VOV4.Bahnar - To\ ‘mi kial tơ pl^h, mă loi ‘no\h j^ lơ\m pơ yan tơ ngie\t, hơ io\h ‘no\h j^ bơ ngai [ônh kơ đei dôm tơ drong j^ găh trong dui jơ hngơ\m, lơ\m no\h găh lơ ‘no\h j^ [ơm tru\h trong dui kơ jơ ngơ\m kơ pal. ‘Nâu jing ako\m dôm tơ drong j^ đa tơ [ơ\p, mă khan hoei kơ krê hơ mơt ră, mă lei [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng t^h tru\h jơ hngơ\m jăn, tơ drong t^h vơ\ a kâu jăn păng jơ hngơ\m đon kơ đe hơ io\h.

Mon Lê Anh Khoa (3 sơ năm) oei tơ\ phường Tân An, pơ lei tơm Buôn Ma Thuột, de#h char Dak Lak hơ met j^ trong dui jơ hngơ\m tơ\ khoa hơ met j^ tơ\ hơ io\h hnam pơ gang Đa khoa tơ ring Tây Nguyên hăm đei [o#h hie\n, dui jơ hngơ\m mơ kre\h, yu\h de#h hơ nơ\ng. Mă đơ\ng dôm tơ drong đei [o#h j^ âu ư\h kơ de#h ră, mă lei yua kơ j^ đa hơ lơ\k hơ le kơ na u\nh hnam ba mon [^ch tơ\ hnam pơ gang hơ met. Mo\ Nguyễn Thị Bích Huệ (me\ mon Khoa) pơ ma: Đunh kơ âu 1 gie\ng ‘no\h sư yu\h, yu\h 1 năr đang kơ ‘no\h đ^, đei hloi hie\n, u\nh hnam ba sư năm khăm tơ\ an^h khăm hơ met j^ tơ\ ‘ngoăih mă lei yua tru\h 2 ‘măng pơ gang ư\h kơ dă [iơ\ mă oei [o#h hie\n lơ hlo\h dơ\ng kơ na mă ba sư [^ch tơ\ hnam pơ gang. M^nh sơ năm sư j^ thoi no\h dang 2 ‘măng, mă loi ‘no\h mư\h dôm năr tơ pl^h pơ yan.

M^nh ‘nu bơ ngai nai dơ\ng ‘no\h j^ mon Đinh Gia Khang, oei tơ\ xăh Đắk Rô, apu\ng Krông Nô, de#h char Dak Nông. Mă đơ\ng tam mă tôm 2 khei ră mă lei sư hlôi đei j^ trong dui jơ hngơ\m. Mo\ Trần Thị Ngọc Đào, me\ mon Khang, tơ băt hơ drol kơ [^ch tơ\ hnam pơ gang sư đei [o#h hie\n, dui jơ hngơ\m mơ kre\h, mo\m ư\h kơ lơ: Năr hơ drol [o#h sư hie\n lơ, hie\n kơ hret, dui jơ hngơ\m mơ mat,[o#h nhen sư đei khoak tơ\ hơ ko, rim ‘măng hie\n ư\h kơ gơ\h le\ch jing hơ [răp dơ\ng kơ na ba năm khăm.

Trong dui jơ hngơ\m ‘no\h đei: mu\h, soang, dăng hơ lo\ng. ‘Nâu jing an^h ‘ngoăih tơ je# hăm hơ yu\h, oei đei pơm hlo\ng, tơ no\ hơ yu\h vă tơ mơ\t lơ\m tơ so\h. Yua thoi no\h, dôm tơ mam âu [ônh kơ [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng yua cham char jum dăr. J^ trong dui jơ hngơ\m ‘no\h 1 tơ drong ako\m j^ đei: j^ hơ lo\ng, j^ dăng hơ lo\ng, j^ soang, j^ mu\h, pơ lo\ tơ ngie\t, găh lơ ‘no\h yua đơ\ng vi rus pơm ăn.

Hrei ‘nâu tơ\ Dak Lak, mă đơ\ng hlôi yak hlo\h pơ yan to\ mă lei [ơ\p lăp oei đei [o#h 2,3 ‘măng ‘mi ie\, ‘năr tơ pl^h tơ ngie\t, ‘năr đei ư\h kơ hơ to\ đơ\ng kơ ‘năr păng kơ măng pơm ăn hơ io\h [ônh kơ đei j^, mă loi ‘no\h j^ găh trong dui jơ hngơ\m. {ak si Nguyễn Văn Mỹ- Pho\ Khoa hơ met j^ hơ io\h, hnam pơ gang đa khoa tơ ring Tây Nguyên tơ băt: Hrei ‘nâu tơ\ Khoa hơ met j^ hơ io\h đei vă je# 200 ‘nu hơ io\h j^ ‘no\h vă je# 1/3 ‘nu hơ io\h j^ trong dui jơ hngơ\m, mă hơ dăh ‘no\h j^ mu\h, j^ đon, j^ tơ so\h, hăm dôm tơ drong [o#h j^ nhen yu\h, hie\n, kơ se\h, le\ch đak mu\h, ăl hlo\h ‘no\h yu\h de#h, ư\h kơ hơ dơ\r, dui jơ hngơ\m hre\nh, dui jơ hngơ\m [o#h chhơ chho\m kơ to\h păng ‘nâu đ^ [o#h j^ ăl bơ\ih. &nh tơ tă kơ rim đe me\ [a hro#ih chă [o#h dôm tơ drong j^ ăl vă ba năm tơ\ hnam pơ gang hro#h, dăh mă tơ\ dôm hơ io\h hơ la kơ 6 khei.  

J^ trong dui jơ hngơ\m đei lăng ‘no\h j^ hoei kơ krê hơ mơt, găh lơ j^ gô klăih kơ d^h đơ\ng ro\ng 8-10 năr. Mă lei đei 1,2 ‘nu tơ dăh ư\h kơ đei hơ met [lep gô hơ nhăk tru\h j^ tơ so\h, j^ phế quản. De#h hlo\h gô pơm ăn j^ hơ nhăk tru\h j^ ‘ngok, j^ plei le\n… mă loi ‘no\h tơ\ hơ io\h hơ la kơ 1 sơ năm, nge rơ ne\h ư\h kơ tôm khei, hơ ke\ hơ kong.

Hrei ‘nâu, tơ drong hơ met j^ trong dui jơ hngơ\m đei lơ trong hơ met mă lei lăp to\k bo\k pơ dơ\h tơ\ hơ met tơ drong j^ mă tam mă hơ đei tơ drong tơm pơm ăn. Hơ io\h đei j^ lơ ‘măng [ônh kơ hơ nhăk tru\h jơ hngơ\m ư\h kơ pran, hơ ke\ hơ kong, [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ drong ho\k pơ hrăm… Yua thoi no\h, rim đe me\ [a\ kăl kơ chăng lơ\m tơ drong tang găn j^ ăn hơ io\h.

Yua kơ ‘nâu tơ drong j^ tơ po\h kiơ\ trong dui jơ hngơ\m kơ na ‘lơ\ng hlo\h ư\h kơ le# hơ io\h tơ je# hăm dôm bơ ngai đei j^, pơm kiơ\ ‘lơ\ng tơ drong pơm rơ go\h hơ kâu jăn ăn hơ io\h, ôp ti hơ nơ\ng hăm sơ [o\ng pơ lôch pơ rang. Gom mu\h măt mư\h le\ch tơ\ trong dăh mă ngôi tơ\ an^h lơ bơ ngai. Vei sơ đơ\ng ăn hơ io\h đei jơ hngơ\m pran ‘lơ\ng hăm trong so\ng sa tôm kơ chơ\t bek ‘lơ\ng; ăn hơ io\h [et bơ\ng tôm kiơ\ tơ drong jang [et bơ\ng te\h đak vă pơm ư\h kơ đei pơ rang; vei tơ no\ ăn hơ io\h, ư\h kơ le# hơ io\h to\ de#h hnang dăh mă tơ ngie\t de#h hnang, vei tơ no\ hơ kâu mư\h năm tơ\ trong, vei tơ no\ hơ ko ăn hơ io\h mư\h tep ‘no\h j^ dôm trong mă khan [ônh [o\ ‘no\h tơ gu\m ăn hơ io\h tang găn j^ jơ nei. Mư\h đei [o#h j^ ư\h kơ gơ\h chă răt pơ gang bro\k hơ met kơ d^h mă kăl kơ ba hơ io\h năm tơ\ hnam pơ gang vă khăm, pơ tho vei lăng păng hơ met [lep trong hơ met j^.

Mỹ Hạnh- Quang Nhật: Ch^h

Thuem: Tơ blơ\