VOV4.Bahnar - Blăh ao bơ̆ng tơgŭm ăn jơhngơ̆m jăn kĕ krơ̆ng tang găn jĭ jăn hlŏh ‘nŏh tơdrong kĕ bơ̆ng păng pham đak kơ akau jăn. Pơyan jĭ hơbŭh, vei lăng năng tông jơhngơ̆m jăn pran jăng ‘noh jing tơdrong gĭt kăl hlŏh kơ rim bơngai lơ̆m tơpôl vă tang găn kĭ jĭ jăn mơ̆t lơ̆m akau jăn.

Kĕ krơ̆ng ‘nŏh jing tơdrong kĕ tang găn kơtang kơ jơhngơ̆m jăn tơ̆ hơnăp tơdrong pơrăm đơ̆ng ‘ngoăih păng đơ̆ng găh lăm akau jăn. Tơdrong kĕ krơ̆ng vă tang găn jĭ jăn kơ rim bơngai phara dĭh băl. Lơ̆m mĭnh tơring đei tơdrong jĭ mă bơngai au tơpŏh, bơngai anai ư̆h kơ đei tơpŏh jĭ. Bơngai ư̆h kơ đei tơpŏh jĭ ‘nŏh jing tơdrong kĕ krơ̆ng kơ đe sư kơtang hlŏh hăm dôm bơngai tơpŏh jĭ. Dăh mă mư̆h tơpŏh jĭ ‘nŏh ƀônh klăih ‘nŏh jing tơdrong kĕ krơ̆ng jơhngơ̆m jăn ‘lơ̆ng...

Rim tơdrong đei ƀơm kơnê̆ trŭh kĕ krơ̆ng kơ jơhngơ̆m jăn

‘Ngoăih dôm tơdrong jĭ nhen AIDS, rim ‘nu bơngai bơ̆n đei tơpŏh rim tơdrong jĭ phara dĭh băl kơ yuơ đei lơ tơdrong găh lăm adoi nhen găh ‘ngoăih pơm ăn. Pơtĭh gia nhen sơnăm ‘lŏ kră, tơcheng lơ, sŏng sa ư̆h kơ măh mai, ư̆h gan chă pơhrăm tơplŏng kơdau păng lĕch tơ̆ ‘ngoăih, tơpŏh jĭ rim tơdrong jĭ đunh khei ‘năr nhen jĭ klơm, jĭ đak ‘nôm kul, yua pơgang lơ, đei tơpŏh pơgang pơnhŭl au to ... jei jing dôm tơdrong pơm ăn jơhngơ̆m jăn ư̆h kơ gan kĕ krơ̆ng, pơm ăn jơhngơ̆m jăn ư̆h kơ kĕ tang găn jĭ jăn.

Vă jơhngơ̆m pran jăn kĕ krơ̆ng, tơdrong kăl hlŏh ‘nŏh atŏk kơtang đei vitamin păng kơchơ̆t khoang: Vitamin păng kơchơ̆t khoang ‘nŏh tôch gĭt kăl ăn tơdrong tĭh vơ̆ djơ̆ ‘lơ̆ng, vei kơ jăp jơhngơm jăn pran jăng grăng akau. ‘Nau jei jing dôm tơdrong kăl hlŏh pơjing đei pham, pơm pơ ‘lơ̆ng rim enzym lơ̆m pham, jing tơmam ư̆h kơ gơ̆h kơ ƀăh hăm pham pơma hơdrô̆ păng akau jăn pơma atŭm.

Tơdrong ư̆h kơ măh sŏng sa rim kơchơ̆t nhen acid amin (đạm), vitamin A, B1, C, PP, kơchơ̆t khoang păng rim tơmam vi lương anai nhen săt, kẽm găh đunh đai gô pơm ăn trŭh hiang hiơp pơm ăn akau jăn ư̆h kơ pran jăng, ư̆h kơ kĕ krơ̆ng.

Rim tơdrong chă tơchĕng jei ƀô̆h hơdăh tơdrong chă sa tơmam vi sinh nhen sưa chua jei tôch kơ ‘lơ̆ng. Dôm tơmam au gô tơgŭm ăn kĕ kĕ krơ̆ng tang găn jĭ jăn tơdăh sa hăp hơnơ̆ng.

Lơ̆m khei ‘năr tơplĭh pơyan, tơdrong jĭ jăn kơtang, kon pơlei bơ̆h dăh kơchăng păng chă sŏng sa mă măh mai tôm tong vă pơm ăn jơhngơ̆m pran jăng grăng akau, kĕ tang găn jĭ jăn.

Lơ̆m tơmam sa, rim tơmam drăm nhen toih, hĕnh, kinh giơ̆i đei lơ kơchơ̆t kĕ krơ̆ng păng tơgŭm tang găn tơdrong đei lơ sơmach jĭ pơrăm. Toih hlôi đei iŏk yua nhen tơmam sŏng sa păng “pơgang” kĕ tang găn pơrang jĭ, kĕ tang găn pơmâu pơrang, kĕ tang găn sơmach jĭ jăn atŭm hăm kĕ krơ̆ng ăn jơhngơ̆m jăn, hơmet klăih ăn tơcdrong jĭ hơnơ̆k hơdrap, jĭ dăng hơlŏng...

Rim kơ loăi pơmau sa (‘nŏh jĭ pơmau pơtăm, ư̆h khan pơmau pơnhŭl lơ̆m bri) jei kĕ pơm ăn jơhngơ̆m pran jăng grăng akau. Sa pơmau kĕ tơgŭm ăn tang găn rim tơdrong jĭ hơnơ̆k hơdrap, jĭ dăng hơlŏng, jĭ klak păng jĭ hnăng.

‘Ngoăih kơ ‘nŏh, tơdrong pơhrăm tơplŏng kơdau rim năr gô tơgŭm ăn pham kơdau ‘lơ̆ng lơ̆m akau jăn, tơgŭm ăn kĕ tơlĕch hŭt kơchơ̆t pơnhŭl, gơnơm đơ̆ng nŏh tơgŭm ăn jơhngơ̆m pran jăng grăng akau, jơhngơ̆m kĕ krơ̆ng… Kơ yuơ lơ lŏh, dăh chă pơhrăm tơplŏng kơdau mă bơ̆n ‘mĕh hlŏh nhen chă kơdau, hao tang vang, glơi đak, yak jơ̆ng...

Kiơ̆ hơnĭh chĭh kơtơ̆ng ang: Jjơhngơ̆m pran jăng grăng akau

Tơblơ̆ nơ̆r: Amazưt