VOV4.Bahnar - “Tơmoi truh apong ngôi tơ\ pơlei nhen kon chur lơ\m klak” – jing nơ\r pơđơ\k kơ kon pơlei Mnông [enh kơ tơdrong kăp g^t. Đon bơnôh băt ‘mêm kơ tơmoi đơ\ng kon pơlei Mnông hlôi đei đơ\ng xơ\ ki tơ\ tơring Tây Nguyên. Tơmoi truh apong ngôi tơ\ hnam kră dăh mă ‘la#p, dro\ nglo dăh mă drăkăn, noh adoi đei xơng drơ\ng tơnăp hloh, ưh adro# pơm ăn tơmoi đei tơdrong pôk bơnê, mă oei jing ‘măng vă unh hnam đei đe bơnê pơ ư pơ ang truh hnưr kon xâu hloi.

‘Năr âu, unh hnam yă Me H’Thách tơ\ pơlei Nà Sược, xăh Ea Huar, apu\ng Buôn Đôn, dêh char Dak Lak, xo# xôn hloh kơ ‘năr da hia. Mon drăkăn Me Khuyên, tơ\ pơlei Dak Rla, xăh Dak Ndrot, apu\ng Dak Mil, dêh char Dak Nông, yak hloh 100 km truh apong ngôi hăm yă. Chơt hơ iă păng [rơ\k kơ jơhngơ\m, nơ\r pơma ưh pơdơh, mă măt yă jơ jrơ\k le\ch đak măt: “{ôh mon drăkăn inh nhen le\ tơjra#m dơ\ng pơmai inh. Inh hơpơi đei tơjra#m pơmai inh đơ\ng đunh bơih, hơbo\ inh hơpơi jat păng pơmai inh duh băt kơ inh noh athei mon inh năm apong ngôi. Mon inh truh tơ\ âu inh gô hơ ‘nhăk xư năm truh rim unh hnam vă rim bơngai adoi tơjra#m păng pơma dơnuh. Inh tơkang tơdrô ge tih hloh lơ\m hnam, rôp [uh ier vă xoi tơbeh kơ jơhngơ\m jăn mon inh, ‘meh vă bơngai tơmoi âu grăng pran păng tơjra#m lơ tơdrong pu\n ai”. 

Tơjra#m yăng, pơmai Me Khuyên duh [rơ\k kơ jơhngơ\m mơ\n. Pơmai hơdơ\r hơdăh ăh ‘năr oei ‘la#p đei me\ pu\ năm jơ\ng măh dôm năr vă năm apong ngôi hăm yăng. Dang ei trong vih vơ\t hiôk hian hloh,mu\k drăm adoi hơto\k [iơ\, mă lei me\ pơmai ưh gan grăng noh ưh ke\ năm ôh. Pơmai hơ ‘nhăk kon drăkăn năm atu\m truh apong unh hnam yăng vă băt kơtum kơto\ng ‘nho\ng oh: “Tơjra#m yăng ‘năr âu inh [rơ\k kơ jơhngơ\m, inh hăm yăng kuăr dih băl păng nhơ\m đe\ch. Yăng tơtă inh lơ tơdrong, tơroi truh tơdrong xơ\, tơdrong hrei âu. Inh chơt hơ iă dêh. Rim bơngai tơ\ âu noh băt ‘mêm kơ tơmoi. Inh lăng unh hnam yăng inh duh nhen le\ unh hnam inh đe\ch. Me\ [ă inh duh pơtruh ăn kơ yăng phe tơyông păng khăn tơno\. Inh ‘meh vă đơ\ng dang ei truh ning mônh kơnh kon hơ ioh inh duh gô đei tơre\k tơje# thoi âu. Inh ‘meh yăng unh grăng pran ling lang păng năm apong ngôi hăm me\ inh, unh hnam inh dơ\ng”.

