VOV4.Bahnar - Tơ\ dôm pơlei pơla M’nông xăh Dak Ndrung (apu\ng Dak Song, dêh char Dak Nông), lơ drăkăn rim kơ năr oei hăt hot hăm tơdrong tanh brai kon kông po, tơgop vei răk tơ[ăk mong kơjă joh ayo\ kơ hơdrung hơdre\ch. Dôm tơmam tang nhen hơbe\n, ao, kơdu\ng, khăn buk... đei yua hơnơ\ng rim năr păng ưh gơh kơ[ah lơ\m dôm ‘năr lêh et xa, mă kăl noh lơ\m pơx^t pơkong kơ kon pơlei. Hăm bơngai Mnông, tanh brai jing tơmam pơkă rơgei hăm bơngai drăkăn [ơ\t oei klo.    

Tanh brai kơ kon pơlei M’nông đei tanh kơchăng ‘lơ\ng. Kơmâu pơro\ lơ\m khăn tanh noh kơmâu jơk, găm, lu\k lơ\k hăm brai brê dreng. Hơdăh noh dôm um pơro\ pơgep dih băl um xem, kon bri brăh, tơm ‘long dăh mă dôm um ai oei xa kơ kon pơlei rim năr. Dôm kơloăi pơkao lơ\m khăn tanh tơbang đon lui kơ kon pơlei Mnông găh plenh teh, bri kông, jơhngơ\m pran kơ cham char păng tơdrong nuih mơng kơ kon pơlei ...

Kiơ\ kơ yă U Han, minh lơ\m dôm bơngai tang brai rơgei păng tenh hloh tơ\ xăh Dak Ndrung, apu\ng Dak Song, dêh char Dak Nông, rim tơmam tanh oei tơbang tơdrong rơgei păng đon bơnôh kơ bơngai tanh. Yuơ noh, khăn tanh đei lăng jing tơmam pơkă rơgei hăm drăkăn M’nông ăh pơx^t oei klo:  Xơ\, drăkăn M’nông athei băt tanh brai, ăh oei klo noh tơmam tanh gô jing tơmam plang ăn hnam klo, nhen njuh (khăn tih), (hơbe\n tanh pơro\ pơkao) athei đei. Ưh băt tanh noh hnam klo pơchê. Inh xơ\ ăh io\k klo duh ưh băt tanh ôh, ưh đei tơmam plang nhen njuh  ăn hnam klo ôh, noh găh hnam klo pơchê păng ưh kơ vă drơ\ng mai ôh. Đơ\ng noh inh adrin chă ho\k hơlen tơdrong tanh bri đơ\ng tơdrong [ônh truh tơnap păng đunh kơ noh inh gơh tanh bơih.

Yă U Hậu, tơ\ pơlei Ndrunglu, xăh Dak Ndrung, apu\ng Dak Song ăn tơbăt, tang brai hlôi tơguăt hăm drăkăn M’nông kiơ\ dôm chăl bơngai, me\ pơtho ăn kon, pơmai pơtho ăn oh. Đơ\ng oei ‘la#p, đe hơdruh đei pơtho ăn gơh tanh brai, truh xơnăm oei kơ đe noh kơdih tanh hơbe\n ao vă pơm tơmam plang: “Đơ\ng oei ‘la#p, rim ‘măng [ôh me\ tanh brai noh inh truh oei tơje# păng ho\k [oi. Inh lăp kơ tanh brai noh [a inh bơ\ ăn không ie\ ăn inh ho\k tanh brai. Mă blu\ng noh pơhrăm găh ‘măn không tanh, dui brai, đang kơ noh ho\k tanh tơmam [ônh ‘mơ\i. Ăh 12 xơnăm noh tanh keh kơdu\ng, tơpen, tanh đei 3 to\ hơbe\n văr. Đơ\ng noh, ăh rơvơn inh hơnơ\ng io\k không vă tanh brai..”.

Dang ei, tanh brai oei đei jang lơ\m pơlei bơngai Mnông tơ\ Dak Ndrung. Mă lei, yuơ brai roi năr roi kăp, lơ\m kơplăh khăn tanh đei te\ch reh, noh lơ đe oh drăkăn ho\k tanh brai păng băt tanh brai roi năr roi to\ xe\t.

Pơmai Thị Nhum, tơ\ pơlei Bu Prâng, xăh Dak Ndrung, apu\ng Dak Song tơroi: Tanh brai kăp g^t lơ\m tơdrong erih kơ hơdrun ghơdre\ch po, xơ\ păng dang ei thoi ăi ngăl, ăh khei pơkong noh athei đei khăn njuh vă plang ăn hnam dro\ nglo, mă noh jing athei pơkăp. Khul hơmuh hrei âu erih hăm tơdrong ‘nao noh ưh gan đei bơngai băt tanh brai, noh jing tơdrong mă nhôn pơngơ\t kơ đon, mưhhơ ioh ưh kơ ho\k tanh brai noh kơnh pă đei bơngai băt tanh brai dơ\ng bơih.

Vă vei răk tơ[ăk mong tơdrong tanh brai kơ kon pơlei M’nông, xơnăm 2012 truh xơnăm 2014, xăh Dak Ndrung pơih lơ lăm pơtho tanh brai ăn drăkăn tơ\ tơring. Lơ pơmai oh đơ\ng ro\ng ho\k đang noh răt ăn kơdih po không tanh, ăh jơ rơvơn noh tanh ăn unh hnam yua. Mă lei, vă brai tanh jing tơmam gơh te\ch tơle\ch noh tơnap dêh. Pơmai Thị Thái, tơ\ pơlei Bu Ndrunglu, xăh Dak Ndrung ăn tơbăt:  Xăh pơtho ăn pơmai oh ho\k tanh brai, mă lei yuơ ưh đei jên, mă brai len noh kăp noh lăm ho\k ưh đei pơtoi tơnăp. Mưh ưh đei jên dăh mă jơnu\m pơgơ\r tơring pơih lăm ho\k tanh brai noh inh duh năm pơtho ăn kon mon băt tanh brai kră xơ\”. 

Tơmam tanh x^t noh kơjăp, [lep hăm hơyuh to# ‘mi prăt xơnăm ‘mi kial tơ ‘ngie\t tơ\ Dak Song, Dak Nông, noh đei kon pơlei Mnông lăp đon. Tơdrong tơnap noh brai tanh đei kơjă kăp, rim to\ hơbe\n noh pơhlom 700 rơbâu hlak jên, khăn noh hloh 1 triu hlak jên minh pôm kiơ\ tih ie\, noh tơnap kơ te\ch pơtêng hăm tơmam hlôi đei lơ\m tơring. Yuơ noh, tơdrong tanh brai kơ drăkăn Dak Ndrung duh oei lơ\m tơdrong lăp păng ‘meh răk vei um ai joh ayo\ hơdrung hơdre\ch po đe\ch. Chă trong vă hơto\k brai tanh Mnông jing tơmam vă bơngai tanh brai gơh erih hăm tơdrong jang âu, tơgop vei răk kơjă joh ayo\ kăp g^t jing tơdrong pơkăl jơnu\m pơgơ\r tơring păng kon pơlei athei tơre\k lơ\m khei năr jang hadoi dang ei.

Lan chih păng rapor