đei [ôh ‘no\h rong truh kơ hre\ng to\.

Sơ\, ‘ngoăih kơ ch^ng chêng, ge go\... kơ pô ku\m jing 1 lơ\m dôm tơ mam vă tơ [ôh ăn tơ drong pơ dro\ng kơ rim u\nh hnam. Rong kơ pô tôch g^t kăl lơ\m tơ drong erih xa, mu\k drăm kơ kon pơ lei.

Adrol sơ\, kơ pô hơ nơ\ng đei bơ ngai Mơ Nâm năng j^ kon tơ rong vă tơ plih hăm dôm tơ mam kăp g^t nhen ch^ng chêng, ge go\ păng te\h. Kơ pô oei jing tơ mam hơ kơ\t mưh vă pơ gơ\r io\k u\nh om ăn kon hơ ‘lơ\p, tơ mam vă duh, kla hre…

Kăl loi, kơ pô j^ tơ mam vă soi kơ yang lơ\m dôm tơ drong soi tih, g^t kăl kơ pơ lei, kơ rim hnam. Yoa thoi no\h sư oei đei lăng nhen tơ mam tang măt ăn kon bơ ngai. Mưh kon pơ lei pơm tơ drong kiơ ‘no\h ưh kơ lăp hăm yang, kơ pô gô đei yoa vă soi plang, lôch tang ăn bơ ngai vă tơ bral yoch hăm yang.

Lơ\m tơ drong cho\h jang xa, bơ ngai Mơ Nâm tơ\ Kon Plông jang chu\n na [a đak. Đe sư rong kơ pô vă joă chu\n na ưh kơ đei cho\h rơ uơ nhen kon pơ lei tơ\ tơ ring tơ hnă. Kiơ\ nơ\r tơ blang đơ\ng đe sư, yoa chu\n tơ\ tơ ring groi kông ie\, tơ ter kơ thong tôch mơ mat mưh cho\h rơ uơ; kơ na ăn kơ pô joă sư [ônh [iơ\.

Dang ei trong jang âu oei yoa hăm dôm chu\n na ie\, hlu\t đe\ch. Oei dôm chu\n na xă [iơ\ đe cho\h hăm kơ măy ngăl bơih kơ na kơ pô jing hiôk rơ hơi [iơ\.

Sơ\ kơ pô tôch kăp, lăp dơ\ng đơ\ng ro\ng kơ ch^ng chêng, ge go\ ‘no\h hrei ‘nâu kơ pô j^ kon tơ rong cho\h rơ uơ, chơ chue\n kơ kon pơ lei. Ku\m hăm tơ drong cho\h jang xa mir na, rong kơ pô j^ tơ mam io\k yoa tơm kơ rim u\nh hnam. Yoa thoi no\h, kon pơ lei roi năng kăl hlo\h dơ\ng tơ drong rong kơ pô. Hrei ‘nâu, lơ u\nh hnam bơ ngai Mơ Nâm đa rong kơ pô kiơ\ gru\p, hui đei hnam rong hơ dro#. 1 gru\p đơ\ng 3 - 5 u\nh hnam vei pơ lơ\h băl.

Kơ pô kơ bơ ngai Mơ Nâm.

‘Lơ\ng hơ iă tơ drong soi pơm hơ drong kơ pô

Lơ\m 1 sơ năm, lêh soi pơm hơ drong kơ pô ‘no\h j^ lêh tih păng tôch g^t kăl lơ\m tơ drong erih, cho\h jang xa kơ bơ ngai Mơ Nâm.

Kon pơ lei đa pơ gơ\r soi pơm hơ drong kơ pô lơ\m khei 2 rim sơ năm. Tơ drong soi âu vă kơ pô pran jăng, su kon lơ, tơ gu\m ăn kon pơ lei joă chu\n; păng bơ nê kơ yang kông, yang đak, yang bri pring vei kon pơ lei đei tơ drong erih xa ph^ tơ no\, hiôk chơt. 

Kră pơ lei A Đúp (tơ\ plei Kon Leng II, xăh Đăk Long, apu\ng Kon Plông) tơ roi: Adrol sơ\, soi pơm hơ drong kơ pô pơ gơ\r lơ\m 5 năr, mă lei hrei ‘nâu đe pơ gơ\r pă 3 năr đe\ch bơih. Lăng kiơ\ kơ so# kơ pô kơ rim hnam mă đe sư pơm hơ drong tih dăh mă ie\ pha ra băl. Rim gru\p chă rơih 1 an^h te\h tơ hnă ‘lơ\ng hơ tăih kơ hnam dang 2, 3 hre\ng met vă pơm hơ drong ‘nao ăn kơ pô.

Adrol sơ\, kon pơ lei krao 1 ‘nu [ok pơ jâu truh vă soi rơih te\h pơm hơ drong kơ pô. Hrei ‘nâu mưh rim hnam drơ\ng 1 nơ\r hăm te\h vă pơm hơ drong kơ pô ‘no\h, bơ ngai vei lăng gru\p iung soi kơ yang, puh tơ ve\h le# yang kơ ne#, đang kơ ‘no\h pơ to\ te\h, hơ tâp jrăng pơm hơ drong.

