VOV4.Bahnar - Tơgoăt tơgoăl mĭnh nơ̆r ƀơ̆r đon ‘nŏh jing tơdrong joăt joe tôch gĭt kăl kơ kon pơlei rim hơdrung ‘nhŏng ŏh erĭh sa hơdoi dĭh băl tơ̆ dêh char Trà Vinh. Đơ̆ng tơgoăt tơgoăl mĭnh nơ̆r ƀơ̆r đon hlôi pơjing đei jơhngơ̆m pran vă Trà Vinh yak hlŏh tơnap tap, tơdrong long lơ̆m iung tơblăh pơm rơngei hơdrĕch hơdrung, tĕh đak rơngei keh kong păng tơ iung pơjing pơlei pơla hrei au. Bơngai chĭh kơtơ̆ng ang Sa Oanh đei ƀai chĭh tơdrong au.

Lơ̆m prăt chăl sơnăm, kon pơlei Khmer ling lang tơgoăt tơgoăl pôm nơ̆r ƀơ̆r đon, tơklep dĭh băl kơ jăp hăm rim hơdrung ‘nhŏng ŏh lơ̆m tơ iung pơjing păng vei lăng pơlei pơla, tĕh đak. Lơ̆m chăl sơnăm tơnap tap hlŏh kơ tơdrong jang kĕch mang tơ̆ Trà Vinh, kon pơlei Khmer tơ̆ au oei ling lang mĭnh nơ̆r ƀơ̆r đon kiơ̆ Đảng, kiơ̆ kĕch mang vă pơjing đei tơdrong tĭh tên. Mă hơdăh nhen tơdrong pơgơ̆r ‘Măng iung tơ jră sơnăm 1960, rim hơdrung ‘nhŏng ŏh lơ̆m dêh char vang iung tơ jră, lơ̆m au đei dang 65.000 ‘nu kon pơlei, ƀok soi phât, bơngai lui phât Khmer vang năm. Măkăl lơ̆m khei 4 sơnăm 1975, Trà Vinh jing tơring đei rơngei atŭm lơm khei ‘năr hăm Sài Gòn. ‘Nŏh gơnơm tơdrong tơgoăt tơgoăl mĭnh nơ̆r ƀơ̆r đon kon pơlei ƀô̆ đô̆i, tơgoăt tơgoăl mĭnh nơ̆r ƀơ̆r đon rim hơdrech hơdrung vang erĭh sa lơ̆m dêh char. Ƀok Thạch Minh Mẫn, mĭnh ‘nu kĕch mang so vang iung tơblăh đơ̆ng sơnăm 16 sơnăm tơroi: “Hơdrol năr 30/4, bơn krao hơvơn kon pơlei, rim ƀok soi phât iung năm tơ̆ dêh char, gô chang trŭh 11 jơ ‘năr dơ̆ng mư̆h kơtơ̆ng jơ va phao prăh tơbăt rơngei hiôk hian Trà Vinh ‘nŏh kon pơlei, ƀok soi phât, kon pơlei pơla pơ đĭ hăm bơngai Yuăn, pơ đĭ bơngai Khmer lŭh năm tơ̆ trong, rim răih bơngai chĕp hla kơ kĕch mang, yak răh jrĕo răh Hồ Chí Minh muôn năm, nước Việt Nam muôn năm”.

Ư̆h khan lăp mĭnh nơ̆r ƀơ̆r đon lơm chăl sơnăm tơblăh vang sơ̆, lơ̆m chăl rơngei hiôk hian, kon pơlei rim hơdrung lơ̆m dêh char Trà Vinh ling lang tơgŭm djru dĭh băl đơ̆ng rim tơdrong erĭh sa yan au trŭh tơdrong jang atŭm kơ tơpôl nhen: pơm trong, ming man hnam trương, pơjing hơnĭh mong jên pơtrŭt hŏk pơhrăm ... Hơdrô̆ lơ̆m tơdrong erĭh sa kon pơlei ling lang tơgum djru dĭh băl lơ̆m atŏk tơ iung mŭk drăm ŭnh hnam. Mă hơdăh nhen ƀok Đặng Văn Hùng oei tơ̆ tơring Thạnh Hòa Sơn, apŭng Cầu Ngang, ŭnh hnam đei tĕh chŏh jang sa să, lăng ƀô̆h tơdrong erĭh sa kơ ŭnh hnam sơđơ̆ng, adoi ư̆h kơ đei bơngai jang, klo akăn tơchơ̆t ăn kon pơlei bơngai Khmer lơ̆m koeng mơng tĕh vă chă pơtăm ‘nhot sa. Plơ̆ ăn, mư̆h ŭnh hnam ƀok đei tơdrong yă kiơ ‘nŏh rim bơngai lơ̆m koeng vang năm tơgŭm djru. Ƀok Đặng Văn Hùng tơbăt: “Ĭnh đei mir ăn kon pơlei mơng chă pơtăm ƀum krĕm. Tơ̆ au bơngai kon kông lơ, ba jang ư̆h kơ kĕ đĭ ‘nŏh ba chă plang ăn kon pơlei jang sa. Sơ̆ jang ba lăp mĭnh pơyan đĕch, dang ei kư̆ mă 3 khei, 3 khei 10 ‘nu bơngai jang trŭh. Dôm tơdrong yă kiơ ba jei hơ vơ̆h koeng ƀôt ngăl, chă săi phŏng jei krao ‘nhŏng ŏh vang tơgŭm, pruih pơgang jei lei lăi, ba jang kĕ kăi đơ̆ng yơ. Gơnơm đơ̆ng lơ lŏh kơna jei hiôk, jang sa đei iŏk yua kơ jăp”.

Đơ̆ng jơhngơ̆m pran kơ tơgoăt tơgoăl pôm nơ̆r ƀơ̆r đon ‘nŏh hlôi tơgum ăn dêh char Trà Vinh ling lang vei kơ jăp sơđơ̆ng chĭnh trĭ, sơđơ̆ng tơpôl. Kon pơlei rim hơdrung lơ̆m dêh char lui kiơ kơ jăp trong chĕp pơgơ̆r đơ̆ng Đảng păng Tĕh đak, sơđơ̆ng jơhngơ̆m jang sa, atŏk tơdrong erĭh sa hiôk jơnap. Dang ei dêh char pă đei ŭnh hnam dơnŭh găh lơ̆m rim ŭnh hnam đei iŏk yua ăn tĕh đak; ŭnh hnam dơnŭh kiơ̆ lơ pang trŭh dang ei lăp pă 1,67%, ŭnh hnam ‘nŏh kon pơlei Khmer dơnŭh tơ jur pă hơla 4%; đei 5 lơ̆m 9 apŭng iŏk đei jơnei păng jang keh đang tơdrong jang tơ iung pơjing tơring tơrang ‘nao. Ƀok Thạch Khôl, mĭnh ‘nu kang ƀô̆ pơdơ̆h jang sơnăm ‘lŏ kră oei tơ̆ tơring Kim Sơn, apŭng Trà Cú chơt hơ iă tơroi: “Đei tơdrong lăng ba găh erĭh sa kon pơlei, găh chŏh jang sa pơ̆ih lơ lăm pơtho khoa hŏk kih thuơ̆t, tơplĭh hơdrĕch jing plei ‘nŏh jang sa iŏk yua kơ jăp. Dang ei đei hnam trương hŏk, đei hnam pơgang, đei gơng, trong; hơdrol tĕh đak rơngei đĭ đăng hnam pơm hăm hla, dang ei đei hnam ‘lơ̆ng ngăl”.

