PƠLE|I OE|I SA ‘LƠ|NG JƠHNGƠ|M PRAN JĂNG GRĂNG AKAU

Sơ năm 2003, lơ an^h tơm vei lăng găh jang pơ gang, an^h tơm vei lăng găh tơ drong kơ tơ\ng ang tơ roi tơ băt păng an^h jang mặt trận Tổ quốc Việt Nam hlôi vang k^ pơ kăp tơ drong jang hơ doi bơ\ jang hơ to\k pran vei lăng jơ hngơ\m jăn kon pơ lei lơ\m tơ drong jang đ^ đăng kon pơ lei tơ goăt pôm nơ\r [ơ\r đon pơ jing tơ drong ar^h sa ‘lơ\ng hơ iă, grao kơ đe\h ‘no\h j^ tơ drong jang pơ jing pơ lei đei jơ hngơ\m pran ‘lơ\ng. Đơ\ng ro\ng hlo\h 10 xơ năm tơ le\ch jang, dôm tơ drong jơ nei lơ\m tơ drong pơ jing pơ lei đei jơ hngơ\m pran ‘lơ\ng to\k bo\k tơ [o#h hơ dăh ăn 1 hơ yak ‘lơ\ng, trong tơ je# rim tơ drong găh tơ drong jang vei lăng jơ hngơ\m jăn kon pơ lei. Rim tơ drong jang đơ\ng tơ drong jang hlôi vang tơ gop g^t kăl lơ\m jang kiơ\ jơ nei tơ drong tơ chơ\t kơ so# 46-NQ/TW ‘na\r 23/2/2005 đơ\ng an^h tơm Ch^nh tr^ găh hơ to\k ‘lơ\ng jơ hngơ\m pran kon pơ lei lơ\m tơ drong ‘nao.

Sơ năm 2003, dôm an^h tơm jang pơ gang, An^h tơm vei lăng tơ roi tơ băt păng an^h mặt trận Tổ quốc Việt Nam tơ le\ch jang pơ long năng tơ drong pơ jing Plei đei jơ hngâm pran jăng ‘lơ\ng tơ\ 6 dêh char, pơ lei tơm. Truh sơ năm 2005, tơ drong jang đei bơ\ jang tơ\ 12 dêh char. Truh dang ei, dôm dêh char, pơ lei tơm lơ\m te\h đak hlôi đei pơ tho tơ [ôh trong bơ\ jang tơ drong ‘nâu. Blu\ng a, tơ drong jang hlôi sơng đei tơ drong tơ rek, vang bơ\ jang đơ\ng rim khul kơ dră tơ ring, an^h jang, khul grup tơ pôl, pơm lăp hăm tơ drong ‘me\h vă đơ\ng kon pơ lei. Lơ dêh char, pơ lei tơm lơ\m te\h đak vang jang kiơ\ păng pơ jing an^h pơ gơ\r jang tơ drong ‘nâu. Tơ drong pơ jing Plei đei jơ hngâm pran ‘lơ\ng ku\m io\k đei tơ drong tơ rek păng jang hơ doi đơ\ng dôm an^h jang kơ pal, khul grup tơ pôl nhen: Khul dro\ kăn, Khul kon pơ lei jang chu\n mir, khul druh dăm Việt Nam, Khul bơ ngai kră.... Lơ trong jang đei tơ le\ch, sơng đei tơ drong vang jang tôch tơ năp đơ\ng dôm an^h jang kơ pal păng tơ pôl nhen Câu lạc bộ “Bơ ngai jang chu\n đei jơ hngâm pran ‘lơ\ng”, tơ drong jang “Druh dăm erih xa pran jăng, erih xa ‘lơ\ng vă pơ jing peli đei jơ hngâm pran ‘lơ\ng”, Tơ drong jang “Hơ to\k jơ hngâm pran ăn bơ ngai kră”, tơ drong jang “Tơ pôl sơ đơ\ng tang găn tơ drong pơ\k rơ ka”...

Lơ tơ ring hlôi tơ mât jơ hngâm pran lơ\m dôm tơ drong jang vei lăng năng tông jơ hngâm jăn kon pơ lei hăm tơ drong jang ato\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl, sut pơ đ^ pơ ngot, tơ jur tơ nuh hin tơ\ tơ ring… Dôm tơ drong jang tơm kơ te\h đak găh jang pơ gang nhen: Tơ drong vei lăng rơ go\h ‘lơ\ng tơ mam xa, [et pơ gang tang găn j^, tang găn hơ ke\ hơ kong ăn hơ io\h, tang găn j^ bo\ng ko, vei lăng jơ hngâm pran tơ pôl... hlôi tơ mât jang lơ tơ drong jang vei lăng jơ hngâm jăn, atu\m hăm ‘no\h tơ le\ch jên pơ jing trong jang pơ long năng, jang hơ doi hăm tơ drong Pơ jing plei đei jơ hngâm pran ‘lơ\ng. Tơ drong jang pơ jing Plei đei jơ hngâm pran ‘lơ\ng j^ 1 hơ yak to\k pran lơ\m tơ drong vei lăng năng tông jơ hngâm jăn kon pơ lei.

Tơ drong jang đei pơ jing păng ato\k tơ iung kiơ\ đơ\ng dôm tơ drong jang đei lơ\m tơ drong vei lăng jơ hngâm pran ăn rim hnam tơ no\ đei tơ le\ch jang adrol kơ ‘no\h. Hăm tơ drong jang tôch rơ đăh ‘no\h rim an^h jang đei [ơm truh vang bơ\ jang hơ dai, kiơ\ đơ\ng tơ drong jang kơ dih vang io\k jang lơ tơ drong pha ra băl.

Plei đei jơ hngâm pran ‘lơ\ng đei khăm hơ met, vei lăng păng pơm hơ to\k jơ hngâm jăn ăn kon pơ lei. Tơ drong jang âu đei pơ jing vang pơm hơ to\k đon hlôh vao păng sơ nong jang đơ\ng dôm an^h jang kơ pal păng đ^ đăng tơ pôl găh tơ drong vei lăng, năng tông jơ hngâm pran kon pơ lei; krao hơ vơn kon pơ lei đei đon vei lăng jơ hngâm jăn kơ dih, hơ met pơ ‘lơ\ng an^h oei xa, găn [iơ\ tơ drong j^ jăn; pơ jing hnam tơ no\ erih xa ‘lơ\ng, pơ lei pơ la erih xa ‘lơ\ng, tơ ring kơ drâm arih xa ‘lơ\ng rơ gei jang lăp hăm dôm tơ drong tơ chơ\t găh vei lăng jơ hngâm pran đơ\ng an^h tơm jang pơ gang tơ le\ch, vang tơ gop pơ jing đei tơ drong erih xa ‘lơ\ng hơ iă jâp tơ pôl. Hăm dôm tơ drong jang tôch rơ đăh, hơ dai hăm lơ tơ drong tơ roi tơ băt ăn kon pơ lei, khăm hơ met 1,2 tơ drong j^ hơ nơ\ng kơ đei, vei kơ jăp cham char tơ\ tơ ring oei, tơ tă ăn kon pơ lei găh 1,2 tơ drong j^ tơ po\h…

Tơ drong tơm đơ\ng tơ drong jang âu ‘no\h hơ to\k đon hlôh vao ăn kon pơ lei găh tơ drong kăl mưh vei lăng jơ hngâm pran kơ hnam tơ no\, pơ lei pơ la, kueng [ôt. Hơ met kơ jăp, pơm hơ to\k tơ drong ‘lơ\ng tơ\ dôm phường, thị trấn, xăh bơ\ jang pơ jing Plei đei jơ hngâm pran ‘lơ\ng hơ doi hăm pơ jing hnam tơ no\, pơ lei pơ la păng tơ ring oei xa ‘lơ\ng rơ gei. Gơ\h pơ ma ‘nâu j^ tơ drong jang hơ doi tih, đei tơ le\ch jang tơ\ lơ tơ ring yoa an^h tơm jang pơ gang pơ gơ\r, hlôi jang đei lơ tơ drong ‘lơ\ng lơ\m tơ drong vei lăng jơ hngâm pran kon pơ lei, mă loi j^ tơ pôl kon pơ lei oei xa tơ\ tơ ring tơ rang.

An^h jang pơ gang j^ an^h bơ\ jang hơ doi, tơ le\ch trong jang tôch rơ đăh vă bơ\ jang. Dôm an^h jang găh sư tơ\ rim tơ ring athei vang jang hơ doi hăm dôm an^h jang đei [ơm truh, pơ gơ\r păng athei chiu pu\ găh tơ drong vei lăng jơ hngâm pran păng tơ drong sơ đơ\ng mưh bơ\ jang.

Dôm tơ drong tơ chơ\t găh jơ hngâm pran đơ\ng tơ drong jang âu đei chih tôm te\ch, hăm lơ tơ drong kăl găh jơ hngâm jăn. ‘No\h j^ tơ drong tơ chơ\t găh jơ hngâm pran hăm u\nh hnam erih xa ‘lơ\ng rơ gei, u\nh hnam đei jơ hngâm pran ‘lơ\ng nhen: Ưh gơ\h le# đei j^ đa tơ po\h; ba nghe, hơ io\h năm [et tôm văcxin tang găn j^ jăn; ưh đei bơ ngai soai hăk đơ\ng xa tơ mam ưh rơ go\h păng ưh đei hơ io\h hơ ke\ hơ kong, hiang hiơp; Đei hnam hum, hnam chă pơ yơ\ng păng đak so\ nhă rơ go\h ‘lơ\ng; Dro\ kăn hơ năp năm khăm nghe to\ se\t hlo\h ‘no\h 3 ‘măng lơ\m khei ‘năr hơ năp, [et pơ gang tang găn j^ gơ\ tôm kơ liêu; Dôm bơ ngai lơ\m hnam erih xa ‘lơ\ng, đă [o\ng lo\ng tơ plo\ng kơ dâu, pơ tâp hơ kâu jăn, ưh đei et tơ drô dư, ưh đei et sike, ưh đei et hât hla; đei trong vei lăng ‘lơ\ng sơ đơ\ng ăn hnam tơ no\.

Dăh mă dôm tơ drong tơ chơ\t găh jơ hngâm pran hăm kueng kơ pho# erih xa ‘lơ\ng rơ gei, tơ ring kon pơ lei oei xa ‘lơ\ng rơ gei nhen: ưh đei tơ drong j^ tơ po\h lơ\m tơ ring; Tơ jur to\ se\t hlo\h ‘no\h 10% kơ so# bơ ngai j^ păng lôch yoa đơ\ng tơ drong j^ đa đei pơ têng hăm sơ năm adrol kơ ‘no\h; đei to\ se\t hlo\h ‘no\h 95% nghe tam truh 1 sơ năm đei [et tôm pơ gang tang găn j^ kiơ\ tơ\ drong tơ chơ\t; ưh ăn đei tơ drong soai hăk đơ\ng sa tơ mam ưh rơ go\h, đei hlo\h 30 ‘nu 1 ‘măng đei tơ drong soai hăk; 1 sơ năm tơ jur 1,5% kơ so# hơ io\h hơ la kơ 5 sơ năm hơ ke\ hơ kong; To\ se\t hlo\h ‘no\h 90% u\nh hnam đei yoa đak rơ go\h păng đei hnam hum; 80% u\nh hnam đei hnam chă pơ yơ\ng ‘lơ\ng, rơ go\h; đ^ đăng dro\ kăn hơ năp đei khăm hơ len nge lơ\m klak to\ se\t hlo\h ‘no\h 1 ‘măng, lơ\m no\h đei hlo\h 85% đei khăm nge đơ\ng 3 ‘măng to\k tơ\ kơ pal lơ\m khei ‘năr hơ năp; Tơ jur 10% tơ drong pơ\k rơ ka pơ têng hăm sơ năm adrol; Đei tơ drong đă [o\ng lo\ng tơ plo\ng kơ dâu, pơ tâp pơ hrăm jơ hngâm jăn pran jăng.