Tơroi găh tơdrong băt ‘mêm kơ tơmoi đơ\ng hơdrung kon kông po, [ok Che Hà, oei tơ\ pơlei Nà Sược, xăh Ea Huar, apu\ng Buôn Đôn, dêh char Dak Lak ăn tơbăt: “Kon pơlei M’nông ba đơ\ng xơ\, hơnơ\ng năm apong dih băl, năm tơchă băl. Lơ ‘măng đe xư erih ataih băl, ba athei tep [ar pêng măng lơ\m bri pơtơm truh anih oei xa, mă lei ba duh athei năm. Tơdrong mă âu đei đơ\ng xơ\ truh dang ei adoi oei răk vei thoi ăi”.

Oei yă Me Tem tơroi: “Tơ ‘ngla hnam xơng nhôn chơt hơ iă ‘lơ\ng, đe xư tơkang tơdrô, [uh ier hơvơn ba xa, xoi tơbeh kơ yang vă yang axong grăng pran dơ\ng, vă đei tơjra#m băl lơ ‘măng hloh dơ\ng… Năm apong ngôi dih băl noh ‘lơ\ng hloh, ‘nho\ng oh đunh xơnăm truh apong ngôi noh xo# xôn, ba năm apong đe ye\t, oei đei ye\t năm apong ba”

Kiơ\ kră pơlei Y’Sriu Rya, tơ\ pơlei Nà Sược, xăh Ea Huar, apu\ng Buôn Đôn, dêh char Dak Lak, [ơ\t tơmoi truh apong ngôi, tơ ‘ngla hnam athei lơ\k hơkok ‘lơ\ng hloh hơvơn tơmoi oei, io\k hơ\t ăn tơmoi et păng io\k plui đak ăn tơmoi nhă. Tơ ‘ngla hnam gô [uh ier, tơkang tơdrô tih hloh, le# đunh hloh, vă xoi tơbeh kơ yang hơpang. Hơvơn xo\ng xa, et tơdrô hăm tơdrong tơnăp tôch dêh. Ăh xoai bơih noh, đe xư hri tơtơl băl. Đe xư atu\m băl pơma dơnuh hơ iă, tơtă băl dôm tơdrong ‘lơ\ng tơdrong hơ[ăp, tang găn dôm tơdrong ưh kơ ‘lơ\ng. Hơnơ\ng truh tơ\ ngôi tơ\ hnam mă dăng oei minh [ar năr. Ăh tơmoi vih, đei yă kiơ ‘lơ\ng, yă kiơ g^t noh đe xư axong băl nhen ier, tơdrô, chơmei, pơnhan, axong phe tơyông…  Kră pơlei Y’Sriu Rya tơroi: “ ‘Nâu jing minh khôi juăt jue kăp g^t, hăp ưh adro# tơgu\m ăn jơhngơ\m đon tơguăt đơ\ng tơ ‘ngla hnam păng tơmoi roi năr roi kơhret hloh, ưh hiơt dih băl, hlôh vao dih băl hloh, mă oei jing ‘măng vă bơngai ‘lo\ tơbăt băl găh tơdrong pơtho kon hơ ioh lơ\m unh hnam. Mưh kon hơ ioh đei tơdrong ưh kơ tro\ noh pơtho hăp đei hơyak tro\ [lep. Khul mơlôh hrei âu athei vei răk tơ[ăk mong tơdrong juăt jue ‘lơ\ng ro\ nhen nhôn xơ\ ki: “Io\k mir vă ‘me dơh po, chă hơnguăng vă ‘me [ơ\r, tơguăt tơguăl hăm ‘nho\ng oh lơ\m pơlei pơla, tơdrong kiơ duh athei kơche\ng, jang yă kiơ duh athei jang tơnăp vă đe bơnê, đe băt… ”.  

            Lơ\m tơdrong erih hrei âu, lơ tơdrong tơre\k truh pơm ăn đon bơnôh kon bơngai [ônh hiơt hiong, noh Khôi băt ‘mêm kơ tơmoi đơ\ng kon pơlei Mnông tơ\ Tây Nguyên tơpă pôk bơnê, kăl đei vei răk tơ[ăk mong păng hơto\k pơ ‘lơ\ng.

Lan chih păng rapor