VOV4.Bahnar - Lơ\m tơ drong tơ roi gie\ng hơ drol ki nhôn tơ roi truh dôm tơ drong adrin đơ\ng an^h jang pơ gang Dak lak lơ\m tơ drong tang găn j^ hie\n hiang (j^ lao) vă sut pơ đ^ j^ ‘nâu lơ\m sơ năm 2030. Tơ drong tơ roi năr ‘nâu, [ak si Nguyễn Kim Mỹ, Kơ dră pơ gơ\r jang, Hnam pơ gang hơ met j^ hie\n hiang păng j^ tơ so\h Dak Lak roi tơ [ôh găh trong tang găn j^ hie\n hiang tơ\ đe dro\ kăn oei hơ năp păng đe hơ io\h.

-{ak si Nguyễn Kim Mỹ ăi! Ap^nh ih tơ roi truh tơ drong dro\ kăn hơ năp tơ po\h j^ hie\n hiang khei ‘năr âu ki thoi yơ lăng?

-{ak si Nguyễn Kim Mỹ: J^ hie\n hiang ưh đei lon bu. Mă 1 ‘no\h, ưh đei jo# dro\ kăn, dro\ nglo, bơ ngai hơ dre\ch kiơ, kơ na rim bơ ngai, mă bơ\ jang rim tơ drong kiơ ku\m gơ\h tơ po\h j^ hie\n hiang ngăl. Tơ drong hơ năp kơ đe dro\ kăn ‘no\h j^ hơ năp đe sư ‘mơ\i. Mưh đe klak tih bơih đe [ôh ưh hiôk lơ\m trong dui jơ hngâm, kơ na năm khăm tơ\ dôm hnam pơ gang, mă loi j^ hnam pơ gang juăt hơ met j^b hie\n hiang. Đơ\ng no\h bơ\n băt đei j^ hie\n hiang tơ\ dro\ kăn oei hơ năp. Hie\n hiang nhôn tơ [âp ngăl bơih, [ât lăp [ât ‘nao 3 khei blu\ng. Đei bơ ngai klui [iơ\, hlo\h 4 khei 1 puăt mă ưh ‘no\h 5 khei 8 ‘nao băt đei j^ hie\n hiang. Mă hơ dăh rim sơ năm Dak Lak chă [ôh 10, 20 ‘nu bơ ngai j^ hie\n hiang, [ât lăp đei sơ năm truh 30, 40 ‘nu. Kơ so# dro\ kăn j^ hie\n hiang hrei ‘nâu vă dang ăi hăm dro\ nglo. Adrol sơ\ bơ ngai j^ hie\n hiang mă lơ ‘no\h j^ dro\ nglo mă lei dang ei vă dang ăi băl bơih. Kơ lih yoa dro\ kăn hrei ‘nâu ưh đei nhen adrol sơ\ lăp pơ vih lơ\m hnam đe\ch, mă đe sư vang năm jang, pơ vih pơ văn, tơ [âp lơ bơ ngai lơ\m tơ pôl kơ na [ônh tơ po\h j^ ‘năi. Kơ so# dro\ kăn oei hơ năp tơ po\h j^ hie\n hiang ưh kơ lơ pơ têng hăm kơ so# jo# atu\m mă lei sư tôch krê, yoa trong hơ met ăn đe dro\ kăn hơ năp pha [iơ\ vă vei lăng jơ hngâm pran ăn me\ hai, pơm ‘lơ\ng ăn nge tih vơ\ hai.

-Hăm dro\ kăn oei hơ năp mă đei j^ hie\n hiang ‘no\h athei hơ met thoi yơ hă [ak si?

-{ak si Nguyễn Kim Mỹ:  Hăm dro\ kăn oei hơ năp lơ\m 3 khei blu\ng mă đei j^ hie\n hiang ăl ‘no\h [ok thây pơ gang tơ che\ng păng tơ le\ch 2 trong hơ met: mă 1 ‘no\h hơ met hơ nơ\ng mă lei đei lơ tơ drong [ơm ưh ‘lơ\ng truh tơ\ nge nhen nge lôch lơ\m klak, nge hơ ke\ hơ kong. Mă 2 ‘no\h hu\t le# nge vă hơ met ăn bơ ngai me\. Oei hăm nge đ^ hlo\h 4 khei 1 puăt, nge tih vơ\ ‘lơ\ng ‘no\h đei trong hơ met pha dơ\ng, ưh đei yoa dôm kơ loăi pơ gang hơ mơt pơm ăn nge jo jăn. Hăm tơ drong thoi âu, bơ ngai j^ athei năm khăm hơ nơ\ng, khăm nge kiơ\ khei vă đei trong hơ met tơ tom, yoa pơ gang ăn dro\ kăn hơ năp pha hăm dôm bơ ngai j^ nai, oei pơ gang hơ met j^ hie\n hiang ‘no\h tôch s^t.

Nhôn hlôi tơ [âp dro\ kăn hơ năp đei j^ hie\n hiang lơn pơ gang bơih. Dôm kơ loăi pơ gang hơ met j^ hie\n hiang [ơm ưh ‘lơ\ng tôch dêh tơ\ nge, [ât lăp pơm ăn nge jing jo jăn, lôch kơ tă lơ\m klak. Hăm dôm bơ ngai âu, mă loi j^ tơ\ đe dro\ kăn ‘nao hơ năp 3 khei blu\ng, ‘no\h đei [ak si juăt hơ met j^, jo# hloi lơ\m apu\ng plenh te\h, adoi tơ tă athei hu\t le# nge đe\ch. Mă lei tơ drong ‘nâu athei đei hnam tơ no\ drơ\ng nơ\r ‘mơ\i. Tơ dăh hnam tơ no\ ưh chu ku\m đei trong hơ met hơ dro# mă lei athei pơ kăp ch^u pu\ găh rim tơ drong krê, nhen nge lôch lơ\m klak âu to…

-{ak si ăi! Mưh dro\ kăn oei hơ năp băt kơ dih kâu j^ hie\ng hiang, lei gô rơ ne\h đang ‘mơ\i mă hơ met j^ hăm gơ\h ưh?

-{ak si Nguyễn Kim Mỹ: Lơ\m 9 khei hơ năp tơ dăh đei j^ hie\ng hiang mă ưh đei hơ met ‘no\h j^ gô tơ po\h tơ\ lơ bơ ngai ju\m dăr, mă loi j^ klo, kon sâu kơ dih. Yoa thoi no\h, bơ ngai j^ athei tơ che\ng hơ len tôm tơ drong ‘nâu hăm tơ pôl. Mă 2, lơ\m khei ‘năr hơ năp, bơ ngai me\, dro\ kăn ako\m đ^ jơ hngâm, tơ mam ăn nge păng athei tơ jră hăm j^ hie\n hiang dơ\ng ‘no\h ưh jor bơ ngai me jing rơ mơ\n, te\ch brăt păng nge [ônh huo\ng, lôch lơ\m klak. Kơ na mưh đei [ak si tơ blang, roi tơ [ôh vă rim bơ ngai j^ rơih trong hơ met j^ hloi ngăl.

-{ak si ăi, hăm đe hơ io\h, sơ năm yơ [ônh đei j^ hie\n hiang hlo\h păng hăm đei tơ drong kăl kiơ vă băt, gơ năl hơ io\h đei j^ ưh?

-{ak si Nguyễn Kim Mỹ: Hrei ‘nâu, lơ\m tơ drong jang [et pơ gang bơ\ng j^ pơih xă, đơ\ng sơ năm 1998 ‘no\h Việt Nam hlôi jang tơ drong hơ găt đơ\ng An^h vei lăng jang pơ gang apu\ng plenh te\h tơ le\ch ‘no\h, vă akhan loi 95% hơ io\h đei [et tôm dôm kơ loăi vắc xin lơ\m no\h đei vắc xin tang găn j^ hie\n hiang (BCG). Mưh đei [et vắc xin sư gơ\h tơ gu\m tang găn j^ hie\n hiang ăl ăn hơ io\h đơ\ng sư [et pơ gang truh 10 sơ năm. Đơ\ng 10 sơ năm to\k tơ\ kơ pal, mưh kon mon năm ho\k, tơ drong tơ plih lăm ho\k, tơ plih lơ\m hơ kâu jăn kơ plăh ‘no\h pơ gang jing ưh gan s^t.

Vă băt j^ blu\ng a athei hơ len năng lơ\m hnam tơ no\, lơ\m hnam tơ no\ hăm đei bơ ngai j^ ưh, dăh mă hăm ngôi hơ dai hăm bơ ngai j^ ưh? ‘Nâu đei năng j^ tơ drong kăl hlo\h. Găh no\h dơ\ng hăm đei dôm tơ drong nhen jur k^ mă ưh băt yoa kiơ, đa yuh [ât drâm kơ sơ\, dăh mă tuh đak pơ uh pơ gang ưh. Tơ drong kăl tơ re\k ‘no\h tơ\ đe kon mon oei ‘lơ\p sư ưh đei hie\n đunh nhen tơ\ bơ ngai kră, mă đunh đunh hie\n to\ se\t đe\ch. Hơ io\h hơ la kơ 6 sơ năm, jo# păh lăp 1 sơ năm đei j^ hie\n, hơ nơ\k dang 7 ‘măng, mă loi ‘no\h j^ tơ so\h. Yoa thoi no\h tơ dăh hơ io\h đ^ huch pơ gang bơih mă j^ ưh đei da [iơ\, oei lơ\m hnam sơ\ đei bơ ngai j^, jur k^ ưh kơ băt kiơ, j^ hie\n hơ drap đunh ‘no\h athei tơ che\ng truh tơ drong j^ hie\n hiang hloi.

-Lei a, bơ nê kơ ih [ak si hơ!

Thu Huế - Quang Nhật: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\