VOV4.bahnar – Reo, jak brông đơ\ng sơ\ bơih hlôi jing tơmam io\k yua joăt joe lơ\m er^h sa păng jang sa rim năr kơ bơngai K’ho oe\i tơ\ Tây Nguyên. Nhen le\ u\nh hnam ayơ je\i đe\i [ar pêng to\ lơ\m u\nh hnam hăm lơ trong chă io\k yua. Lơ\m au, reo jak io\k yua lơ\m khe\i năr kơ\m kang kơnang gie\ng, pơm le#h, pu\ pơro\ chă jo\h asoang păng do\ng pơro\ m^nh an^h, đe\i krao akhan reo jak brông (sơ\ bơnơl). Reo jak brông ‘no\h chă tanh tôch hơlen tơbăt hơdăh găh tơdrong chă tanih gơ\h hơge\i păng măt lăng hơge\i đơ\ng bơngai tanh.

Găh ro\ng hnam man gơglơng kơ u\nh hnam yă K’ Ệp, oe\i tơ\ pơlei Duệ, tơring Đinh Lạc, apu\ng Di Linh, dêh char Lâm Đồng, jing pơbu\ng hnam tơ\r vă chă ming bơ\n pơ O, hre tanh reo jak. Tơdrong jang chă tanh kơđum kơđo\ng brong jak hlôi hơnhăk ăn kơ yă io\k yua kơ jăp lơ\m lơ sơnăm. Reo jak mă yă tanh ‘no\h chă te\ch mơdro ăn kon pơlei lơ\m tơring păng pơ đ^ tơmoi tơmang pơ hiơ\ tơ je# atăih nhen Pơlei tơm Hồ Chí Minh, Vũng Tàu … Hre\i au, tơdăh tơmoi ‘me\h vă răt reo jak brông kăl chă pơkă ăn hơdrol kơ khe\i ‘mơ\i mă đe\i. Găh kơ jă reo jak brông au gô mơ\ng kơ loăi t^h ie\, dang đơ\ng 250.000 tru\h 600.000 hlak jên lơ\m 1 to\. Yă K’Ệp tơbăt, ‘măng blu\ng yă chă tanh lăp vă chă pơro\ đe\ch đơ\ng ro\ng ‘no\h roi năr roi lang să hlo\h dơ\ng: “ &nh chă pơhra\m tanh kơd^h ^nh. &nh [o#h đe hu\t reo hiăh ‘no\h ba io\k chă yăih tơnanh lăng trong đe chă tanh lơ liơ, chă hơlen măh kơte\ch m^nh khe\i hloi. ‘Măng blu\ng ba chă tanh vă kơchơt đe\ch, chă tanh pơlong năng đe\ch, đơ\ng no\h hơtol lơ\m hnam, dôm bơngai mơ\t ngôi tơ\ hnam lăng [o#h bu bu je\i hôn akhan ‘lơ\ng păng ‘me\h răt. Đơ\ng mă no\h ba mă tanh reo jak, ‘măng blu\ng ba chă tanh reo jak hmă đe\ch, đơ\ng ro\ng ‘no\h mă pơ hrăm tanh reo jak brông. Mư\h ^nh chă tanh reo jak brông đang dang yơ ‘no\h đe răt io\k pơgo\h dôm no\h hloi. Đe\i ‘măng ư\h kơ đe\i reo jak brông vă chă te\ch ăn kơ đe hloi văi. Dang e\i, tơdăh đe ‘me\h vă răt reo jak brông ‘no\h krao điên thoăi ap^nh vă răt hơdrol, tơdăh ư\h le\i ư\h kơ đe\i reo jak brông pơ pro\ vă chă te\ch ôh.”

Tơdrong tanh reo jak brông ‘no\h kăl hơlen, gơ\h hơge\i đơ\ng chă rơ\ih, chă ko\h j^t tơnanh tơdơ\ng tru\h tanh keh đang hloi. Kiơ\ kơ [ok K’Ten, oe\i tơ\ pơlei Kao Kuil, tơring Đinh Lạc, apu\ng Di Linh, kơ yuơ lơ lo\h kơna tơdrong chă tanh 1 to\ reo jak brông ‘no\h tơhoach lơ jơ ‘năr dêh:“Reo jak hmă jo# đơ\ng chă j^t tơnanh tơdơ\ng vă chă tanh ‘no\h 3 năr mă đang, găh reo jak brông tơhoach lơ jơ ‘năr dêh, bơ\n hơdrin, hơlen mă bre\ lơ\m tơdrong chă tanh kơna mă tanh đe\i m^nh to\ reo jak ‘lơ\ng. M^nh to\ reo jak hmă bơ\n io\k yua dang m^nh [ar sơnăm. Găh reo jak brông ‘no\h io\k yua tôch kơ jăp đunh khe\i ‘năr hloi, hmă hmă lăp chă io\k yua ăn đe hơdru\h pu\ lơ\m khe\i ‘năr kơ\m kang, năr le#h au to đe\ch.”

Tơmam vă tanh jak reo brông ‘no\h hre, pơ o, brai yayu, brai săt … dang e\i, tơdăh ‘me\h vă đe\i ‘lao, pơ o, hre … ‘lơ\ng vă tanh reo jak brông, ‘no\h kon pơlei mơ\t lơ\m bri kơdrơ\ng, pơ đ^ hăm năm păng bro\k kơte\ch m^nh gie\ng ‘mơ\i. Găh tơnanh tơdơ\ng vă tanh le\i kăl sơ\k kro ( mă le\i ư\h kơ gơ\h chă sơ\k tơ\ to\ hlơ hle\ng, mă ‘lơ\ng hlo\h le# tơ\ yơ\p kro dar deh); blăh păng j^t pơ o … mư\h tanh ‘no\h tanh đơ\ng kơdu\t tru\h tơ\ keh, đơ\ng no\h choă hơtăr reo.

Đe\i [ar trong chă tanh reo jak brông, ‘no\h tanh ler rup chư V păng tanh rer hmă. Găh kơmau vă kơ ‘lơ\ng mă kăl ‘no\h kơmau [rê păng kơmau găm, đe\i pơ ‘nhek đơ\ng ‘long bri dăh mă brai brê, găm; hmă hmă tanh ler ‘moi kiơ\ hăm tơnanh hăp hloi vă kơ ‘lơ\ng. Hre\i au tơ\ tơring Đinh Lạc, apu\ng Di Linh, dêh char Lâm Đồng, đe\i lơ bơngai kon kông băt tanh reo, pơ jing đe\i jing pơlei jang tơdrong joăt joe đơ\ng sơ\. Mă le\i, tơ\ anăp vang mơ\t hơdoi păng ato\k tơ iung, roi năr roi to\ se\t bơngai mơlo#h ‘me\h vă chă tanh bơ\n kơđum kơđo\ng brong jak. Kră pơlei K’Jôs, pơlei Duệ, tơring Đinh Lạc, pơma tơroi: “ Lơ\m pơlei Duệ oe\i đe\i lơ u\nh hnam chă tanh kơđum kơdo\ng brong jak … kơ yuơ tơdrong er^h sa kơ kon pơlei tơ\ au oe\i tơ klep hăm brong jak. &nh ‘me\h vă khu\l kơdră che\p pơgơ\r tơring lăng ba kơ jăp hlo\h dơ\ng lơ\m pơih lăm pơtho j^t tanh brong jak ăn rim jơhnơr mơlo#h, bơngai bu tanh ‘lơ\ng ‘no\h đe\i hơpăh. Ăp lơ lo\h mă pơ tru\t đe\i đe hơ io\h vang chă tanh brong reo.

{ok Nguyễn Quốc Phương, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei tơring Đinh Lạc tơbăt: vă ve\i kơ jăp tơdrong jang j^t tanh joăt joe kơ bơngai K’ho, khu\l kơdră che\p pơgơ\r tơring hlôi jang hơdoi hăm An^h tơm pơ jing tơdrong jang pơtho jang hơdơ\ng pơih lăm pơtho tanh kơđum kơdo\ng brong jak ăn dôm bơngai ‘me\h vă ho\k pơ hrăm: “ Khu\l kơdră tơring hơnơ\ng iung jang, kră pơlei păng kang [o# pơlei, khu\l đảng pơlei păng rim khu\l bơ\ jang je\i iung jang hloi, pơtho ăn găh tơdrong chă tanh j^t tơ\ hnam hop ako\m pơlei vă pơm an^h chă pơtho găh tanh brong reo hmă păng tanh reo jak brông. Ư|h khan lăp hơdro# chă tanh brong jak mă le\i tanh hloi to\k tăh mơ\h, tanh kơđum kơđo\ng … ‘no\h dôm tơmam drăm bơ\n io\k yua păng chă pơro\. Hre\i au rim bơngai je\i vă v^h hơlơ\k hăm dôm tơdrong so sơ\, đe ‘me\h răt io\k dôm tơmam chr^h, hơ iă păng hmă hmă lăng tru\h tơdrong so sơ\.”

Atu\m hăm tơdrong ato\k tơ iung kơ an^h jang tơmang pơ hiơ\ Lâm Đồng, m^nh [ar pơlei joăt chă j^t tanh brong jak, dui brai vai khăn kơ bơngai K’ho oe\i tơ\ apu\ng Di Linh hlôi păng to\k bo\k hơmet pơ ‘lơ\ng dơ\ng, tơgop ve\i răk tơ [a\k ve\i dôm tơdrong oe\i sa joăt joe ‘lơ\ng hơ iă kơ kon pơlei lơ\m tơdrong er^h sa.

Bơngai ch^h: K Hạnh

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt