VOV4.Bahnar - Pơ gang kháng sinh j^ 1 kơ\m dôm tơ drong pơ che\h tih, đei ư hơ nhang hlo\h lơ\m tơ drong jang pơ gang. Tơ drong pơm đei kháng sinh hlôi do\ng đei kơ triu bơ ngai klăih đơ\ng tơ drong j^ rơ ka đuh, tôch hơ mơt. Mă lei, tơ drong yoa pơ gang kháng sinh pơ lu\k pơ lăk to\k bo\k jing tơ drong tôch tơ to\ hrei ‘nâu, sư j^ tơ drong tơm pơm ăn pơ rang j^ lơn pơ gang. Mưh pơ gang kháng sinh pă đei s^t kơ tang bơih ku\m jing jơ năr kon bơ ngai athei tơ jră hăm lơ tơ drong krê găh jơ hngâm pran, [ât lăp lôch răm hloi. Yoa thoi no\h, yoa pơ gang kháng sinh tro\ nơ\r pơ tho ‘no\h j^ tơ drong tôch g^t kăl.

Kháng sinh j^ dôm kơ chơ\t đei đơ\ng tơ mam vi sinh, đei tơ mât 1 puăt mă ưh ‘no\h tăh hrâu hăm pơ gang hoă ho\k, gơ\h pơ lôch mă ưh ‘no\h găn [iơ\ tơ drong chek lar đơ\ng pơ rang pơm tơ le\ch j^. Pơ hlom năng hrei ‘nâu đei dang 8000 kơ loăi kháng sinh, lơ\m no\h đei dang 100 kơ loăi đei yoa lơ\m tơ drong jang pơ gang. Tơ drong đei yoa đơ\ng kháng sinh ‘no\h vă hơ met 1,2 tơ drong j^ rơ ka đuh yoa pơ rang j^ nhen pơ rang j^ tơ so\h, j^ trong chă hơ yô, j^ lơ\m đon, ich chroh, j^ rơ ka đuh... Kháng sinh ưh đei yoa kiơ lơ\m tơ drong hơ met dôm tơ drong j^ yoa virus nhen hơ nơ\k, che\p pơ lo\…

Mă lei hrei ‘nâu, lơ bơ ngai ưh đei băt hơ dăh tơ drong đei yoa đơ\ng sư, jing đei he\ tơ drong yoa pơ gang kháng sinh hlo\h tơ drong, mă hơ tuch ưh lăp tơ gu\m hơ met klăih j^ đe\ch mă oei pơm tơ le\ch lơ tơ drong ưh ‘lơ\ng dơ\ng. Dôm tơ drong [ơm ưh ‘lơ\ng đơ\ng pơ gang kháng sinh io\k đei 1/5 kơ so# bơ ngai năm kâp kư\u yoa đơ\ng pơ gang blơ\. Tơ drong yoa kháng sinh kư\ kă ku\m jing tơ drong tơm pơm ăn pơ rang j^ lơn pơ gang. Vă akhan pơ rang j^ đ^ ke\ tơ jră plơ\ pơ gang vă pơ lôch sư bơih. Tơ drong ‘nâu [ơm ưh ‘lơ\ng truh tơ drong jang do\ng hơ met j^.

Dược sĩ Đặng Sang, Kơ dră An^h vei lăng tơ drong ‘lơ\ng ăn pơ gang, Công ty pơm pơ gang – Tơ mam pơ yoa ăn jang pơ gang Dak Lak ăn tơ băt: “Tơ drong tơm pơm ăn pơ rang j^ lơn pơ gang, mă blu\ng ‘no\h răt pơ gang kháng sinh ưh đei hla ar chih pơ tho đơ\ng [ak si. Mă 2, bơ ngai j^ răt yoa huch pơ gang kiơ\ kơ dih tơ che\ng. Mă 3 hơ met ưh tôm khei ‘năr hơ găt. Mưh yoa pơ gang kháng sinh mă ưh đei pơ lôch đei pơ rang j^ ‘no\h dôm kơ loăi pơ rang j^ chek lar hơ nơ\ng, tơ drong ‘nâu pơm ăn tơ drong j^ roi ăl, [ât lăp sư pơ joă truh tơ drong arih hloi. Găh noh dơ\ng, pơ rang j^ lơn pơ gang pơm ăn jên hơ met j^ roi lơ, khei ‘năr hơ met j^ roi đunh păng j^ hơ met roi ưh jăh klăih.”

Pơ gang kháng sinh ưh lăp vă hơ met j^ tơ\ bơ ngai đe\ch mă oei đei yoa lơ\m tơ drong vei rong kon tơ rong, nhu\ng ie\r, ka hơ dang. ‘Ngoăih kơ vă hơ met j^ ăn kon tơ rong, pơ gang kháng sinh oei đei bơ ngai tuh hrâu lơ\m tơ mam xa vă hie\m kon tơ rong vă sư jăh tih, da [iơ\ rơ mă, se\ch lơ, da [iơ\ huach tơ mam hie\m, kon tơ rong ‘lơ\ng. {ât lăp lơ an^h oei yoa pơ gang kháng sinh pơm ăn kon tơ rong [ônh tih đei kâm yoa sư gơ\h pơm tơ le\ch j^ ung thư ăn bơ ngai mưh yoa hơ nơ\ng, đunh đai.

Yoa pơ gang kháng sinh đei tuh hrâu lơ\m tơ mam rim năr, tuh to\ se\t to\ se\t kơ na mưh yoa đunh sư ưh pă gơ\h pơ lôch pơ rang j^ bơih, đơ\ng no\h jing pơm ăn pơ rang j^ lơn pơ gang. Kơ plăh âu pơ gang ưh pă đei s^t kơ tang kiơ mưh hơ met j^ ăn kon tơ rong, jing pơm ăn kon tơ rong lôch. Tơ drong ‘nâu sư pơm tơ le\ch hiong răm to\ se\t hăm bơ ngai pơ dro mă lei sư pơ răm găh jơ hngâm pran bơ ngai răt yoa ‘no\h tôch dêh. Tơ dăh răt yoa [ơm tơ mam xa, ‘nhe\m ‘nhot oei đei pơ gang kháng sinh lơ, mă loi hăm dôm kơ loăi pơ gang đei kâm, mưh yoa đunh hơ nơ\ng sư [ônh pơm tơ le\ch lơ tơ drong j^ krê hơ mơt.

Dược sĩ Đặng Sang, Kơ dră An^h vei lăng tơ drong ‘lơ\ng ăn pơ gang, Công ty pơm pơ gang – Tơ mam pơ yoa ăn jang pơ gang Dak Lak ăn tơ băt dơ\ng: “Tơ dăh kon bơ ngai xa [ơm tơ mam đei lơ kơ chơ\t kháng sinh sư pơm tơ le\ch 1,2 tơ drong thoi âu: Mă 1 pơm ưh ‘lơ\ng truh tơ\ hlu\ng, klak, [ât lăp pơm tơ le\ch tơ drong soai pơ nhu\l. Mă loi hăm 1,2 ‘nu bơ ngai rơ mơ\n, ưh kơ jăng, ưh hap hăm pơ gang kháng sinh gô pơm tơ le\ch lơ tơ drong krê. Mă hơ tuch mưh hơ kâu jăn bơ ngai đei pơ rang j^ tơ po\h, tơ drong io\k pơ gang kháng sinh vă hơ met ưh jor sư jing mơ mat tat [iơ\.”

Vă hơ met hăm pơ gang kháng sinh đei yoa ‘lơ\ng hlo\h, rim bơ ngai athei băt păng pơm kiơ\ ‘lơ\ng dôm tơ drong âu:

- Pơ gang Kháng sinh lăp yoa vă hơ met dôm tơ drong j^ yoa pơ rang j^ pơm tơ le\ch đe\ch, ưh gơ\h hơ met dôm tơ drong j^ yoa đơ\ng virus.

- Pơ gang kháng sinh gơ\h pơm tơ l;e\ch lơ tơ drong ưh kơ ‘lơ\ng kơ na lăp yoa pơ gang kháng sinh mưh kăl đe\ch păng athei đei nơ\r pơ tho đơ\ng [ak si dơ\ng.

- Rim kơ loăi pơ gang kháng sinh lăp s^t kơ tang hăm 1,2 kơ loăi pơ rang j^ đe\ch kơ na le# năm răt yoa pơ gang kháng sinh kơ dih mưh tam mă đei [ak si khăm hơ len.

- Rim bơ ngai đei hơ kâu jăn păng tơ drong j^ pha ra băl, ưh gơ\h io\k pơ gang kháng sinh bơ ngai ‘nâu vă hơ met ăn bơ ngai to.

- Ưh gơ\h io\k yoa pơ gang kháng sinh kư\ kă mưh rong kon tơ rong. Athei ap^nh hơ len kăn [o# jang thu\ y ‘mơ\i mưh nhu\ng ie\r đei j^.

‘Ngoăih kơ ‘no\h, vă tang găn dôm tơ drong j^ đơ\ng pơ rang j^ pơm tơ le\ch athei ôp ti hơ nơ\ng hăm sơ [o\ng, so\ng xa, nhă đak rơ go\h, hơ to\k kơ sư\k tang găn j^ kiơ\ đơ\ng xo\ng xa tôm kơ chơ\t ‘lơ\ng, pơ tâp pơ hrăm hơ kâu jăn, [et pơ gang bơ\ng j^ mă tôm.

Dơ\ng: Tơ blơ\