VOV4.Bahnar - Ku\m nhen dôm bơ ngai kon kông ‘nho\ng o\h nai lơ\m tơ ring Tây Nguyên, bơ ngai M’Nông đei tơ drong jang tanh s^t joăt joe vă pơm đei dôm tơ mam yua rim năr đơ\ng kram, pơ o, ‘lao. Hăm kon pơ lei bơ ngai M’nông, ‘ngoăih dôm tơ mam yua lơ\m u\nh hnam nhen ch^ng chêng, ge, dăh mă reo, hơ kăt bơ ngai M’nông yua vă pu\ ‘long u\nh, pu\ đak năm jang mir ro\h… ‘no\h kơ đum kơ sêng đo\ng ku\m pơm hơ năp jang tôch kơ g^t kăl lơ\m tơ dronga rr^h sa rim năr. ‘Nâu j^ tơ mam yua ư\h kơ gơ\h kơ [a\h lơ\m oei sa u\nh hnam  păng mong tơ mam lơ\m dôm năr et sa kơ bơ ngai M’nông.

Sơ\ bơ ngai M’nông đa pơm sêng kơ đum kơ đo\ng hăm pơ o păng tơ ley hre, ‘me\h đei kơ đum kơ đo\ng kơ jăp păng ‘lơ\ng ‘no\h bơ ngai dro\ nglo M’nông athei băt kơ rơ\ih jơ năr vă năm ko\h ‘long pơ o păng io\k tơ ley gre rơ moăn kơ jung ư\h kơ hơ che\m vă hoei kơ đei kơ mot sa.  

Kiơ\ kơ [ok Hoai (Y Tai), oei tơ\ plei Phú Lợi, xăh Quảng Phú, apu\ng Krông Nô, (Dak Nông) ‘no\h kơ đum kơ đo\ng kơ bơ ngai M’nông ư\h kơ băt đei [o#h lơ\m tơ drong ar^h sa đơ\ng lai yơ bơ\ih, lăp đơ\ng đơ\ng ‘lơ\p sư hlôi kiơ\ [a\ sư to\k tơ\ kông vă ko\h ‘long pơ o, io\k tơ ley hre bro\k tanh kơ đum kơ đo\ng, grang âu to… Sư ku\m hlôi hro#ih đei [a\ sư pơ tho ăn trong tang kơ đum kơ đo\ng, nhen 1 păh tơ drong jang joăt joe kơ bơ ngai dro\ nglo lơ\m hnam. Vă tanh đei 1 pôm kơ đum , kơ đo\ng athei hiong lơ jơ năr păng pơm pha ra băl. Blu\ng a ko\h ‘long pơ o ‘no\h rơ\ih năr khei tam mă hơ dăh, rơ\ih pơ o 3 sơ năm, tơm tơ păt, hơ păng hơ van păng ư\h kơ đei tơ gơ\ kơ nho\ng. Oei tơ ley hre ‘no\h rơ\ih tơ ley 2 sơ năm, t^h kơ jung, đơ\ng ro\ng ‘no\h kăt chroch rang hơ nhăk sơ\k tơ\ to\ păh ai 1 năr. Đang kơ ‘no\h, athei băt đei ki thuơ\t chăr tơ nanh tơ\ lăm păng kơ đo\h pơ o tơ klăh hơ dro#, vă tơ nanh kok tanh tơ\ lăm păng kơ đo\h hơ răng tanh tơ\ ‘ngoăih tơ je# hăm tơ năp. Mă loi ‘no\h lơ\m kơ plăh tanh kơ đum kơ đo\ng, bơ ngai tanh ling lang đei 1 pôm săng ie\, kơ jung dang 15cm, mă han păng 1 pôm lo\ih soe\ng yua vă koer, s^t pơ o, tơ ley hre mư\h tanh. {ok Hoai (Y Tai), oei tơ\ plei Phú Lợi, xăh Quảng Phú, apu\ng Krông Nô, (Dak Nông) tơ roi:“Đei lơ kơ loăi tơ mam yua rim năr kơ bơ ngai M’nông nhen sêng kơ đum kơ đo\ng, reo, hơ kăt… Yă kiơ ư\h kơ đei ‘no\h ba tanh ‘nei. Kon pơ lei ‘me\h yua tơ mam hơ yơ ‘no\h ^nh pơm tơ mam ‘no\h, pơ t^h gia nhen sêng kon pơ lei ư\h kơ ‘me\h yua kơ đ^ tơ pl^h hăm koa\l tăng, mă lei đe sư ku\m tôch kơ ‘me\h kơ đum hlo\h vă um prăih phe, ro\ khan gơ\h um prăih phe hăm koăl tăng ne, ^nh athei tanh kơ đum, kơ đo\ng, reo ‘no\h g^t kăl hlo\h.  

