VOV4.Bahnar - Hăm lơ bơ ngai Rađe, đak hơ drâm ku\m đei yang oei păng vei lăng. Yoa thoi no\h, kiơ\ tơ drong juăt, đơ\ng ro\ng kơ ke\ch yoă [a đang, adrol vă mât lơ\m pơ yan choh jang xa ‘nao, bơ ngai Rađe đa pơ gơ\r et soi kơ yang đak vă bơ nê kơ yang, ap^nh yang tơ jur ăn ‘mi pru, kial tơ hlu rơ ngơp, hơ nhăk ba lơ tơ drong pu\n ai ăn kon pơ lei. ‘Ngoăih kơ tơ drong lui kơ yang, ‘nâu oei tơ [ôh hơ dăh jơ hngâm đon năng kăl kơ tu đak – tơ drong arih kơ bơ ngai Rađe.

Jơ va ch^ng chêng djơ djr^ng đei tôn lơ\m hnam ho\k hôp tơ pôl plei Ky, pơ lei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lak, roi tơ băt rim tơ drong đ^ hơ met đang ngăl bơih, krao kon pơ lei jăh truh ako\m vă jăh pơ gơ\r soi kôch đak. Kră pơ lei Y Bang Byă (aê Y Rắk) ăn tơ băt, ‘nâu j^ tơ drong juăt ‘lơ\ng kơ bơ ngai Rađe đơ\ng đơ\ng kră sơ\ bơih.

Mât lơ\m tơ drong soi, [ok pơ jâu soi krao nhap yă [ok sơ\ păng yang truh ako\m

Kiơ\ kơ ‘no\h, bơ ngai Rađe đe pơm pơ lei je# kơ tu đak. Bơ ngai Rađe tôch năng kăl păng vei lăng tu đak rơ go\h ‘lơ\ng. Rim sơ năm, đơ\ng ro\ng kơ ke\ch yoă [a đang, adrol vă mât lơ\m pơ yan jang ‘nao, hmă hmă lơ\m khei 3 dương lịch, lơ\m pơ lei pơ gơ\r soi kơ yang vă bơ nê kơ yang đak pring vei pơ lei pơ la, đei đak yoa rơ go\h ‘lơ\ng, tơ jur ‘mi pru, kial tơ hlu rơ ngơp vă mir na, [a hơ [o jing ‘lơ\ng, kon pơ lei ph^ tơ no\. ‘Nâu ku\m jing jơ năr vă kon pơ lei ngôi hơ dai, chă pơ đou găh tơ drong arih xa, jang xa lơ\m 1 sơ năm đ^ hlo\h.

Kră pơ lei Y Bang Byă tơ roi: “Năr soi kôch đak j^ 1 tơ drong juăt ‘lơ\ng kơ hơ dre\ch hơ đrung đơ\ng sơ\ truh dang ei. Hơ nơ\ng 1 sơ năm pơ gơ\r 1 ‘măng, kon pơ lei tôch hơ iă truh ako\m vă che\p vei dôm tơ drong juăt ‘lơ\ng đơ\ng hơ dre\ch kơ dih. Lơ\m 1 sơ năm 1 ‘măng kon pơ lei tơ [âp băl, pơ ma nuh găh tơ drong so, pơ đou găh tơ drong arih xa, choh jang xa.”

Soi tơ\ đak hơ drâm, [ok pơ jâu bơ nê kơ yang đak păng plang tơ mam soi

Kiơ\ tơ drong juăt kơ bơ ngai Rađe, adrol sơ\, mưh ‘me\h pơ jing plei ‘nao, tơ ‘ngla pơ lei, hmă hmă j^ dro\ kăn (tơ [ôh ăn tơ drong dro\ kăn pơm tơm lơ\m tơ pôl) ku\m hăm đe ‘nho\ng o\h dro\ nglo sư (đei krao ‘no\h dăm dei), pơm lêh soi ap^nh đe yă [ok păng yang kông chă ăn đak hơ drâm ‘nao. Bơ ngai chă đei tu đak ‘lơ\ng vă pơm đak hơ drâm đei rim bơ ngai lơ\m tơ pôl krao j^ tơ ‘ngla đak (pô pin êa). Mưh plei hle đei pơ jing, tơ ‘ngla đak j^ bơ ngai pơ gơ\r soi kơ yang đak. Yă H’Rôl H’Đơk  (aduôn Y Rắk), tơ ‘ngla đak plei Ky ăn tơ băt, hrei ‘nâu, lăng kiơ\ mu\k drăm tơ ‘ngla đak păng kon pơ lei lơ\m plei, tơ drong et soi kôch đak đei pơ gơ\r rim sơ năm dăh mă 2,3 sơ năm 1 ‘măng:

“Hơ dro# tơ\ plei Ky đơ\ng sơ\ truh dang ei hơ dre\ch H’Đơk io\k pơ gơ\r tơ drong soi kôch đak. Gơ\h pơ gơ\r hơ nơ\ng rim sơ năm mă ưh ‘no\h 2 sơ năm, 3 sơ năm 1 vât, mơ\ng kiơ\ mu\k drăm lơ\m hnam tơ ngla đak. Tơ drong soi kôch đak âu vă ap^nh yang pring vei, ăn kon pơ lei pran jăng, ph^ tơ no\, hiôk chơt păng dôm tơ drong choh jang xa đei io\k yoa kơ jăp ngăl. Hơ dro# hăm hơ dre\ch kơ tum kơ to\ng ‘nho\ng oh ‘no\h sư đei tơ drong tơ che\ng pha dơ\ng, kơ tum kơ to\ng yơ che\p vei ‘lơ\ng tơ drong soi kôch đak ‘no\h đe sư gơ\h pran jăng, kon sâu roi đunh roi pơ dro\ng, jang xa đei, arih xa hiôk chơt.”

Soi jơ hngâm pran ăn unh hnam tơ ‘ngla đak

Vă hơ met ăn tơ drong soi, blu\ng a kră pơ lei, tơ ngla đak hôp kon pơ lei, athei tơ dăm chong, kôch hơ met kơ tu đak păng pơm hơ met tơ nglang đak. Đe dro\ kăn, bơ ngai kră ‘no\h puih hơ met cham hnam, trong pơ lei. Kon pơ lei vang tơ gu\m tơ mam, năr jang kiơ\ kơ dih đei, vang pai bơ\n tơ drô ge, pơ hrăm tôn ch^ng, hơ met tôm tơ mam soi.

Tơ drong soi kôch đak pơ gơ\r 3 jăl: soi krao nhap yă [ok sơ\ truh ako\m (phat atâo), soi ăn kơ tu đak păng soi ăn jơ hngâm pran tơ ‘ngla đak. Rim tơ drong soi adoi đei tơ mam soi plang pha ra băl ‘no\h 1 pôm ie\r mă ưh ‘no\h 1 pôm nhu\ng păng 1 ge tơ drô. Mưh soi, [ok pơ jâu roi tơ băt tơ drong mă pơ lei pơ gơ\r soi, krao đe nhap yă [ok kơ tơ ‘ngla đak păng yang vang truh. Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h, rim răih bơ ngai năm tơ\ tu đak hơ drâm kơ pơ lei, [ok pơ jâu soi bơ nê kơ yang đak, ap^nh yang pring vei pơ lei pơ la păng plang, pơ yơ\r dôm tơ mam soi ăn kơ yang đak. Tơ\ âu, mưh soi đang, đe mo\ o\h dro\ kăn đei vơ\h năm so\ đak pu\ năm tơ\ hnam ho\k hôp tơ pôl vă kang drô ăn rim bơ ngai et. Đơ\ng ro\ng kơ soi jơ hngâm pran ăn tơ ‘ngla đak đang, đe pơ gơ\r et xa, hăm jơ va ch^ng chêng tôn rơ đu\k, [ơ\r pơ ma, hie\k, chơt ‘nă đơ\ng dôm bơ ngai truh hăm tơ drong soi.

Lơ kon pơ lei păng tơ moi truh lăng đe soi tơ\ đak hơ drâm

Truh hăm tơ drong soi kôch đak tơ\ Hnam ho\k hôp tơ pôl plei Ky, mo\ H’Su Juê H’Đơk, sâu tơ ‘ngla đak ăn tơ băt, mo\ [ôh tôch hơ iă păng hưch hanh mưh hơ dre\ch sư đei vei lăng păng hơ nơ\ng pơ gơ\r soi kôch đak ăn pơ lei. Mă đơ\ng hlôi đei lơ tơ drong tơ plih kiơ\ chăl ‘nao ră mă lei rim jơ hnơr đơ\ng ro\ng oei che\p vei kơ jăp tơ drong soi ‘nâu vă kon sâu băt păng pơm kiơ\:

“Nâu j^ ‘măng mă 3 pơ lei nhôn pơ gơ\r soi kôch đak hơ drâm. Lơ\m pơ lei tơm âu gơ\h pơ ma plei nhôn oei che\p vei kơ jăp tơ drong juăt ‘nâu. Kiơ\ đơ\ng tơ drong soi âu o\h băt dơ\ng lơ tơ drong đơ\ng jơ hnơr me\ [ă, yă [ok sơ\, dôm tơ drong juăt so, tơ drong jo\h ayo\ kơ do\ xoang ‘lơ\ng… đơ\ng no\h ba [lo\k truh hơ dre\ch hơ drung, bơ nê kơ me\ [ă yă [ok yak hơ drol adrin tơ iung pơ jing pơ lei pơ la bơ\n. Dang ei tơ pôl arih xa lơ\m chăl ‘nao ba ku\m druh kiơ\ mă lei ưh đei hu\t hơ chăng, mă oei vei kơ jăp dôm tơ drong juăt ‘lơ\ng đơ\ng kơ dih, hơ dai hăm ‘no\h bơ\n athei druh kiơ\ dôm tơ drong ‘lơ\ng, gơ\h hơ gei đơ\ng khoa ho\k, ki thuơ\t chăl ‘nao hai.”

Đơ\ng ro\ng kơ soi, đe hơ druh Rađe đei athei so\ đak pu\ vih

Hrei ‘nâu, mă đơ\ng đ^ rơih păng hơ met ming m^nh [ar tơ drong vă pơ gơ\r lăp hăm rim pơ lei bơih ră mă lei tơ drong soi kôch đak kơ bơ ngai Rađe oei che\p vei đei lơ tơ drong ‘lơ\ng, kăp g^t. Ưh lăp tơ [ôh đon lui kơ yang đe\ch, soi kôch đak oei che\p ba nơ\r pơ tho tơ [ôh ăn rim bơ ngai tơ\ pơ lei athei đei đon vei lăng cham char, vei lăng bri brăh, vei lăng te\h, kơ tu đak, năng ‘no\h j^ dôm tơ mam kăp g^t hlo\h kơ tơ pôl.

H’Xíu H’mốc: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\