TANG GĂN J& KƠMREN JƠ|NG TI TƠ| BƠ NGAI KRĂ

            Lơ\m tơpôl dang ei, roi năr roi đei lơ bngai [ơm j^ găh kơting, đơ\ng hơ ioh t^k tơ\ bngai kră. Mă lei, dôm tơdrong j^ găh kơting hăm bngai xơnăm ‘lo\ kră noh lơ hloh bngai mơlôh. Tơdrong tơroi “Jơhngơ\m jăn pran hăm tơdrong erih” ‘năr âu, nhôn tơroi găh trong tang găn j^ rơgăh rơgăn jơ\ng ti hăm bngai xơnăm ‘lo\.  

Ku\m hăm tơ drong hơ to\k đơ\ng xơ năm, lơ\m akâu akar roi năr roi jing kră, lơ\m no\h kơ ting ‘no\h j^ ch^u [ơm kơ ne# hơ dăh hlo\h. Hoan pham ku\m tơ jur pơm ăn kơ pham jur to\k ư\h kơ gan jăng pơm ăn kơ ting j^ păng hơ răng, hơ nhăk tru\h j^ hơ mren jơ\ng ti, j^ rơ găh hơ ngie\ng, ko\ng koi, kơ ting ku\l tăng.

Tơ drong tơm pơm ăn kơ bơ ngai kră đoa j^ rơ găh kơ king, hơ mren jơ\ng ti ‘ngoăih kơ akâu akar kră kiơ\ xơ năm ‘no\h tơ drong j^ găh kơ ting nhen: kơ ting ư\h kơ ‘lơ\ng,  j^ kiơ\ kơ yuan khan thoát vị đĩa đệm… pơm ư\h kơ ‘lơ\ng ăn kơ rim trong hoan ku\m hơ nhăk tru\h j^ hơ mren jơ\ng ti, j^ rơ găh hơ ngie\ng ko\ng koi. Hơ doi hăm ‘no\h, dôm tơ drong j^ hơ met ư\h kơ klăih nhe: hơ yô s^k, rơ mă pham, to\k huyết áp… pơm ăn kơ pham jur to\k ư\h kơ pran ku\m jing tơ drong tơm pơm ăn hơ mrem jơ\ng ti, j^ rơ găh hơ ngie\ng ko\ng koi…

‘Ngoăih kơ ‘no\h ku\m đei yua đơ\ng ư\h kơ măh vitamin gru\p B nhen B1, B12, yua ư\h kơ măh canxi, ư\h kơ măh kali, ư\h kơ măh acid folic; tơ drong ‘nâu đoa tơ [ơ\p tơ\ dôm bơ ngai hơ ke\ ư\h kơ pran, dro\ kăn oei hơ năp, hơ io\h hơ lăh kơ xo\ng sa…; dăh mă yua đơ\ng [ơm pơ nhu\l thủy ngân, yua ma túy, huch hơ la\k, [ier lơ de#h hnang, dăh mă yua đơ\ng tơ oei đunh, dơ\ng đunh, tơ oei tơ kop, tơ oei pơ choang jơ\ng 1 an^h đunh de#h hnang pơm ăn kơ pham jur to\k hơ nat, đei tơ\ng  ku\m pơm ăn kơ jơ\ng ti đei hơ mren.

Vă tang găn hơ mren jơ\ng ti, j^ hơ ngie\ng ko\ng koi kăl pơm kiơ\ ‘lơ\ng trong xo\ng sa, pơ hrăm akâu jăn păng pơm kiơ\ trong hơ met j^.  

Găh trong so\ng sa:

Kăl kơ so\ng sa tôm 4 tơ mam sa đei kơ chơ\t x^k, kơ chơ\t bek, kơ chơ\t đạm, vitamin păng khoáng chất. Mă lei kăl kơ tơ mơ\t dơ\ng lơ kơ loăi vitamin păng chất khoáng hăm trong sa lơ plei ‘lo\ng, rim kơ loăi ‘nhot sa. Kơ chăng ‘ne\ kơ sa dôm kơ loăi tơ mam sa pơm hơ to\k rơ mă nhen [ơ, đak kho đơ\ng xem tơ rong, klơm klak kon tơ rong, tơ drô [ier, hơ\t hla, ka phê.

Găh trong pơ hrăm akâu jăn:

Bơ ngai kră ka\l kơ pơ hrăm hơ nơ\ng, athei rơ\ih dôm [ai pơ hrăm tro\ [lep hăm jơ hngơ\m jăn kơ d^h nhen: năm jơ\ng ho\h, pơ tâp dưỡng sinh, ư\h kơ gơ\h tơ oei đunh 1 an^h, ‘ne\ kơ tơ oei tơ kop dăh mă tung trăp de#h hnang. Mư\h ‘năr tơ pl^h kăl kơ chăng ‘ne\ kơ le# akâu jăn đei [ơm tơ ngie\t, ve\h ver dôm an^h kial tơ hlu…

Mă đơ\ng j^ kơ ting, hơ mren jơ\ng ti ư\h kơ pơm ăn krê hơ mơt ăn kơ akâu jăn ră mă lei ku\m ư\h kơ gơ\h pơm pơ hơi yua kơ sư gô pơm ăn dôm tơ drong j^ nai nhen: ho\nh hoan, jo.Tơ drong xo\ng sa păng oei sa ‘lơ\ng hơ doi hăm pơ hrăm akâu jăn hơ nơ\ng, tro\ [lep hăm jơ hngơ\m jăn gô tơ gu\m bơ ngai kră đei jơ hngơ\m pran ‘lơ\ng vă ar^h sa chơt hơ iă, ar^h pran, ar^h sa đei yua ăn kơ u\nh hnam păng tơ pôl.

            Tơblơ\ nơ\r: Thuem