            Bơ ngai ch^h hơ met ming tơ drong tơ roi đei jơ ap^nh yă Niê Bích Đào – Pho\ kơ dră Jơ nu\m vei lăng kon pơ lei de#h char Gia Lai găh dôm tơ drong jơ nei đơ\ng tơ drong jang lơ\m tơ ring, mă loi ‘no\h j^ tơ ring hơ tăih hơ to\, tơ ring kon pơ lei kon kông de#h char  Gia Lai. Hơ vơn kơ m^h ma duch nă păng bôl buăl vang mơ\ng!

- Pơ jing pơ lei đei jơ hngơ\m pran ‘lơ\ng tơ\ Gia Lai hlôi đei tơ le\ch jang đơ\ng lai yơ hă yă?

Yă Niê Bích Đào: Hơ drol xơ\, Jơ nu\m vei lăng kon pơ lei Việt Nam đei jang hơ doi hăm an^h tơm vei lăng găh jang pơ gang găh tơ drong pơ jing rim tơ drong jang pơ lei đei jơ hngơ\m pran ‘lơ\ng ăn kơ kon pơ lei. Hăm tơ drong jang đơ\ng jơ nu\m vei lăng kon pơ lei de#h char, nhôn lăng kiơ\ lơ\m hla ar ch^h đơ\ng Trung ương tơ le\ch jang ăn kơ rim apu\ng, thị xăh, pơ lei tơm jang kiơ\ pơ jing pơ lei đei jơ hngơ\m pran ‘lơ\ng. Tru\h dang ei hlôi tơ le\ch jang 7, 8 xơ năm bơ\ih.

- Đơ\ng ro\ng 7,8 xơ năm âu ki ‘no\h io\k yua đơ\ng tơ drong jang pơ lei đei jơ hngơ\m pran ‘lơ\ng ‘no\h thoi yơ, mă loi ‘no\h j^ hăm tơ ring kon pơ lei kon kông thoi yơ, hă yă?

Yă Niê Bích Đào: Đơ\ng ro\ng 7,8 xơ năm pơ jing tơ drong jang pơ lei đei jơ hngơ\m pran ‘lơ\ng tơ\ tơ ring tơ rang ‘no\h pơ ma atu\m kon pơ lei ku\m hlôi đei băt păng hlôi hơ to\k ‘lơ\ng đei jơ hngơ\m pran ku\m nhen tơ drong ar^h sa đon tơ che\ng. Tơ drong tơm đơ\ng pơ jing tơ drong jang pơ lei đei jơ hngơ\m pran ‘lơ\ng ‘no\h tơ drong jang cham char, jơ hngơ\m jăn, pơ jing pơm rơ go\h atu\m tơ\ pơ lei pơ la, tơ tă ăn kơ kon o\h ku\m nhen kon pơ lei mư\h j^ pơ lo\ ‘no\h năm tơ\ hnam pơ gang khăm hơ met j^, sa s^n nhă đak to\ le# ngach păng [^ch tep hăm kơ mu\ng tang găn mur kiơ\ nơ\r pơ tho đơ\ng an^h jang vei lăng găh jang pơ gang găh tang găn pơ lo\ sôt ret. Hlo\h dôm xơ năm jang kiơ\ ‘no\h jơ hngơ\m jăn kơ kon pơ lei kơ rim hơ dre\ch kon kông đei hơ to\k ‘lơ\ng, kon pơ lei hlôi đei hlo#h vao, dă [iơ\ kơ j^ pơ lo\, hơ io\h ‘no\h jran [iơ\, hơ to\k ‘lơ\ng đon hlo#h vao. Tơ drong jang vei lăng jơ hngơ\m jăn ăn kơ kon pơ lei ku\m đei ‘lơ\ng [iơ\, yua kơ dang ei, tơ drong jang pơ gang kơ de#h char hlôi hơ to\k tơ iung, hlôi đei tôm te\ch bơ\n tơ mam drăm kơ măy kơ mo\k va\ pơ yua ăn tơ drong khăm hơ met j^ ăn kơ kon pơ lei.

- Lei ah, bơ nê kơ ^h hơ!