VOV4.Bahnar - Hăm kon pơlei bơngai M’nông, ‘ngoăih mu\k drăm ch^ng chêng, go\ ge, get so\ đak, tăh mơ\h dăh mă kơđum vă um [a, hơ [o … ‘no\h reo ( nơ\r M’nông akhan Sah) je\i tôch g^t kăl lơ\m tơdrong er^h sa kơ ‘năr. ‘Nau tơmam yua ư\h kơ gơ\h kơ [a\h lơ\m u\nh hnam adoi nhen lơ\m tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng t^h ie\ kơ bơngai M’nông.

- Adoi nhen kon pơlei rim hơdrung Êđê, Mạ, Sêdang… tơ\ Tây Nguyên, bơngai M’nông sơ\ hmă hmă chă jơmu\l pơtăm [a, hơ [o, tơ\h tơ\ mir. Kơ yuơ bri kơdrơ\ng trong chă yơ yak tơnap tap kơna ư\h kơ gơ\h chă pơdu\ hăm tung, kơ ‘m^n …, ‘no\h reo broong jing tơmam tăh pu\ pơdu\ rim tơmam drăm cho\h jang sa kăl hlo\h.

Broong reo oe\i jing tơmam yua kăl hlo\h, rơvơn hlo\h lơ\m jang sa kơ ‘năr kơ bơngai M’nông

- Kiơ\ đơ\ng [ok Điểu M’rưng, bon Dak R’moan, tơring Dak R’moan, th^ xah Gia Nghĩa ‘no\h broong reo kơ bơngai M’nông ư\h kơ băt đe\i đơ\ng dang yơ. Lăp băt đơ\ng oe\i ‘lơ\p [ok hlôi đe\i [a\ chă pơtho ăn tanh broong reo bơih.  Đơ\ng no\h [ok kiơ\ me\, pơmai pu\ broong reo năm gơ\ tơ [a\ng, be\ hla ‘nhot biăp, ko\h hre lơ\m bri. Hơnơ\ng lơ lo\h, tru\h tơ\ ‘lo\ [ok pơtho ăn kôn mon kon sau lơ\m u\nh hnam po chă tanh. Đơ\ng mă no\h broong reo hlôi tơ klep hăp [ok rim năr adoi nhen hăm kon pơlei d^ng tru\h dang e\i.

- ‘Ngoăih kơ ‘no\h, broong reo je\i jing tơmam  chă tăh ư\h kơ gơ\h kơ [a\h lơ\m rim ‘măng pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\ng kơ bơngai M’nông. Rim ‘măng chă soi hơbe\h nhen soi hơbe\h yang hri, kơ\m soi pơyan ‘mi blu\ng, kơ\m kang kơnang gie\ng lơ\m pơlei, hmă hmă đe io\k m^nh [ar to\ reo ming tơ je# vă tăh ‘nhe\m phang, pơlăh đing, ‘nhot sa pơtăm vă soi hơbe\h ăn kơ yang.

- Ư|h khan lăp hơdro# lơ lo\h, broong reo oe\i jing tơmam pơro\, tơbăt hơdăh găh jơ\ng ti hơge\i kơ bơngai dro\ nglo M’nông hơdrol vă io\k akăn, pơ jing u\nh hnam.

Tanh reo ‘nao

- ‘Ngoăih kơ ‘no\h, broong reo oe\i tơbăt ăn tơdrong pơnam, hơbe\ch hơbal kơ đe dro\ kăn, hlôi đe\i [o#h hơdăh lơ\m dôm nơ\r pơđơ\k, lơ\m tơdrong tơroi kră sơ\, tơdrong hơ ‘mon Ot N'drong kơ bơngai M’nông.

- Vă pơm đe\i m^nh to\ broong reo, tơ hiong lơ jơ ‘năr ‘mơ\i mă keh đang. Đơ\ng mă năm tơ\ bri ko\h kram, pơ o, tơchă hre tru\h chă sơ\k, chă j^t tơdơ\ng, j^t tơnanh … tru\h chă tanh keh đang m^nh to\ broong reo je\i tơhioong đơ\ng 2-3 gie\ng ‘mơ\i.

- Vă chă tanh reo pơro\ duêt doat, bơngai tanh hlôi chă pik tơnanh kok găm. Tơlei broong reo đe\i hru\i kơ jăp hăm hre vă kơ jăp. Tơ\ găh pu\ ‘no\h tanh hru\i tơ biêr vă pu\ hoe\i kơ j^, mư\h pu\ trăp.

- Tơpang broong reo pơm hăm ‘long, hmă hmă pơm hăm ‘long tơmoăn. Tơpang kơ jung vă mư\h chă pu\, ming broong reo hăp hoe\i chă păk au to.

- Hăm bơngai chă tanh tim gan joăt, vă chă tanh broong jak reo tơno\ng, đe chă cho# gơvang hăm kram vă mư\h tanh hăp hoe\i yôp hai. Mă kăl, lơ\m chă tanh, bơngai tanh kăl đe\i m^nh to\ săng ie\, să 1-2cm, kơ jung 15cm, săng han păng m^nh to\ ‘long hơl^u ie\ vă chă j^t tơdơ\ng, tơnanh, hơl^u găp lơ\m chă tanh.

- Hmă hmă broong reo kơ bơngai M’nông kơ jung dang đơ\ng 50 – 60cm, reo tơbu\l hơpôm, kơdu\t ie\. Hăm rim broong reo, tơno\ng, jak đe\i tơdrong io\k yua phara d^h băl.

- Hmă hmă vă io\k yua chă pu\ ‘long u\nh ‘no\h tơvăih, đe tanh hrêu. Găh broong reo hmă ‘no\h tanh tre\p, adoi đe\i tanh tơđơ\l đơ\p ‘no\h kro#h, broong reo ‘no\h bơngai M’nông io\k yua chă tăh [a, hơ [o, ve\h ver kơ s^ mư\h chă pu\ pơdu\.

- Hre\i au, tơdrong er^h sa hlôi tơ pl^h lơ, trong chă nơnăm hiôk hian, kon pơlei hlôi đe\i bơ\n gre vă chă chơ pơdu\ tơmam drăm. Mă le\i, tơdăh đe\i rơvơn dreng năm tơ\ lơ pơlei pơla bơngai M’nông, bơ\n oe\i [o#h đe kră hơmik chă pơtho tanh broong reo ăn kon sau, dăh mă rim đe yă, duch nă chă pu\ reo vă pu\ ‘long u\nh, gơ\ tăh tơ [a\ng...

- Hăm tơdrong kiơ\ yok rok jơ\ng păng ve\i răk ‘no\h, bơngai M’nông oe\i hơmo\ păng lui akhan, mă đơ\ng tơdrong er^h kiơ\ chăl ‘nao, tơpl^h ‘nao ră mă le\i broong reo oe\i jing tơmam chă tăh pu\ tơ klep kơ jăp hăm kon pơlei bơngai  M'nông.

Bơngai ch^h:  Y Krăk

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt