VOV4.Bahnar - Bơngai Êđê lăng g^t nơ\r pơkăp, mă kăl hlôi chă pơma pơkăp hăm yang păng me\ [a\ yă [ok. Mư\h đ^ pơkăp mă le\i tim mă pơm, bơngai Êđê pơgơ\r soi et tơ [lo\k dôm tơdrong mă po pơkăp păng pơm pơđunh khe\i ‘năr pơgơ\r tru\h m^nh khe\i ‘năr ayơ ‘no\h. Tơdrong soi tơbe\h au đe\i krao akhan soi tơ [lo\k kong găr dăh mă soi et pơđunh khe\i ‘năr.

Đ^ đăng pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\g bơngai Êđê je\i tơklep hăm kong găr

Lơ\m pơbu\ng hnam pơtăm kơ [ok Y Thim Byă, oe\i tơ\ buôn Ea Bông, tơring Cư Êbur, pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lak, djơ djr^ng jơva ch^ng chêng hơvơn tơmoi rim pơlei pơla je# atăih vang năm et sa chơt hơ iă atu\m hăm u\nh hnam lơ\m pơgơ\r soi et tơ [lo\k kong găr. Jơva ch^ng chêng djơ djr^ng je\i jing lơ\m mă nhu\ng soi hlôi [u\h pai đang, rim ge tơdrô hlôi tơkang tơ [e\nh đak, dôm tơdrong hlôi keh đang ăn chă soi tơbe\h.

{ok Y Thim Byă tơbăt, sơnăm au đe\i me\ [a\ yă [ok păng yang lăng tông nông gia ăn u\nh hnam pran jăng grăng akau, jang sa pu\n ai. Kiơ\ nơ\r chă pơkăp ‘no\h u\nh hnam gô pơgơ\r soi tơbe\h bơnê ăn kơ yang lăng tông hăm m^nh to\ kơpô dăm hăm 7 ge tơdrô. Mă le\i kơ yuơ tim mă văn kơna u\nh hnam pơgơ\r soi et tơ [lo\k, pơkă tru\h khe\i 3 sơnăm đơ\ng ro\ng. Kon tơrong chă soi tơbe\h năr au ‘no\h m^nh to\ nhu\ng kre\o păng 3 ge tơdrô. “Sơnăm au u\nh hnam nhôn pran jăng grăng akau, răt đe\i kpan, ch^ng chêng, ge hơtôk, ge tang. Dang e\i te\h nhu\ng soi tơbe\h tơroi tơbăt ăn kon pơlei pơla, me\ [a\ yă [ok. Tơ [o#h tơbăt dôm tơdrong yă kiơ bơ\n hlôi jang đe\i vă rim răih bơngai băt păng vă yang lăng tông nông gia ăn u\nh hnam bơ\n. Năr au đe\i ge tơdrô păng m^nh to\ nhu\ng ‘no\h mă đơ\ng ư\h kơ lơ ră mă le\i hăm tơdrong chơt hơ iă au je\i jing tơdrong tơgoăt tơgoăl d^h băl kơ kon pơlei pơla”.

Pơjau soi che\p kong găr tơ [ơot tơ\ kơko\ng tơngla hnam păng soi tơbe\h

Lơ\m chăl er^h kơ bơngai Êđê đe\i lơ tơdrong pơgơ\r soi tơbe\h, dôm tơdrong soi tơbe\h au đe\i [ơm tru\h hăm kong găr. M^nh ‘măng chă soi tơbe\h tơbăt hăm kăt m^nh rơka tơ\ kong găr. Hơdro# soi tơbe\h tơ [lo\k kong găr ‘no\h ư\h kơ gơ\h kăt rơka tơ\ kong găr. Bơngai soi lăp tơbăt hơdăh hơdăh nơ\r tơ [lo\k păng ap^nh pơđunh khe\i ‘năr pơgơ\r đơ\ng u\nh hnam lơ\m khe\i ‘năr ‘lơ\ng ro\ hlo\h vă pơgơ\r soi tơbe\h [lep hăm nơ\r pơkăp hơdrol.