Dang ei Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lơ̆m dêh char Trà Vinh tŏk bŏk hơnơ̆ng kiơ̆ yok rok jơ̆ng dôm tơdrong joăt joe ‘lơ̆ng hơ iă kơ Mặt trận Việt Minh, atŏk kơtang pơrô̆ pơrôp, krao hơvơn kon pơlei jang kiơ̆ keh đang ‘măng hơvơn “Đĭ đăng kon pơlei tơgoăt mĭnh nơ̆r ƀơ̆r đon tơ iung pơjing tơring tơrang ‘nao, tơring kơdrơ̆m hơgei”, tơklep hăm trong tơlĕch jang tơ jur dơnŭh, tơgŭm lơ̆m jang kiơ̆ ‘lơ̆ng ‘măng pơlong dĭh băl “Trà Vinh atŭm lơ̆m tĕh đak vang kơrŭn jơhngơ̆m tơ iung pơjing tơring tơrang ‘nao”, “Lơ̆m tĕh đak vang iung jang kơ yuơ bơngai dơnŭh-Ư̆h kơ lê̆ đei bơngai bu hơchăng tơ̆ rŏng”…

Ƀok Phạm Tiết Cường, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơr Dơnŏ anĭh Mặt trận Tổ quốc Viẹt Nam dêh char Trà Vinh tơbăt, vă atŏk kơtang jơhngơ̆m pran lơ̆m kon pơlei, tơ iung pơjing Trà Vinh hơnơ̆ng hơmet pơ ‘lơ̆ng tơgoăt tơgoăl pôm nơ̆r ƀơ̆r đon hơdrĕch hơdrung,‘nŏh trong ‘lơ̆ng hơ iă ăn tơdrong jang kĕch mang kơ tơring: “Yak hlŏh rim jăl jang kĕch mang hăm tơdrong vang jang đơ̆ng rim răih kon pơlei; pơ đĭ kon pơlei oei tơ̆ tơring chŏh jang sa, oei tơ̆ tơring kơdrơ̆m; đơ̆ng nŏh rim hơdrung lui khop pơjing đei jơhngơ̆m pran kơtang păng iŏk đei jơnei. Tơdrong tơgoăt tơgoăl mĭnh nơ̆r ƀơ̆r đon hơdrĕch hơdrung hlôi jing trong ‘lơ̆ng hlŏh kơ Dơnŏ anĭh Đảng păng kon pơlei dêh char Trà Vinh păng gô jing trong jang ‘lơ̆ng hloh ăn bơ̆ jang kĕch mang kơ dêh char lơ̆m khei năr au kơnh”.

Lơ̆m erĭh, Ƀok Hô hlôi chă pơtho khan: “Ĭnh ‘mĕh vă kon pơlei tơgoăt tơgoăl dĭh băl kơ jăp păng jơ̆p jang. Pơđăm hơnglou ti đei hơnglou kơ đĕh, kơ jung. Mă lei kơđĕh kơ jung akŏm jing mĭnh tơpang ti. Lơ̆m dôm trĭu ‘nu bơngai jei đei bơngai lơ lau, bơngai lơ lŏh, mă đơ̆ng lơ lau dăh mă lơ lŏh jei hơdrĕch hơdrung kơ dĭh. Kơ yuơ lơ lŏh bơ̆n kăl chă ‘mêm mơnat dih băl.  Bơ̆n kăl ƀô̆h hơdăh akhan jĭ kon Lạc sau Hồng ‘nŏh bu bu jei đei tŏ sĕt dăh mă lơ jơhngơ̆m đon ‘mêm kơ eng tĕh đak. Ăp lơ lŏh mă đei jing tơgiăt tơgoăl pôm nơ̆r ƀơ̆r đon, đei tơgoăt tơgoăl pôm nơ̆r ƀơ̆r đon kơna tơdrong erĭh sa tơ̆ hơnăp kơnh hăp hiôk jơnap ƀiơ̆”. Nơ̆r Ƀok Hô pơma hlôi jing tơdrong pơtho akhan gĭt kăl hlŏh ăn rim tơdrong iung jang đơ̆ng Dơnŏ anĭh Đảng, Kơdră chĕp pơgơ̆r păng rim hơdrĕch hơdrung ‘nhŏng ŏh lơ̆m dêh char Trà Vinh.

Bơngai chĭh: Thạch Sa Oanh

Tơblơ̆ nơ̆r: Amazưt