VOV4. bahnar - Rim sơnăm lăp đơ\ng ro\ng ke\ch yuă [a, dang khe\i 11, khe\i 12 âm l^ch, bơngai Êđê hmă hmă pơgơ\r kơ\m ming đak vă hơvơ\h hơvơi hơpơi ăn ‘mi ro\ to\ hơlăng, jang sa io\k yua kơ jăp, er^h sa ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng dơ\ng kơ jăp. ‘nau jing tơdrong pơgơ\r kơ\m gie\ng kơ pơlei pơla tôch ‘lơ\ng hơ iă lơ\m tơdrong gie\ng kơ bơngai Êdê. 

Tơ\ hơdrơ\m đak djơ djr^ng djơ djrăng jơ va [ai chêng “Iêu Yang” (hơvơn yang). Đe hơdru\h tơdăm chă so\ đak tơnglang đơ\ng no\h tu\h lơ\m gre tơdrô vă hơvơn Yang păng yang hơbang me\ [a\ yă [ok jur et sa atu\m hăm kon pơlei lơ\m năr kơ\m ming hơdrơ\m đak. Kră pơlei Aê Zim, oe\i tơ\ buôn Kniêt, tơring Ea Ktur, apu\ng Cư Kuin, dêh char Dak Lak, tơbăt, rim sơnăm, lăp đơ\ng ro\ng ke\ch yă [a, bơngai Êđê ngăl pơgơ\r kơ\m ming hơdrơ\m đak:“Ming hơdrơ\m đak m^nh sơnăm pơgơ\r m^nh ‘măng. Mư\h soi ming hơdrơ\m đak ‘no\h hăm nhu\ng. Chă soi tơbe\h et sa tơ\ hơdrơ\m đak hloi. Păng mă kăl tơ\ ‘măng jang pơle\i je\i pơdă ‘nhe\m et sa. Bơnbgai pơ jau je\i soi tơbe\h tơ\ ‘măng jang pơlei mơ\n”.

Hơdrol pơgơ\r, kon pơlei vang chă kôch hơmet pơ ‘lơ\ng tu đak, hơdrơ\m đak, ming hơmet tơnglang đak păng pơ pro\ tôm tơmam vă soi tơbe\h ăn kơ yang. Mă kăl ‘no\h m^nh to\ nhu\ng păng m^nh ge tơdrô. Kiơ\ đơ\ng [ok Aê Brin, buôn Kniêt, tơring Ea Ktur, apu\ng Cư Kuin, pơđ^ bơngai lơ\m pơlei vang năm jang kơna dôm tơdrong chă ming hơmet keh đang [ônh: “Hơdrol vă soi tơbe\h hơdrơ\m đak, kră pơlei chă tơroi ăn rim răih bơngai lơ\m pơlei, chă pơ pro\ bơ\n nhu\ng, ie\r, tơdrô ge, pơjau soi hăm rim bơngai vang chă chong cho\h, kôch hơmet hơdrơ\m đak … Tru\h năr vă soi tơbe\h, đ^ đăng bơngai lơ\m pơlei oe\i tơ\ hnam ngăl, ư\h kơ gơ\h năm jang ôh”.

Mư\h dôm tơmam soi tơbe\h đe\i chă pơdă tôm [ơ\t hơdrơ\m đak ‘no\h [ok pơ jau pơ pak chă soi tơbe\h. Mă blu\ng ‘no\h hơvơ\h hơvơi tơroi tơbăt ăn yang hơbang me\ [a\ yă [ok băt kon mon kon sau hlôi pơđâu tôm vă pơgơ\r soi tơbe\h hơdrơ\m đak. Đơ\ng ro\ng ‘no\h soi tơbe\h kơ yang. Aduôn Hao, oe\i tơ\ tơring Ea Tul, apu\ng Cư Mgar, dêh char Dak Lak tơbăt: “{ok pơjau chă soi hơbe\h hơvơ\h hơvơi hơpơi ăn kơ yang kông yang đak, yang nak yang hrêl vang năm et sa, … hơvơ\h hơvơi hơpơi yang lăng tông nông gia đak măh mai, ư\h kơ te\ch, rim răih bơngai chă so\ nhă đak au pran jăng grăng akau, oe\i sa hiôk jơ nap, hơpơi ăn ‘mi ro\ to\ hơlăng jang sa đe\i [a hơ [o lơ, er^h sa ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng …”

Lăp soi đang, ti păh ‘ngie\o kơ [ok pơ jau che\p khêl, ti păh ‘ma che\p đao pơsu\h ko\h lơ\m đak tơbăt ăn tơpu\h hu\t yang kơne# vă hơdrơ\m đak rơgo\h ‘lơ\ng. Lăp pơtôch soi tơbe\h ‘no\h, đe tôn ch^ng. Đe hơdru\h hơbe\n ao tanh, tơ\ ro\ng pu\ reo, che\p get đak păng đing jơng so\ đak. Đe hơdru\h tơdăm kiơ\ yok rok jơ\ng [ok pơ jau pu\ tung đak v^h tơ\ pơlei, tu\h [e\nh ge tơdrô. Kon pơlei vang chă et sa chơt hơ iă ‘nă hal, tôn ch^ng, jo\h asoang … kơte\ch năr hloi. Lơ\m jơ ‘năr pơgơ\r kơ\m hơdrơ\m đak, tơ\ pơlei, jơva ch^ng chêng djơ djr^ng. mă đơ\ng lơ lo\h ră, mă le\i lơ\m jơ ‘năr au bơngai Êđê ư\h kơ gơ\h chă cho\h jang au to. Rim bơngai vang pơgơ\r, mă le\i ư\h kơ ăn đe hơ io\h chă pơm ngôi au to, hơmơt pơm ăn đak kơso\k, pơm ăn yang ble\k. Păng je\i ư\h kơ ăn tơmoi mơ\t lơ\m pơlei. Kră pơlei Aê Áp, oe\i tơ\ tơring Ea Tul, apu\ng Cư Mgar, dêh char Dak Lak tơbăt: “{ar păh ‘măng hnam tơngla hơdrơ\m đak ‘no\h hơtol brai go#h, klak ie\r păng kong pơm gơvang hăm kram. Trong mơ\t lơ\m pơlei s^h hăm hơmu\l ‘long, chă cho# dăng brai, klak ie\r, get đak kro … vă tơbăt ăn tơmoi pơlei gie\ng, ư\h kơ ăn tơmoi mơ\t lơ\m pơlei”. 

Kơ\m ming hơdrơ\m đak pơtôch hăm plo#ih ‘măng jang pơlei. {ok pơjau, kră pơlei păng tơngla hơdrơ\m đak vang năm plôih ‘măng. Tơ\ hnam tơngla đak, tơkang m^nh kre\k tơdrô, m^nh to\ ie\r păng soi tơbe\h kơ yang pơtôch pơgơ\r kơ\m gie\ng, ăn asong kon pơlei năm jang sa, chă lăng mir na au to.

Kơ\m ming đak hơvơ\h hơvơi ăn ‘mi ro\ to\ hơlăng, er^h sa hiôk jơnap, hơvơ\h hơvơi yang tơpơng ăn kon pơlei đe\i đak so\ nhă măh mai … tơbăt hơdăh tơdrong oe\i sa jo\h ayo\ tôm tong kơ bơngai Êđê. Kơ\m ming đak hre\i au oe\i đe\i m^nh [ar pơlei tơ\ dêh char Dak Lăk pơgơ\r, lăp pha [iơ\ ‘no\h ư\h kơ chă s^h tang găn trong mơ\t lơ\m pơlei nhen sơ\ bơih, ăn asong tơmoi jơ\p tơring tơrang vang năm mơ\n.

          Bơngai ch^h: H’Za Wút

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt