VOV4.Bahnar - Lơ\m khei ‘năr âu, tơ\ dôm de#h char Tây Nguyên to\k bo\k tơ pl^h pơ yan to\ păng kiăl, gơ măng păng pơ gê tơ ngie\t. Dôm năr to\, kial gô pơm ăn lơ tơ drong j^, mă loi ‘no\h j^ găh trong dui jơ hngơ\m.

J^ hơ lo\ng ‘no\h tơ drong j^ đoa tơ [ơ\p pơ đ^ tơ\ hơ io\h păng bơ ngai ‘lo\ hloi. Lơ\m tơ drong j^ hơ lo\ng, đoa tơ [ơ\p hlo\h ‘no\h j^ Amidal. Tơ drong tơm pơm ăn yua đơ\ng pơ rang (virus) dăh mă pơm ăn j^ đơ\ng hơ yu\h, tơ mam sa, đak nhă.. J^ hơ lo\ng đoa đei [o#h ư\h kơ ê nhen j^ hơ lo\ng, yu\h, luăn đom păng [ơ\t lăp luăn j^ to\k tơ\ đon, ư\h kơ hiôk păng rơ mơ\n, lap. Tơ dăh ư\h kơ đei hơ met tơ tom, j^ hơ lo\ng đunh năr gô hơ mơt kơ pơm ăn tru\h tơ drong j^ nai hai.

J^ hơ lo\ng hmă:

‘Năr hơ gơ\m, tơ ngie\t ‘no\h j^ tơ drong tơm pơm ăn pơ rang j^ sa hơ lo\ng. J^ hơ lo\ng hmă đei lơ kơ loăi, mă lei đoa tơ [ơ\p hlo\h ‘no\h j^ hơ lo\ng [rê. J^ âu tôch kơ [ônh tơ po\h kiơ\ trong dui jơ hngơ\m lơ\m pơ yan tơ ngie\t.  

Mư\h đei j^ hơ lo\ng hmă bơ ngai j^ yu\h 39-40⁰C, tơ ngie\t, j^ kơ\l, đei hloi khor hơ lo\ng, luăn j^, mơn kơ đom tơ\ hơ ko pơm ăn bơ ngai j^ khoak, kơ so\h lơ, kro hơ lo\ng, hal kơ đak. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, bơ ngai j^ [ơ\t lăp j^ hơ ơ\m hơ ăm [e\nh kơ akâu jăn, nơ\r pơ ma ư\h kơ hlăng, lơ\m hơ lo\ng [rê, hơ nơ\k, kơ ch^l mu\h păng le\ch đak mu\h. J^ pơ dui đunh đơ\ng 3-7 năr đang kơ ‘no\h klăih kơ d^h, akâu rơ ngơp hloi păng dôm tơ drong j^ nhen j^ kơ\l, hơ nơ\k, j^ hơ lo\ng ku\m dă [iơ\ hloi. Mă lei, ku\m đei 1,2 ‘nu bơngai đei j^ ăl, [ơ\t lăp pơm ăn j^ đon, j^ xoang….

Tơ\ hơ io\h mư\h đei j^ hơ lo\ng hmă ‘ngoăih kơ dôm tơ drong j^ ‘nao tơ roi tơ\ kơ pal ‘no\h oei đei hơ mơt kơ j^ plei nu\ih yua đơ\ng pơ rang j^ pơm ăn j^ hơ lo\ng pơm hơ to\k akâu jăn tơ le\ch dôm tơ chơ\t pran [ơm kơ ne# tru\h plei nu\ih, kơ ting, hoan…

J^ âu bơ\n hơ met hăm trong huch pơ gang yu\h, tơ mơ\t dơ\ng dôm kơ chơ\t vitamin B, C. Bơ ngai đei [o#h j^ ăl athei yua pơ gang khang sinh tro\ [lep, tôm kơ liêu đơ\ng 5-7 năr.

Vă tang găn j^ hơ lo\ng ‘no\h vei tơ no\ akâu jăn, mă loi ‘no\h j^ vei tơ no\ hơ ko, kơ tơ\h, lơ\m tơ pang jơ\ng, hơ to\k tơ drong pran ăn kơ akâu jăn hăm trong sa tôm kơ chơ\t, ôp rơ go\h hơ ne\nh, [ơ\r, athei gom mu\h măt mư\h tơ je# hăm cham char ‘mui, ‘nhui hơ\t…, ‘ne\ kơ sa dôm tơ mam sa, đak nhă tơ ngie\t de#h hnang. Athei kơ su [ơ\r hơ nơ\ng hăm đak [o\h păng yua pơ gang kiơ\ nơ\r athei đơ\ng bác sĩ.

J^ hơ lo\ng đunh năr:

‘No\h j^ tơ drong j^ đei [ơm đơ\ng j^ lơ\m hơ lo\ng pơ dui đunh. ‘Năr roi tơ ngie\t roi pơm ăn kơ j^ jing đunh hlo\h dơ\ng.

Tơ drong tơm pơm ăn j^ ‘no\h yua đơ\ng dôm tơ drong pơm ăn j^ lơ\m hơ lo\ng đunh năr nhen j^ mu\h, xoang đunh khei ‘năr, j^ amidan; j^ V.A đunh năr, ư\h kơ ‘lơ\ng đơ\ng pơ gang hoá chơ\t, ‘mui, ‘nhui hơ\t, tơ drô, acid hlu\ng ro hơ drơ\k.…

‘Ngoăih kơ dôm tơ drong j^ nhen j^ hang hơ lo\ng, luăn mơ mat, hie\n lơ tơ\ gơ măng, hơ lo\ng oei tơ le\ch lơ kơ chơ\t rơ [ơ\r hơ nhăk jing khoak hơ nơ\ng …

‘Me\h tang găn j^, ‘ngoăih kơ tơ drong hơ met j^ oei athei kơ\m kơ et hơ\t, tơ drô, so\ng sa hơ nơ\ng, ‘ne\ kơ gan ngôi tơ je# hăm ‘mui, hoá chất, hơ yu\h hre\ng de#h hnang, to\ de#h hnang, tơ ngie\t de#h hnang.

Thuem tơ blơ\