VOV4.Bahnar - Tơdrong tơhưch đei lơ trong tơbăt ăn phara d^h băl păng hmă hmă tơ klep hăm dôm tơdrong pơm [o#h kơ băt hlo\h. Kơ yuơ lơ lo\h lăp lăng [o#h m^nh to\ rup plei nuih, pơkao hông, tơkhie\n pơkong … ‘no\h đe hlôi tơche\ng tru\h găh tơdrong g^t kăl au bơih. Mă lei, đei lơ tơdrong pơm kơnăl tôch hơ iă păng pơm ăn lơ bơngai ư\h kơ măh ê. M^nh lơ\m dôm tơdrong ‘no\h nhôn ‘me\h vă tơbăt ăn kon pơlei pơla tơ\ ala au hloi ‘no\h ‘Long u\nh – Mu\k drăm tơdrong tơhưch kơ đe hơdru\h Jeh - Triêng.

Tơ\ trong gre Hồ Chí Minh jur tơ\ tơring Pơbăh  to\k năm tơ\ găh Tu jăl trong yak hlo\h apu\ng Ngo\k Hồi, Đak Gle\i kơ dệh char Kon Tum, bơngai hơlen gô [o#h bring br^h [ơ\t hnam go\ kơ bơngai Jeh Triêng dôm “vao ‘long u\nh” đe\i chă hơdrom pơ ‘lơ\ng. Pha hăm mu\k drăm lơ\m hnam ‘no\h mu\k drăm atu\m kơ pơ đ^ u\nh hnam, tơngla vao ‘long u\nh ‘no\h jing mu\k drăm hơdro# kơ kon hơdru\h. Kơ yuơ lơ lo\h lăp chă năm m^nh dăr pơlei, jo# đei dôm vao ‘long u\nh ‘no\h băt hloi pơlei ‘no\h dôm ‘nu đe hơdru\h to\k bo\k vă tơchă u\nh om.

Hăm đe hơdru\h Jeh - Triêng năr pơkong v^h tơ\ hnam klo, kon jên, hu măih ư\h kơ đei hoe\i mơ\n mă le\i ư\h kơ gơ\h ư\h kơ đei ‘long u\nh ôh. {ok A Chơn, kră pơlei kơ pơlei Đak Ung, tơring đak Nhoong, apu\ng Đak Gle\i hiơ hie\k chơt, ‘long u\nh ‘no\h ‘long u\nh tơchă klo. Găh ‘nau ‘no\h kơ yuơ kă kiơ đe hơdru\h Jeh-Triêng lăng ‘long u\nh jing mu\k drăm tơdrong tơhưch: “Kơ ‘năr bri au tôch tơngie\t, u\nh tơno\. Pu\ ‘long u\nh, pai por ‘nhot. ‘Long u\nh je\i nhen phe [a. Kăl đei u\nh mă gơ\h er^h”.

Sơ\ mư\h bri oe\i đei lơ, tơdrong năm chă ‘long u\nh hoe\i gan găn ga kơ yuơ tơdrong pơkăp ve\i lăng bri, ‘long mă đe hơdru\h Jeh – Triêng vă ko\h ‘long kơsa bri. ‘Long kơsa bri ko\h tôch hơra\k mă le\i blăh [ônh păng mư\h ru\k ‘no\h khưi ‘lơ\ng, gar đunh. Tru\h sơnăm to\h klăn, băt tơche\ng tru\h tơdrong tơhưch, tru\h tơdrong chă u\nh om chom go\ ‘no\h tơdrong mă blu\ng kơ đe hơdru\h Jeh-Triêng vă jang ‘no\h năm tơ\ bri ko\h ‘long u\nh. Vă tơchă đei ‘long u\nh pơkong đe hơdru\h yak hlo\h tơdrong tơnap tap, jơhngơ\m đon kơna pơm ăn ‘long u\nh, m^nh tơmam hmă đe\ch, tơ klep hăm tơdrong er^h sa kơ ‘năr, jing mu\k drăm kơ tơdrong tơhưch.

Hơ ‘nho\nh dơ\ng [ơ\t ‘long u\nh pơkong hlôi hơdrom kơ jung tru\h kơ nho\ng prit tơ je# ‘no\h, Y Nhơ\ sơnăm au 24 sơnăm pơma lơ lau: “Kon dro\ kăn Jeh-Triêng đơ\ng 15 sơnăm ‘no\h kăl băt chă ‘long u\nh. Chă ko\h to\ se\t hlo\h đơ\ng 400 tru\h 500 hơcho# vă tơbăt hơdăh tơdrong hơbe\ch hơbal kơ bơngai dro\ kăn Jeh-Triêng. Kăl đe\i jơhngơ\m, hơge\i kơ kon dro\ kăn jeh-Triêng mă tơchă đe\i ‘long u\nh lơ”.  

Tơdrong io\k ‘long u\nh pơkong kơ đe hơdru\h Jeh-Triêng đei tơchă lơ\m lơ năr, lơ khe\i, đe\i ‘măng lơ sơnăm. Hơdrom ‘long u\nh sa roi lơ, chă ko\h dang a\i d^h băl, chă blăh ‘lơ\ng ‘no\h đei lăng jing bơngai au đe\i jơhngơ\m, jơ\ng ti hơge\i, pơnam. Rim đe tơdăm chă lăng tơ\ ‘long u\nh ‘no\h kơna mă hưch.

Io\k d^h băl lơ sơnăm, dang e\i hlôi đei 2 ‘nu hơ ‘lơ\p, mă lei ‘nho\ng A Kham, pơlei Dục Nhầy 2, tơring Đak Dục, apu\ng Ngo\k Hồi oe\i hơdơ\r lơ\m năr pơkong, akăn hăm bôl boăl pu\ 100 hơcho# ‘long u\nh ăn u\nh hnam klo. A Kham ling lang hôn bơnê kơ akăn po: “Lăng [o#h ‘long u\nh lơ lơ lo\h kơna hôn bơnê kơ akăn tơpă mơ\n. Kơ yuơ [o#h akăn ‘no\h bơngai đei jơhngơ\m. Mă [ar ‘no\h hơbe\ch hơbal, tơ yăng. &nh tôch chhôk hơ iă akăn ba pơnam dơ\ng, gram u\nh hnam ‘lơ\ng hơ iă dơ\ng”. 

Tơdrong er^h kơ bơngai Jeh-Triêng hre\i au pă đei gơnang lơ\m ‘long u\nh bơih. Dôm năr tơngie\t hlôi đei khăn buk. Tơdrong chă pai sa ‘ngoăih ‘long u\nh hlôi đei go\ điện, go\ gas mă le\i tơdrong joăt joe tơchă răk ‘long u\nh pơkong oe\i hơnơ\ng ve\i kơ jăp kơ rim đe hơdru\h Jeh-Triêng đe\ch. Tơdrong hơ iă hlo\h ‘no\h tơdrong joăt joe ‘lơ\ng lie\m au đei kơ d^h kon pơlei chă hơmet pơ ‘lơ\ng vă [lep hăm tơdrong er^h sa lơ\m chăl hle păng khôi luơ\t te\h đak. Mo\ Y Châu, pơlei Đak Dục, apung Ngo\k Hồi ‘no\h m^nh lơ\m dôm bơngai hơdru\h pơm ju\k yu\k trong hơlau tơchă iok u\nh hăm ‘long tơ [a\r vă tơ pl^h ‘long kơsa bri pơm ‘long u\nh pơkong, tơbăt, io\k ‘long tơ [a\r pơm ‘long u\nh pơkong je\i tơchă [ônh adoi đei io\k yua ăn u\nh hnam: “Dang e\i nhôn chă ko\h tơ [a\r pơm ‘long u\nh vă hoe\i năm tơ\ bri ko\h ‘long. Io\k yua ‘long u\nh ‘long tơ [a\r dă [iơ\ gle\h hrat, adoi rơvơn hlo\h. Adoi đei io\k yua kơ jăp ăn u\nh hnam”.

Ư|h khan lăp lăng jing mu\k drăm kơ tơdrong tơhưch, ‘long u\nh pơkong kơ đe hơdru\h Jeh-Triêng oe\i tơbăt ăn jơhngơ\m đon lăng ba. Lơ\m năr pơkong, bơngai mai păng bôl boăl sư pu\ ‘long u\nh hnăm ba ăn u\nh hnam păh klo. Bơngai đei tơpơng ăn ‘long u\nh ve\i lăng tôch tơnăp, lăp chă tơ ku\h lơ\m jơ ‘năr g^t kăl kơ u\nh hnam đe\ch.

Hrei au, tơpl^h ăn chă ko\h ‘long ‘long đơ\ng bri, rim đe hơdru\h Jeh-Triêng hlôi chă ko\h io\k ‘long đơ\ng pơtăm păng ‘long tơ [a\r lăp đơ\ng ro\ng lak kơ đo\h. Tơdrong chă ‘long u\nh ‘no\h jing tơdrong jang kơ đe hơdru\h tôch gle\h hrat ‘no\h hre\i au hlôi đei u\nh hnam păng bôl boăl vang tơchă ăn. Kơso# ‘long u\nh đơ\ng m^nh hre\ng hơcho# dang ei đ^  tơ jur to\ se\t. Hăm trong pơm kiơ\, tơbăt jơhngơ\m đon chu yom kơ rim jơhnơr jang kiơ\ hơnơ\ng kơna ‘long u\nh pơkong - Mu\k drăm tơhưch to\k bo\k hơnơ\ng đei rim đe hơdru\h Jeh-Triêng ve\i răk, tơbăt d^h băl lơ\m tơdrong er^h sa kơ ‘năr.

Bơngai ch^h: Khoa Điềm 

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt