VOV4.Bahnar - ‘Nao vă mât lơ\m pơ yan ‘mi đe\ch mă lei tơ\ dêh char Kon Tum đ^ đei 2 ‘măng [ơm pơ nhu\l đơ\ng xa pơ mâu bri pơm ăn 8 ‘nu bơ ngai athei năm hơ met tơ\ hnam pơ gang. Tơ drong ‘nâu ưh jor gô đei dơ\ng tơ dăh kon pơ lei bơ\n chă phe\, pai xa pơ mâu kư\ kă nhen hrei ‘nâu.

Đơ\ng ro\ng dôm ‘măng ‘mi jur blu\ng, rim năr mưh mât tơ\ bri dăh mă năm tơ\ mir, ‘nho\ng A Sủi tơ\ plei Kon Năng, xăh Đak Choong, apu\ng Đak Glei hơ nơ\ng buch io\k pơ mâu mă ‘nho\ng [ôh chăt rok trong. Yoa tơ drong erih xa mơ mat tat, tơ mam xa kơ [ăh kơ [ôch, ưh đei pơ tăm ‘nhot dơ\ng kơna ‘nhot pơ mâu tôch g^t kăl lơ\m tơ drong so\ng xa kơ hnam tơ no\ ‘nho\ng A Sủi: “Năm jang tơ\ mir ‘no\h inh buch io\k. Ưh đei ‘nhot buch pơ mâu bro\k pai xa. Ăn đe kră băt pơ mâu yơ gơ\h xa, pơ mâu yơ ưh gơ\h ‘no\h ba hu\t le#, io\k pơ mâu gơ\h xa ba pai ăn hnam tơ no\ so\ng xa”         

            M^nh tơ drong vă băt pơ mâu gơ\h xa dăh mă ưh hrei ‘nâu đơ\ng kon pơ lei ‘no\h chă apinh kră, mă ưh ‘no\h mơ\ng kiơ\ kơ dih băt. Nho\ng A Ốc, tơ\ plei Măng Mô, xăh Măng Cành, apu\ng Kon Plông ăn tơ băt, đơ\ng ‘lơ\p ‘nho\ng đei [ok yă, me\ [ă roi tơ [ôh dôm kơ loăi pơ mâu gơ\h xa mưh mât tơ\ bri, vă buch che\p bro\k tơ\ hnam. “ Pơ mâu đei yă [ok juăt xa đơ\ng sơ bơih, kơ na đe băt pơ mâu yơ gơ\h xa, pơ mâu yơ ưh, tơ dăh ưh kơ băt hơ dăh pơ mâu kiơ ‘no\h ưh pơ\n buch pai xa ôh. Pơ mâu xa gơ\h mưh vă tih kơ nho\ng sư nhen thoi môk hla tơ, oei pơ mâu pơ nhu\l, ưh gơ\h xa thoi no\h mơ\n ră, mă lei tơm sư đei kơ mâu găm mă ưh ‘no\h jơ jơk, ‘no\h j^ pơ mâu pơ nhu\l ưh gơ\h xa.”

Mă lei mă tơ pă ưh kơ s^ bu ku\m băt păng huei hơ vơ\l mưh buch pơ mâu vă pai xa ôh. Kơ tă tơ\ plei Măng Mô lơ\m sơ năm 2013 yoa ưh kơ băt pơ mâu pơ nhu\l ưh gơ\h xa, ‘nho\ng A Bro buch pai m^nh pơ nhan mu\ng pơ mâu vă so\ng xa ‘năr dơ\ng ‘no\h [ơm pơ nhu\l păng lôch til pơ gê năr đơ\ng ro\ng. Kiơ\ [ok A Ninh, Kơ dră vei lăng kon pơ lei xăh Măng Cành, tơ drong hơ mơt [ơm pơ nhu\l đơ\ng xa pơ mâu tôch dêh: “Brei drou kon pơ lei ku\m băt pơ mâu yơ pơ nhu\l pơmâu yơ ưh đei pơ nhu\l gơ\h xa, mă lei bơ ngai mơ lôh, đe ưh kơ gan băt pơ mâu ‘no\h gơ\h xa dăh mă ưh ‘no\h kơ na [ât lăp kơnh sư [ơm ưh ‘lơ\ng truh jơ hngâm pran kon pơ lei.”

   Nhen nhôn ‘nao tơ roi, tơ\ dêh char Kon Tum lăp jo# đơ\ng hơ tuch khei 5 truh dang ei đei 2 ‘măng [ơm pơ nhu\l đơ\ng xa pơ mâu bri pơm ăn 5 ‘nu bơ ngai lơ\m 1 u\nh hnam tơ\ plei Nú Vai xăh Đak K’roong păng 3 ‘nu bơ ngai lơ\m 1 u\nh hnam tơ\ plei Ri Mẹt, xăh Đắc Môn tơ\ apu\ng Đắc Glei athei chơ hơ met tơ\ hnam pơ gang. Tôch pu\n ‘no\h, 2 ‘măng [ơm pơ nhu\l đơ\ng xa pơ mâu âu ưh đei bơ ngai lôch kiơ. Tơ\ hơ năp tơ drong hơ met đei bơ ngai [ơm pơ nhu\l đơ\ng xa pơ mâu dơ\ng, nhôn đei jơ pơ ma nuh hăm [ak si chuyên khoa 1 Hoàng Chí Trung, Kơ dră An^h vei lăng rơ go\h ‘lơ\ng tơ mam xa dêh char Kon Tum găh tơ drong ‘nâu.

- Ơ [ak si Hoàng Chí Trung, Kơ dră An^h vei lăng rơ go\h ‘lơ\ng tơ mam xa dêh char Kon Tum, ih tơ che\ng thoi yơ găh tơ drong hơ mơt kơ [ơm pơ nhu\l đơ\ng xa pơ mâu bri tơ\ dêh char Kon Tum?

- Bác sĩ Hoàng Chí Trung: Hăm Tây Nguyên mư\h tơ tuch khei 4, blu\ng khei 5 dương lịch rim sơ năm, dôm ‘măng ‘mi bu\ng pơ yan pơ tơm đei [o#h păng pơ mâu pơ tơm chăt lơ. Lơ\m khei ‘năr âu, kon pơ lei, mă loi ‘no\h j^ bơ ngai kon kông tơ\ tơ ring hơ tăih hơ to\ ku\m hlôi pơ tơm năm jang mir. Đe đei 1 tơ drong joăt ‘no\h j^ đoa oei kơ tă lơ\m mir. Mư\h oei kơ tă thoi no\h ‘no\h tơ mam sa tơm vă kơ đe yua lơ\m dôm năr oei lơ\m mir ‘no\h j^ pơ mâu. Mă vă kơ rơ\ih đei pơ mâu hơ yơ gơ\h sa mă ư\h kơ đei pơ nhu\l ‘no\h tơ drong tôch kơ mơ mat.

- Hăm trong lăng băt kơ pơ mâu pơ nhu\l păng ư\h kơ kơ pơ nhu\l đơ\ng kon pơ lei hăm lăng đe\ch thoi no\h ‘no\h lei kon pơ lei bơ\n hăm rơ\ih đei dôm pơ mâu ư\h kơ pơ nhu\l vă sa ư\h lei?

 - Bác sĩ Hoàng Chí Trung: Kiơ\ tơ che\ng hơ len đơ\ng An^h tơm vei lăng găh jang pơ gang păng an^h jang tang găn pơ nhu\l Trung ương ‘no\h dang ei hăm tơ ring Tây Nguyên pơ ma hơ dro# păng lơ\m te\h đak pơ ma atu\m đei đơ\ng 50 tru\h 100 kơ loăi pơ mâu lơ\m no\h tôch kơ lơ kơ loăi pơ mâu pơ nhu\l. Kơ na vă pơ tho tơ tă ăn kơ kon pơ lei lăng băt kơ loăi hơ yơ pơ nhu\l păng ư\h kơ pơ nhu\l ku\m tôch kơ mơ mat. Yua kơ ku\m đei dôm kơ loăi pơ mâu hơ drol sơ\ kon pơ lei ku\m buch păng sa bơ\ih păng sư ư\h kơ pơ nhu\l. Mă lei ku\m khei ‘năr âu ku\m kơ loăi pơ mâu ‘no\h tơ\ 1 tơ ring ‘no\h mă lei dang ei sa ‘no\h pơm ăn pơ nhu\l. Kơ yua đơ\ng lơ\m kơ plăh chăt ‘no\h ^ch đơ\ng dôm sem tơ rong sư sa đơ\ng kơ loăi pơ mâu âu năm sa kơ loăi pơ mâu nai păng sư ba kơ chơ\t pơ nhu\l đơ\ng tơm pơ mâu âu tru\h tơm pơ mâu nai kơ na vă lăng băt đei tôch kơ mơ mat tat. Tơ tă ăn kơ kon pơ lei ‘lơ\ng hlo\h athei ap^nh dôm bơ ngai đei băt hơ dăh hlôi đei sa hơ drol âu, sa lơ ‘măng mă ư\h kơ đei [o#h pơ nhu\l. Păng ba băt hơ dăh dôm kơ loăi pơ mâu ‘no\h hơ drol ki ba đ^ sa bơ\ih ‘no\h dang ei ba gơ\h buch vă ba sa, ba ‘ne\ sa pơ long lăng dôm kơ loăi pơ mâu ‘nao chăt sư oei ie\ tam mă tôm vă kơ bơ\n băt hơ dăh kơ loăi pơ mâu gơ\h sa. Ku\m ‘ne\ kơ sa dôm kơ loăi pơ mâu kră de#h hnang yua đơ\ng kơ mư\h kră thoi no\h sư gô hơ nhăk tru\h dôm kơ chơ\t sư tơ le\ch lơ\m kơ plăh chăt.  

- {ak si hăm gơ\h tơ roi tơ băt trong hơ met pơ ‘lơ\ng mư\h 1 u\nh hnam sa pơ mâu ư\h kơ pu\n đei pơ nhu\l ư\h lăng?

- Bác sĩ Hoàng Chí Trung: Mư\h m^h ma duch nă sa pơ mâu mă đei [o#h j^ klak dăh mă [ơ [lut hăk ‘no\h tơ drong mă blu\ng bơ\n athei yua hơ nglâu ti dăh mă so\k ie\r tơ lo\h lơ\m hơ lo\ng vă pơm liơ ăn pơ đ^ pơ mâu lơ\m hlu\ng đei le\ch đ tơ\ ‘ngoăih. Păng mư\h tơ le\ch đ^ tơ\ ‘ngoăih ‘no\h pơ nhu\l sư gô tơ jur tôch kơ lơ păng sư gô tơ jur tơ drong pơ nhu\l. Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h athei ba đ^ đăng dôm bơ ngai sa pơ mâu hlôi đei [o#h pơ nhu\l, tam mă đei [o#h pơ nhu\l năm tơ\ hnam pơ gang je# hlo\h vă kơ đei hơ met tơ tom. Lơ\m kơ plăh hơ met tơ\ rim hnam pơ gang oei tam mă đei tôm bơ\n tơ mam, kơ măy kơ mo\k, pơ gang ‘no\h ‘lơ\ng hlo\h dôm bơ ngai pơ nhu\l bơ\n [o#h hơ mơt kơ roi de#h ‘no\h chơ ba năm tơ\ hnam pơ gang đa khoa de#h char yua kơ tơ\ âu đei tôm bơ\n tơ mam, kơ măy kơ mo\k, pơ gang vă hơ met tơ tom mă ư\h kơ le# [^ch kơ tă tơ\ dôm hnam pơ gang apu\ng păng xăh.

- Bơ nê kơ ^h [ak si găh ‘măng pơ ma dơ nu\h âu hơ!

Dơ\ng hăm Thuem tơ blơ\