Lơ\m năr blu\ng, 1, 2 ‘nu dro\ kăn đei pơ jao cho\h hơ met te\h đei rơih vă pơm hơ drong. Bơ ngai nai năm tơ\ ro\h phe\ ‘nhot, yâu ka... hơ met tơ mam ăn năr soi. Đe bơ ngai dro\ nglo ‘no\h mât tơ\ bri chă hre, ko\h jrăng. Đe sư chă rơih dôm kơ loăi ‘long kơ jăp, huei kơ bu\k, moa re\h... tung vih tơ\ hnam vă pơm hơ drong.

Năr mă 2, đ^ đăng hơ ku\m [ât hơ nih te\h đei rơih, pơ tơm pơm hơ drong păng soi kơ yang. Hơ drong kơ pô đei pơm tôch [ônh, mă lei tơ drong soi ăn hơ drong ‘no\h tôch g^t kăl, đei pơ gơ\r tôch pơ nhen.

Dro\ kăn ‘no\h tung pơ du\ ‘long năm tơ\ an^h pơm, oei dro\ nglo ‘no\h [u\ jrăng păng văr ju\m dăr hơ drong. Rim jrăng đei [u\ pơ dơ\ng tơ păt păng cho# pơ kơ\ng hăm lơ kơ loăi tơ lei tang, hre… {ât hơ lam jrăng, dang 1m đei [u\ pơ dơ\ng 1 to\ hơ drơ\ng vă pơm ăn hơ drong kơ pô roi kơ jăp.

Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h, dôm bơ ngai lơ\m rim hnam năm truh 4 păh mum hơ drong kơ pô, ming hră đei [râm tơ vih tơ\ ‘ngoăih vă puh tơ ve\h dôm tơ drong ưh pu\n ai pơ răm kơ pô.

Đơ\ng ro\ng kơ pơm đang hơ drong, đe puh tơ mât kơ pô lơ\m hơ drong. Đe chă rơih dôm kơ pô tih hlo\h, ‘lơ\ng hlo\h mât hơ drol, hăm đon hơ pơi ‘me\h đei lơ tơ drong ‘lơ\ng truh.

Mưh kơ pô mât lơ\m hơ drong bơih, dôm u\nh hnam ku\m hăm bơ ngai vei lăng gru\p pơ tơm soi kơ yang. Tơ mam soi kơ hơ drong kơ pô ‘no\h j^ ie\r, nhu\ng, tơ drô. Hnam yơ đei [ôh, jo# dôm to\ kơ pô ‘no\h te\h dôm to\ ie\r, tơ dăh ưh soi 1 pôm ie\r ku\m huei mơ\n.

Năr mă 3 ‘no\h j^ năr mih ma duch nă pơ dơ\ng gơ\ng. Gơ\ng đei pơ dơ\ng to\k bo\k hơ drong kơ pô vă tơ băt te\h pơm hơ drong kơ pô âu j^ te\h gru\p ‘no\h vei lăng, dang ei ‘no\h j^ an^h oei ăn kơ pô, yang kơ ne# ưh gơ\h mât tơ gar dăh mă phă pơ răm kơ pô.

Đơ\ng ro\ng kơ pơ gơ\r pơm, soi đang hơ drong ăn kơ pô, kon pơ lei pơ tơm et xa hơ doi, hơ ri hơ xoang. Đơ\ng âu tơ drong pơ vei lơ\m tơ pôl, pơ lei pơ la roi kơ jăp ‘lơ\ng. Năr et soi oei jing năr vă me\ [ă, yă [ok klăih song kơ pô ăn kon sâu lơ\m hnam hai.

Lêh soi pơm hơ drong kơ pô j^ tơ drong juăt ‘lơ\ng kơ bơ ngai Mơ Nâm tơ\ Kon Plông, dêh char Kon Tum, ưh lăp tơ [ôh hơ dăh tơ drong ‘lơ\ng hơ iă găh tơ drong juăt cho\h jang xa đe\ch, mă sư oei tôch g^t kăl lơ\m tơ drong pơ vei băl lơ\m tơ pôl hai.

Hrei ‘nâu, tơ drong lêh ‘nâu oei đei kon pơ lei che\p vei. Mă lei tơ drong soi plang roi [ônh [iơ\: đei gru\p rơih pơm hơ drong ‘nao, ku\m đei gru\p rơih pơm hơ met ming hơ drong so.

Ưh hơ len găh tơ drong soi plang, mă lei hơ drong kơ pô hrei ‘nâu đei kon pơ lei pơm kơ jăp ‘lơ\ng [iơ\ vă tơ gu\m ăn kơ pô ke\ tơ jră hăm kial tơ ngie\t.

Thuỳ Hương (KT online): Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\