VOV4.Bahnar - J^ rơ ka gơ vang găm lơ\m măt ‘no\h j^ 1 tơ drong j^ hrê hơ mơt đa tơ [ơ\p lơ\m dôm tơ drong j^ găh măt. Tơ\ Việt Nam, j^ gơ vang găm lơ\m măt ‘no\h j^ tơ drong tơm pơm ăn măt tol dơ\ng mă 3 đơ\ng ro\ng j^ bơ bul păng glôcôm. Tơ drong j^ âu đa yua đơ\ng dôm tơ drong j^ rơ ka pơm ăn, tơ dăh ư\h kơ đei khăm, hơ met tơ tom gô pơm tơ jur măt ư\h kơ gan bang, măt lăng bơ bul, de#h hlo\h ‘no\h măt tol, [ơ\t lăp đei bơ ngai lơ\m măt đei ôm, athei kuek hu\t pơ đ^ măt.  

Gơ vang găm lơ\m măt ‘no\h j^ 1 tơ mam hơ tăng, hlăng hlơ hlơr, ăn hơ dăh năm mơ\t lơ\m măt. ‘Nâu j^ tơ mam mă blu\ng đơ\ng măt [ơm kơ tă hăm cham char tơ\ ‘ngoăih kơ na tôch kơ [ônh đei j^, pơm tơ drong hiôk ăn pơ rang, virus dăh mă pơ mâu mơ\t lơ\m măt, pơm ăn j^ rơ ka gơ vang găm lơ\m măt. Tơ drong j^ đa tơ [ơ\p ‘no\h măt [re, j^, le\ch đak măt, hli kơ hơ dăh, so\k măt tơ klep băl, lăng ư\h kơ bang. Tơ\ khoa hơ met j^ măt, hnam pơ gang Đa khoa de#h char Dak Lak, vă đ^ đăng dôm bơ ngai j^ rơ ka gơ vang găm lơ\m măt ‘no\h j^ yua đơ\ng j^ rơ ka lơ\m bơ\ jang mă lei tơ drong kăl kơ tơ roi ‘no\h j^ lơ bơ ngai j^ lăp năm tơ\ hnam pơ gang mư\h măt j^ đ^ de#h bơ\ih. {ak si Huỳnh Văn Tạo, Pho\ Kơ dră Khoa hơ met j^ Măt, hnam pơ gang Đa khoa de#h char Dak Lak roi tơ băt: đei lơ bơ ngai mư\h j^ rơ ka tơ\ măt, mă đơ\ng ư\h kơ băt j^ thoi yơ, bơ ngai j^ hlôi chă răt kơ d^h pơ gang bro\k hơ met, tơ drong ‘nâu tôch kơ krê hơ mơt yua kơ tơ dăh kơ loăi pơ gang ‘no\h đei kơ chơ\t Corticoid ‘no\h tôch [ônh pơm hlo#h gơ vang găm lơ\m măt. {o#h hơ dăh nhen [ok Nguyễn Văn Tân oei tơ\ xăh Cư Mốt apu\ng Ea H’Leo, de#h char Dak Lak. Lơ\m 1 ‘măng năm tơ\ đak dơ s^, [ok Tân đei chuơ\h păr lơ\m măt. {ơ\t [o#h măt j^, kơ krơ\k, đang kơ ‘no\h j^, [ok Tân hlôi răt kơ d^h pơ gang bro\k kơ to\h, đei dang hlo\h 10 năr ‘no\h măt đei [o#h le\ch đu\h. {ơ\t dâu, [ok mă năm tơ\ Khoa măt, hnam pơ gang Đa khoa de#h char Dak Lak vă khăm. Tơ\ âu, đe [ak si roi tơ băt [ok Tân đei rơ ka gơ vang găm lơ\m măt de#h bơ\ih, đ^ hlo#h gơ vang găm lơ\m măt, ư\h pă gơ\h lăng kơ na athei koek hu\t măt. Hơ len lăng găh tơ drong đơ\ng [ok Nguyễn Văn Tân, {ak si Huỳnh Văn Tạo tơ roi tơ băt:

“ Bơ ngai âu athei koek hu\t klong măt. Bơ ngai j^ âu đei j^ rơ ka gơ vang găm lơ\m măt păng dang ei gơ vang găm lơ\m măt đ^ ôm, sư pơm ăn j^ pơ đ^ măt, lăng ư\h pă bang bơ\ih păng nhôn athei koek hu\t klong măt vă pơm tôch tơ drong j^ ăn bơ ngai j^. Yua kơ gơ vang găm lơ\m măt đei trong hoan to\k tơ\ kơ\l kơ na mư\h đei j^ sư ư\h khan lăp hơ dro# j^ măt mă oei j^ to\k tơ\ kơ\l, bơ ngai j^ [ơ\t lăp ư\h kơ gơ\h so\ng sa.

Bơ ngai nai ‘no\h j^ yă H’Noăn BYă, oei tơ\ xăh Dang Kang, apu\ng Krông Bông, de#h char Dak Lak. {ơ\t đei [o#h tơ drong j^ đơ\ng j^ rơ ka gơ vang găm lơ\m măt, tơ pl^h yua kơ năm tơ\ hnam pơ gang, yă H’Noăn hlôi chă hơ met kơ d^h hăm trong joăt kiơ\ kră sơ\. Đei 2,3 năr, yă [o#h măt ư\h khan lăp ư\h kơ dă [iơ\ mă roi ‘năr roi j^ păng le\ch đak măt lơ hlo\h, lăng rim tơ mam pơ tơm bơ bul yă mă năm tơ\ khoa hơ met j^ Măt, hnam pơ gang Đa khoa de#h char Dak Lak vă khăm. Yă H’Noăn Byă tơ roi dơ\ng:

&nh năm tơ ru\ih che\h phe đang kơ ‘no\h đei dơng che\h phe pre\h lơ\m măt, tơ\ gơ măng ‘no\h măt j^ tôch kơ de#h. Năr đơ\ng ro\ng năm ap^nh đak to\h bơ ngai ‘nao rơ ne\h bro\k kơ to\h lơ\m măt mă lei dôm năr oei ư\h kơ klăih, măt [re hlo\h dơ\ng, j^ hlo\h dơ\ng kơ na ^nh mă năm tơ\ hnam pơ gang de#h char.

Yă H’Noăn păng [ok Tân ‘no\h j^ 2 lơ\m kơ so# bơ ngai j^ đei rơ ka gơ vang găm lơ\m măt mă lei yua đơ\ng pơm pơ hơi păng ư\h kơ hlo#h vao mă klong măt hlôi đei [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng kơ tang. Kiơ\ tơ roi tơ băt đơ\ng Khoa hơ met j^, hnam pơ gang Đa khoa de#h char Dak Lak, sơ năm 2017 păng 3 khei blu\ng sơ năm 2018, khoa hlôi hơ met ăn vă je# 300 ‘nu bơ ngai j^ đei rơ ka gơ vang găm lơ\m măt, lơ\m no\h hơ met [^ch kơ tă tơ\ hnam pơ gang 200 ‘nu păng bro\k năm v^h vơ\t ‘no\h 100 ‘nu. Vă đ^ đăng dôm bơ ngai j^ [^ch tơ\ hnam pơ gang hơ met [ơ\t j^ de#h, lăng ư\h kơ bang, j^ măt bơ\ih. Kơ l^h thoi no\h, khei ‘năr hơ met athei đunh, hoach mă lei oei pơm ăn tơ drong j^ ư\h kơ klăih, lơ bơ ngai đei măt to\l pơ đ^ hloi. Kơ d^h thoi no\h, rim đe [ak si tơ tă mư\h đei j^ rơ ka tơ\ măt, bơ ngai ư\h kơ gơ\h răt kơ d^h pơ gang bro\k kơ to\h dăh mă chă hơ met kơ d^h hăm tơ drong joăt rok kră sơ\ mă athei năm tơ\ rim hnam pơ gang joăt hơ met j^ vă đei hơ met. Mư\h đei ‘mui dăh mă tơ mam păr lơ\m măt, kơ na tơ te\p măt hơ nơ\ng lơ\m kơ cho\k đak rơ go\h vă hu\t le# tơ mam le\ch đơ\ng măt. .

Mỹ Hạnh- Quang Nhật ch^h

Thuem tơ blơ\