Y Tai bơ ngai M’nông vei tơ drong jang tanh sêng kơ đum kơ đo\ng

Hmă hmă ‘no\h sêng t^h [iơ\ kơ đo\ng, yua kơ sêng yua vă sơ\k dôm kơ loăi tơ mam đơ\ng cho\h jang sa đei, oei kơ đo\ng ‘no\h vă um prăih phe, [a, hơ [o, tơ\h mư\h io\k yua tơ mam đơ\ng cho\h jang sa. Sêng vă yua sơ\k tơ mam đơ\ng cho\h jang sa kơ bơ ngai M’nông ư\h kơ kăl pơm pơ ro\ ‘lơ\ng. Mă lei hăm kơ đum kơ đo\ng yua mong tơ mam soi dăh mă pơm mong por so\ng athei đei tanh pơ ro\ ‘lơ\ng [iơ\. Đei đăi sêng, kơ đum kơ đo\ng ‘lơ\ng kăl kơ tơ pang hơ gei, băt hơ đăl ki thuơ\t hai, băt pơ che\h lơ\m tơ drong pơ ro\ ‘lơ\ng đơ\ng kram, pơ o hmă ‘no\h. Kiơ\ kơ [ok Phan (Y Tuân) oei tơ\ plei Phú Lợi, xăh Quảng  Phú, apu\ng Krông Nô, (Dak Nông) sêng kơ đum kơ đo\ng kơ bơ ngai M’nông đei t^h ie\ pha ra băl, tanh ler ku\m hơ nhăk dôm tơ drong hơ iă hơ dro#. Sêng kơ đum kơ đo\ng tôch kơ g^t kăl păng joăt lơ\m tơ drong ar^h sa rim năr kơ bơ ngai M’nông. {ok Phan (Y Tuân) tơ băt: Sêng, kơ đum kơ đo\ng đei yua lơ, sêng ‘no\h yua sơ\k bơ\n tơ mam đơ\ng cho\h jang sa đei, oei kơ đum ‘no\h vă um prăih phe, [a, hơ [o, tơ\h đơ\ng ro\ng ke\ch yuă đang. Păng kơ đum jo# păh lăp tôch ai să ‘no\h 80cm dăh mă 70cm tơ dăh tanh 1mét ‘no\h bơ\n um sư trăp de#h, oei sêng yua vă sơ\k ‘no\h mơ\ng kiơ\ kơ pơ lo roi să ‘no\h roi ‘lơ\ng ăn kơ bơ\n.

Sêng yua vă sơ\k [a

Sêng, kơ đum kơ đo\ng ư\h khan lăp tơ mam yua lơ\m u\nh hnam rim năr, sêng, kơ đum kơ đo\ng oei jing tơ mam pơ ro\, tơ [o#h tơ drong hơ iă păng tơ pang ti hơ gei đơ\ng bơ ngai M’nông hơ drol kơ chăhơ kăn, pơ jing u\nh hnam, tơ [o#h tơ drong hơ drin, pơ nam đơ\ng bơ ngai dro\ nglo.  

Sơ\ tơ\ pơ lei pơ la vă đ^ đăng hnam hơ yơ ku\m đei sêng, kơ đum kơ đo\ng vă sơ\k [a, hơ [o tơ\ cham te\h. Mư\h tơ drong ar^h sa hơ to\k tơ iung, cham che\h tơ\ rim pơ lei hlôi đei pơm ‘lơ\ng hăm xi măng ako\m hăm tơ mam ‘nao đei le\ch, đei koăl tăng t^h să pơm tơ pl^h sêng. Sêng oei đei lăp hăm tơ drong jang joăt joe. Khu\l mơ lo#h dang ei ư\h pă đei bu gơ\h tơ dỏng jang joăt joe đơ\ng [ok yă pơ sư\ ăn. {ok Y Tai akhan, kăl kơ vei răk jo\h ayo\ tơ drong jang joăt joe vă pơ thi ăn kơ kon sâu: &nh tôch kơ ‘me\h tanh sêng, kơ đum kơ đo\ng păng gơ\h tanh lơ kơ loăi, sơ\ ^nh đei [ok yă pơ tho kơ tă. Dang ei ^nh [o#h kon pơ lei ư\h kơ đei bu gơ\h tanh sêng kơ đum kơ đo\ng păng reo bơ\ih. &nh ‘no\h j^ chalư hơ drol đei băt, [o#h đei đe pơm hơ drol ‘no\h ^nh tanh đei, yua kơ ^nh [o#h kon pơ lei yua tơ mam yua joăt joe kơ kon pơ lei nhôn ‘no\h ^nh tanh ‘nei.  

Mo\ Mẹ Phú yua yua kơ đum vă um prăih phe

Hrei âu, tơ drong ar^h sa hlôi đei lơ tơ pl^h, lơ\m rim u\nh hnam M’Nông, sêng kơ đum kơ đo\ng ư\h kơ đei lơ. Tơ drong tanh s^t tơ mam yua joăt joe yua thoi no\h mă hiơt hiong răh. Dôm bơ ngai M’Nông prăt chăl mơ lo#h pơ hrăm vă sơ kơ\t hơ dăh tơ drong hơ gei đơ\ng kơ d^h oei hơ nơ\ng tơ che\ng pơm liơ vă tơ drong jang joăt joe ư\h kơ đei hiơt hiong, vă dôm tơ drong ‘lơ\ng hơ iă jo\h ayo\ hơ dro# oei đei vei răk ăn kơ jơ hnơr đơ\ng ro\ng kơnh.  

Y Sưng: Ch^h

Thuem: Tơ blơ\