Tơmam soi tơbe\h đe\i chă pơ pro\ ăn ‘no\h: Kơ\l nhu\ng, kie\ng nhu\ng, mlông đak ‘nôm, pham, klơm klak nhu\ng. Pơgơ\r soi tơbe\h năr au tơ\ hnam Y Thim, kơ yuơ aê Lê – pơjau soi tơbe\h pơlei Ea Bông chă soi. {ok io\k kong găr tơ [ot tơ\ kơkong tơngla hnam păng chă soi tơbe\h. Hơvơ\h hơvơl yang hơbang me\ [a\ yă [ok, yang kông yang đak yang nak yang hrêl, yang bri vang năm, tơbăt dơ\ng nơ\r pơkăp păng năr pơkă vă pơgơ\r đơ\ng ro\ng. Tơbăt jơhngơ\m đon hôn bơnê kơyang hlôi lăng tông nông gia ăn u\nh hnam pran jăng grăng akau, tơ [ơ\p lơ tơdrong pu\n ai. “Dang e\i ^nh hơvơ\h hơvơi hơpơi đ^ đăng yang hơbang, yang kông yang đak vang năm et sa. ‘nau tơdrô le# tơ\ kơpơ\ng, kong găr le# tơ\ ala, jing kong găr hling mă đe\i, ư\h khan kong đe chă huo\ng au to đe\ch ôh. Hơvơ\h hơpơi hơpơi kơ yang lăng tông nông gia ăn u\nh hnam pran jăng grăng akau, nhen le\ kong găr jăng, kơ jăp ư\h kơ lai yơ đo\ng, tơgơ\. ‘Nau ti tơngla hnam hlôi [ơot kong păng gu\t đing hơvơ\h hơvơi pơi yang vang et ‘ngôi”.

Khu\l tôn ch^ng chêng buôn Knia đe\i hơvơn vang tôn ch^ng chêng lơ\m năr et sa au

Pơtôch nơ\r chă soi tơbe\h, u\nh om tơngla hnam atu\m hăm [ok pơjau vang et sa hơdrol. Đơ\ng ro\ng ‘no\h rim bơngai je\i vang et tơdrô, mă blu\ng ‘no\h đe dro\ kăn, đơ\ng ro\ng ‘no\h dro\ nglo, bơngai kră et hơdrol, đe hơ io\h et đơ\ng ro\ng. Lơ\m jơ ‘năr chơt hơ iă chă pơma dơnu\h d^h băl kơ u\nh hnam păng tơmoi vang năm et sa, jơva ch^ng chêng djơ djr^ng pơm ăn sa roi chơt hơ iă hlo\h dơ\ng.

Vang năm et sa hăm u\nh hnam [ok Y Thim năr au, ‘ngoăih kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h [ar păh u\nh hnam păng kon pơlei oe\i đe\i tơmoi đơ\ng rim pơlai anai, apu\ng anai vang năm. {ok Y Hơ Êban, pơlei Knia 4, tơring Ea Bar, apu\ng Buôn Đôn je\i đe\i u\nh hnam hơvơn năm atu\m hăm khu\l tôn ch^ng chêng kơ pơlei buôn Knia chă tôn ch^ng chêng lơ\m năr kơ\m gie\ng au. {ok Y Hơ pơma tơbăt, đunh bơih bơngai Êđê oe\i tơ\ tim pơlei đe\i jơ ‘năr tơ [ơ\p d^h băl, chă ap6nh jet gia pơma dơnu\h păng vang tôn ch^ng chêng chơt hơ iă lơ lau. Mư\h đe\i Y Thim krao hơvơn khu\l tôn ch^ng chêng ‘no\h ^nh hlôi chă hơvơn đ^ đăng ‘nho\ng o\h vang năm tôm. Ba chơt hơ iă dêh kơ yuơ [o#h dơ\ng tơdrong chă pơgơ\r et sa, soi tơbe\h đơ\ng me\ [a\ yă [ok bơ\n đơ\ng sơ\, vang et sa atu\m hăm u\nh hnam lơ lau kơna chhôk hơ iă dêh. Đunh bơih nhôn tim mă biơ\h vang năm ngôi lơ\m năr kơ\m kang kơnang gie\ng lơ lau”.

Bơngai Êđê akhan “Kong tơnu\h ư\h kơpăt kơ yuơ đe\i bơngai tơku\h ‘long u\nh”, kơ yuơ lơ lo\h, lơ\m hnam mă đơ\ng dang yơ je\i đe\i u\nh khơ\ng hơnơ\ng

Ư|h khan lăp hơdro# dôm bơngai ‘lo\ kră mă le\i tru\h tơ\ đe hơ io\h lơ\m u\nh hnam [ok Y Thim je\i lăng kơ jăp tơdrong kơm kang kơnang gie\ng lơ\m u\nh hnam po. Y Nal Êban, kon dro\ nglo [ok Y Thim tơbăt, đơ\ng ‘lơ\p ‘nho\ng hlôi [o#h u\nh hnam chă pơgơ\r soi tơbe\h, nhen soi tơbe\h ăn [ok yă, me\ [a\ pran jăng grăng akau. Tơdăh sơ\ lăp chr^h kơ măt vă băt kơ đon le\i dang e\i ‘nho\ng hơdrin hơlen băt hơdăh dôm tơdrong pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\ng au hăm jơhngơ\m đon hưch hanh hơmanh bơnê păng tơche\ng tru\h tơdrong ve\i răk tơ [a\k mong dôm tơdrong joăt joe ‘lơ\ng hơ iă kră sơ\ đơ\ng m^nh ‘nu bơngai bơ\ jang găh tơdrong au. “Đe\i [o#h kơmăt lơ lau gô tơgu\m ăn kơ bơ\n je\i gơ\h pơm dôm tơdrong le\i lăi lơ lau păng bơ\n je\i pơm kiơ\ [lep tơdrong chă soi tơbe\h nhen sơ\ ki. Mă [ar dơ\ng ‘no\h bơ\n j^ bơngai bơ\ jang lơ\m tơdrong jang jo\h ayo\ kơdo\ soang kơna ^nh hơnơ\ng chă tơ [lo\k ăn kơ d^h kau ư\h kơ gơ\h pơm tơhiong hu\t dôm tơdrong oe\i sa joăt joe ‘lơ\ng hơ iă kơ hơdre\ch hơdrung bơ\n ôh”.

To\k bo\k lơ\m jơ ‘năr djơ djr^ng jơ va ch^ng chêng chă tôn, tơ je# kong tơnu\h u\nh khơ\ng bơblông đơ\ng blu\ng tru\h pơtôch. Pơđ^ tơngla hnam păng tơmoi je\i mơngưt mơngat chơt hơ iă hăm tơdrô, chă ap^nh jet gia pơma dơnu\h d^h băl chơt hơ iă. Hăm bơngai Êđê, rim ‘măng pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\ng ư\h khan lăp hơdro# jơ ‘năr vă bơnê kơ yang hơbang me\ [a\ yă [ok, yang kông yang đak yang nak yang hrêl mă le\i oe\i jing jơ ‘năr vă ‘nho\ng o\h, kơtum kơto\ng rim pơlei pơla chă pơgau, tơ [ơ\p d^h băl, pơjing dơ\ng tơdrong tơgoăt tơgoăl pôm nơ\r [ơ\r đon, tơklep d^h băl kơ jăp, tơgoăt d^h băl kơ pơlei pơla.

Bơngai ch^h: H’Xiu Hmok

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt