VOV4.Bahnar - Vă đ^ khe\i 8, năr blu\ng khe\i 9 (dương l^ch) rim sơnăm, bơngai Sêdang Sêteng oe\i tơ\ apu\ng Tu Mrông (dêh char Kon Tum) hmă hmă đe\i pơgơ\r kơ\m ming đak tơnglang. Tơdrong pha hăm pơgơ\r soi tơbe\h tơ\ au ‘no\h tơdăh ư\h kơ đe\i sôk vă roi tơbe\h ‘no\h, tơdrong pơgơ\r au ư\h kơ đe\i g^t kăl yă kiơ ôh. Kơ\m ming đak ‘no\h tơdrong pơgơ\r tơgoăt tơgoăl pơle\i pơla bơngai Sêteng atu\m d^h băl ve\i lăng cham char, hơpơi đe\i đak măh mai, kon pơlei pran jăng grăng akau, [a hơ [o blu\h vơ\ jing ‘lơ\ng. 

Trong pơgơ\r tơ [e\nh tơdrô ăn kră pơlei

Kơ\m ming đak kơ bơngai Sêdang tơring Tu Mrông hmă hmă pơgơ\r lơ\m 3 năr. Năr blu\ng, kră pơlei hăm kon pơlei năm tơchă tu đak. Mư\h tơchă đe\i tu đak, kră pơlei pơ jao ăn đe dro\ nglo, đe tơdăm năm tơ\ bri ko\h kram tơro\h găn tu đak vă kră pơlei soi ap^nh yang đak ăn asong klang đak ro năm tơ\ pơlei.

{ok A Bau, pơlei Năng Lớn Ba, tơring Đăk Sao, apu\ng Tu Mrông, dêh char Kon Tum tơbăt: “ Kiơ\ tơdrong joăt kơ bơngai Sêdang, hơdrol tru\h khe\i pơgơ\r et jur sa, kon pơlei tơ\ au hmă hmă hơmet ming tơnglang đak vă đe\i đak so\ nhă. Tơdrong chă hơmet ming tơnglang đak ‘no\h kơ yuơ kră pơlei tơchơ\t, tơroi tơbăt ăn rim ‘nu bơngai vang năm tơchă tu đak. Tơdăh tơchă đe\i tu đak thoong đak ‘lơ\ng ‘no\h v^h tơroi ăn pơlei, đơ\ng ro\ng ‘no\h đe dro\ nglo, đe tơdăm vang năm ko\h kram, pơ o, alao pơm tơnglang đak, klang đak v^h tru\h tơ\ pơlei”

Đe hơdru\h so\ đak lơ\m get đak

Năr mă [ar, đe dro\ kăn đe\i kră pơlei pơ jao chong cho\h trong đơ\ng pơlei tru\h tơ\ an^h đe\i đak, găh đe dro\ nglo năm ko\h pơ o pơm tơnglang, klang đak v^h tru\h tơ\ pơlei. Tơ\ hơdrơ\m đak, găh hơla [iơ\ ‘no\h chor bơ\ đak, đơ\ng no\h klang tơnglang păng ko\h pơle dăh mă alao pơm hơdrơ\ng cho# tơnglang đak. M^nh [ar ‘nu đe tơdăm năm tơ\ bri ko\h ‘long “Loăng pleăng”. Ko\h io\k tơm kơ jung pơm gơ\ng ga. Gơ\ng ga đe\i chă pơro\ ‘lơ\ng lie\m, đe\i ko\k, đe\i tô tem …, păng pơm [ơ\t găh tu hơdrơ\m đak. ‘Nau jing kung tơro\h klo\h kle\ch vă kơ Yang jur vang năm lăng jơhngơ\m đon kon pơlei phăl hơlăng.

{ok A Ngich, Thôn trơng pơlei Năng Lớn Ba, tơbăt: “ Tơdrong tơm kơ kơ\m ming đak ‘no\h hơvơ\h hơvơi hơpơi yang lăng tông nông gia ăn kon pơlei jang sa đe\i [a hơ [o lơ, rim u\nh hnam ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng. Mă [ar, hơvơ\h hơvơi hơpơi ăn pơlei pran jăng grăng akau, đe\i đak so\ nhă măh mai. Kon pơlei nhôn hơpơi ‘me\h vă đe\i đak măh mai vă tơruih pơro ăn [a hơ [o…”

Đe tơdăm Sơdang tôn ch^ng chêng jo\h asoang

Năr mă pêng ‘no\h năr pơgơ\r klang tơnglang đak. Đ^ đăng kon pơlei lơ\m pơlei ako\m tôm tơ\ rông. Kră pơlei pơkă, chă pơ jao tơdrong jang ăn rim bơngai. Đơ\ng ro\ng ‘no\h, lăp đe dro\ nglo, tơdăm vang năm atu\m hăm kră pơlei tru\h tơ\ hơdrơ\m đak, hơnhăk ba sôk vă soi hơbeh. Tru\h tơ\ an^h, kră pơlei, io\k tơnăr tanh hăm ‘lao klơ\p tu đak vă hoe\i rơ\m re\k, hla ‘long hơlu\ng lơ\m hơdrơ\m đak. Dôm đe dro\ nglo kăt pham sôk tăh lơ\m đing pơ o. Tơdrong joăt kơ bơngai Sedang: soi tơbe\h hơdrơ\m đak hăm pham sôk ‘no\h ‘lơ\ng hlo\h păng đe\i lơ tơdrong pu\n ai, [a hơ [o [e\nh kơpơk, [e\nh kơ hnam, kơpô rơmo [e\nh rơgoong, kon kơlap [e\nh kơ cham; rim răih bơngai pran jăng grăng akau, đak măh mai; xem bri, kơne hơnăl, xem bri hoe\i chă phă pơrăm ‘long pơtăm. Kră pơlei A Peo che\p đing pham sôk đơ\ng no\h soi tơbe\h:

Băng tiếng Sêdang: “Ơ Yàng đak, yang bri! Năr au nhôn ap^nh Yang asong nhôn klang tơnglang đak đơ\ng au v^h tru\h tơ\ pơlei, tru\h hăm rim u\nh hnam, ăn kôn mon kon sau đe\i đak nhă, pai sa măh mai, vă rim răih u\nh hnam ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng dơ\ng kơ jăp, pran jăng grăng akau, che\p sung săng tơgăk mu\ih ro\h cho\h jang. Rim răih bơngai lơ\m pơlei pran jăng grăng akau, đe\i jơhngơ\m chă hơngoang pơgap, đe\i jơhngơ\m pran vă sir đe\i sôk, pran jăng grăng akau ve\i lăng năng tông me\ [a\ yă [ok. Kôn mon kon sau đe\i hum đak rơgơp, chu yom; kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h tơ je# atăih băt ‘mêm kơ eng d^h băl, tơgu\m djru d^h băl, jang sa roi năr roi đe\i [o#h. Ơ  Yang!...”

Hơdru\h tơdăm tôn ch^ng chêng, jo\h asoang chơt hơ iă đak hlôi ro tru\h tơ\ pơlei

Mư\h soi đang, kră pơlei tu\h pham sôk lơ\m hơdrơ\m đak. Pham ro kiơ\ đak yak tru\h tơ\ pơlei. Găh [ơ\t tơnglang đak, m^nh ‘nu bơngai dro\ kăn gô tơ\ no\h, hmă hmă ‘no\h akăn kră pơlei, so\ đak đe\i pham sôk, chă tu\h asong rim u\nh hnam. Rim bơngai io\k đak au tu\h tơ [e\nh tơdrô ge păng so\ đak lơ\m get đak hơnhăk bro\k tơ\ hnam pai por ‘nhot.

Kră pơlei hơvơn rim bơngai, đơ\ng bơngai kră tơ [a\ tru\h tơ\ đe hơ io\h, ako\m tơ\ rông, pơgơ\r et sa, krao akhan Kơm ming đak, nơ\r Sêdang akhan (Tíng Kleăng kơneăng têa). Rim u\nh hnam hơnhăk ba ‘nhe\m ‘nhot vang et sa, tôn ch^ng chêng jo\h asoang. Năr kơ\m kang tôch chơt hơ iă ‘nă hal kơ yuơ đak đe\i ro tru\h tơ\ pơlei.

Hre\i au, Kơ\m ming đak oe\i đe\i bơngai Seteng tơ\ lơ tơring kơ Tu Mrông, dêh char Kon Tum ve\i răk tơ [a\k mong, hơvơ\h hơvơi hơpơi đe\i đak măh mai, ‘mi ro\ to\ hơlăng, rim u\nh hnam ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng dơ\ng kơ jăp, jang sa [a hơ [o tơ [it [e\nh kơpơk, [e\nh kơ hnam, kơpô rơmo [ơ [re# [e\nh kơ rơgoong, rim răih bơngai ‘mêm kơ eng d^h băl kơ jăp. ‘Nau je\i jing ntơdrong vă kon pơlei tơgoăt d^h băl m^nh jơhngơ\m đon ve\i lăng năng tông cham char, thoong đak rơgo\h ‘lơ\ng – tơdrong er^h sa ‘lơ\ng lie\m.

Bơngai ch^h: Nhat Lisa

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t